Dibini bulamadık!

Finansal krizlerden sonra, hararetle şu sorunun cevabı aranır: -Tam olarak dibe vurduk mu? Dibini bulduk mu? Benzer kaygılar, geçen hafta Davos toplantılarında da dile getirildi. Davos etkinliklerinin kıdemlilerinden, kasvetli yorumlarıyla ünlü bir iktisatçı, şimdi hayatta olmayan bir başka kara gözlüklü meslektaşına (Hyman Minsky'ye) atıfta bulunarak, son noktayı koydu: - Geçici iyileşmeler olabilir, ama bu sistemle, ABD'de ve AB'de kalıcı bir finansal istikrar sağlanamaz. Her finansal kriz sonrasında hatırlanan Hyman Minsky, "finansal istikrarsızlık hipotezi"ni formüle ederken benzer şeyleri vurgulamış. Minsky'ye göre, mevcut finansal sistem, oyunun kuralları değişmediği sürece, eninde sonunda krize toslamak zorunda. Gerçekten, kriz öncesinde işler iyi gidiyordu. Daha sonra anladık ki, havaların iyi gitmesi, "krizin tohumlarının ekilmesi" anlamına geliyormuş. *** Özetlemek gerekirse: -Küresel likiditenin genişlemesi ve uzun dönemli faizlerin düşmesi, yüksek getirili ve riskli varlıkları cazip hale getiriyor. -Varlık fiyatlarının artması, kredilere ivme kazandırıyor. -Kaldıraçlanma, varlık fiyatlarını daha da tırmandırıyor. -Finansal rekabet, finansal inovasyonu özendiriyor. -Dolayısıyla, kredi destekli finansal balon, çok kapsamlı bir saadet zincirine dönüşüyor. *** Ne var ki.. -Finansal inovasyon, likiditeyi artırırken sistemin kırılganlığını da besliyor. Riskler fiyatlanamıyor, inceldiği yerden kopuyor. -"Piyasa ve fonlama likiditesi" buharlaşıyor, kredi piyasası kilitleniyor. Çömlek patlıyor. -Başlangıçta, likidite sıkışıklığı, kredi daralması biçiminde ortaya çıkan problemler, devasa bilanço zararlarına ve iflaslara dönüşüyor. - Kurtarma operasyonları devreye giriyor, fakat taşıma su ile değirmen dönmüyor. Krizin zincirleme olarak yol açtığı hasar, çok büyük oluyor. Bugünlere böyle geldik, ama hâlâ dibini bulamadık. *** Peki.. Davos'ta, ayakları yere basan, herhangi bir alternatif çözüm önerildi mi? -Hayır! Peçeteler değişse de, finansal reçeteler hiç değişmemiş. Finansal firavunlar, bindikleri dalı kesmiyor, oyunun kurallarını değiştirmeyi tasarlayan çözümlere sıcak bakmıyor. Oyunun kuralları içinde, yeni arayışlar sürüyor. Sonuç mu? - Yevmiyen brifing, netice mâfiş!