Çömlek patladı!

Şimdi de oluyor mu, bilmiyorum. Bizim çocukluğumuzdaki sokaklar, "Çömlek patladı!" çığlıklarıyla şenlenirdi. Oyun, bir süre durur; daha sonra yeniden başlardı. Finansal krizlerde de, çömlek patlıyor, fakat kesintiye uğrayan oyunu yeniden kurmak kolay olmuyor. *** Çömlek, ABD'de patladı; patlamanın doğurduğu sıkıntı küreselleşti. Eylül 2008'den bu yana, öncü mü artçı mı olduğu belli olmayan, bir dizi şok ile sarsılıyoruz. Peki, finansal çömlek nasıl patlıyor? -Krizi "sistematik hatalar" oluşturuyor, olgunlaştırıyor. Sonra mı? -Sonra, "arızi hatalar" krizin fünyesini çekiyor ve çömlek patlıyor. Finansal anlamda çömlek patladığında, piyasa oyuncularının geçmişe ve geleceğe bakışı değişiveriyor. Daha önce düşünülmeyenler, düşünülüyor. Çözüm diye ortaya atılan birçok politikanın, aslında yeşeren krizin tohumlarını ektiği anlaşılıyor. Geçmişin doğruları, iflas ediyor. Riskler fiyatlanamıyor, egemen olan sermaye birikimi modeli çöküyor. Kriz ortamı, yerleşik çıkarlarla yeni arayışlar arasında gerginlik doğuruyor. 'Böyle gelmiş, ama böyle gitmez' tarzında bir mesaj, statükonun temsilcilerine ulaşıyor. Ne var ki, mesajın deşifre edilmesi pek kolay olmuyor. Küresel finans, karizmayı çizdiriyor. Dünyanın en büyük otomotiv şirketleri, şanzıman dağıtıyor. Küresel kasvet, ufkumuzu daraltmaya devam ediyor. *** Sermaye hareketlerini libere edip küresel likiditeye entegre olduğunuzda, aynı tiyatronun çatısı altına giriyorsunuz. Küreselleşme dediğimiz süreç, çok büyük ölçüde "Made in USA" etiketi taşıyor. İşte tam bu noktada, ABD'nin geçmişte defalarca üstlendiği, "senaryo yazma ve oyun kurucu olma" misyonu gündeme geliyor. Doların rezerv para olma fonksiyonu, ABD'nin cari açığının finansmanı ve ABD Hazinesi'nin ihraç ettiği kağıtların alınıp satılması, oyunun ne kadar kapsamlı olduğunu gösteriyor. Diğer taraftan, Sam Amca'nın "senaryo yazma ve oyun kurma" kapasitesini ikame edebilecek bir başka güç, şimdilik ortada görünmüyor. Tıkanıklık ve karamsarlık, biraz da bu noktadan kaynaklanıyor. *** Vaziyet, çadır tiyatrosunu andırıyor. -Nasıl mı? Aynen şöyle: -İki oyuna bir bilet, bir bilet ile iki oyun, bu oyunlar bedava!