Enflasyon canavarı ne demek?

Enflasyon düşmeye devam ediyor. Enflasyon canavarı muhabbeti de tam gaz sürüyor. Çocuğunuz, "Enflasyon canavarı ne demek?" diye sorsa, ne cevap verirdiniz? Verdiğiniz cevap, herhalde sizi de tatmin etmezdi. "Bir varmış bir yokmuş, bir tane enflasyon canavarı varmış. Bu canavar bir gün..." diye masal anlatsanız bile, müşteri bulamazsınız. Masal kahramanı bile olamayan şu 'enflasyon canavarı' kavramını yıllardır bir türlü sevemedim. Daha doğrusu, canavarın arkasına saklananlara bir türlü ısınamadım. Medya ve siyaset, canavar sözcüğünü çok sevdi. Canavar perdesinin gerisinde olup bitenleri bir türlü anlayamadık. "Enflasyon canavarı" dendiğinde bir sis bulutu oluşuyor. Böyle bir animasyon, enflasyondan beslenenlerin ve onu bir hayat tarzı olarak dayatanların çok işine geliyor. Böylece enflasyon denilen kara kutunun deşifre edilmesi giderek daha güç hale geliyor. Animasyonlar sadece "enflasyon canavarı" ile sınırlı değil, daha birçok renkli animasyon üretebilirsiniz. Mesela "Faizler çıldırdı", "Borsa şahlandı" "Euro kaşındı", "Dolar köpürdü" dediğinizde de aynı çukura düşüyorsunuz. Gazeteler, dergiler canavar vinyetlerinden ve karikatürlerden yararlanıyor. Canavar, "nesebi gayri sahih" bir garip nesneye dönüşüveriyor. Canavarın röntgeni Enflasyon canavarının röntgenini çektiğimizde, canavarın bir beyni, bir kalbi ve birçok memesi olduğunu görüyoruz. Canavarın beynini siyaset, kalbini ülkenin kamu maliyesi oluşturuyor. Memelerini, popülizmden geçinenler emiyor. Ülkemiz, "ahbap çavuş kapitalizmi" ve kronik makro-ekonomik istikrarsızlık alanlarında çok zengin bir laboratuar olarak sosyal bilimcilerin ilgisini çekiyor. Laboratuarın baş köşesinde de bizim masal kahramanı oturuyor. Canavar mı, kara kutu mu? Eğri oturalım, doğru konuşalım. Enflasyon, ekonomiyi, politikayı ve toplumsal yapıyı özetleyen, deşifre edilmeyi bekleyen bir "kara kutu." Batı dillerinde, 'enflasyonun ekonomi politiği' (political economy of inflation) adı altında yayınlanan çok sayıda makale ve kitap bu gerçeğin altını çiziyor. Enflasyon denilen kara kutuyu deşifre edebilmek için, bir dizi başka kara kutuyu zincirleme olarak analiz etmek gerekiyor. Deşifre edilmesi gereken kara kutuların başında, siyasetin finansmanı ve kamu maliyesi (kamu gelirleri, kamu harcamaları, ve borç yönetimi) geliyor. Enflasyon, nihai olarak, bir toplumsal sözleşmenin yan ürünü olarak kendini dayatıyor. (Toplumsal sözleşmeyi, "ülkenin yazılı olmayan anayasası" gibi algılayabilirsiniz.) Ondan kurtulmak için, mevcut toplumsal sözleşmenin bir başkası ile değiştirilmesi elzem. Başka çare var mı?