Ka­pi­ta­lizm has­ta, ­pi­ya­sa­lar yas­ta...

Küre­sel ka­pi­ta­lizm has­ta, pi­ya­sa­lar yas­ta; ama bu has­ta, baş­ka has­ta... Ka­pi­ta­liz­min has­ta­lı­ğı­nı, bir "mü­hen­dis­lik ha­ta­sı" ola­rak tak­dim et­mek doğ­ru de­ğil. Ne­den mi? II. Dün­ya Sa­va­şı'nın (II. Pay­la­şım Sa­va­şı'nın!) so­nun­da ye­ni­den ya­pı­la­nan ka­pi­ta­list dün­ya­yı, ik­ti­sat­çı­la­rın en­te­lek­tü­el ka­pa­si­te­le­ri ara­sın­da­ki fark­lar oluş­tur­ma­dı, po­li­tik güç den­ge­si be­lir­le­di. Hâ­lâ da be­lir­le­me­ye de­vam edi­yor. Ta­rih­sel ola­rak ba­kıl­dı­ğın­da, ka­pi­ta­liz­min, kriz­ler­le iç içe ya­şa­yan, sık sık has­ta­la­nan ve ba­zen de has­ta­lı­ğın­dan do­la­yı "güç ve meş­ru­iyet" dev­şi­re­bi­len bir sis­tem ol­du­ğu gö­rü­lür. Ha­len ya­şa­dı­ğı­mız kü­re­sel ma­li kriz, se­bep­le­ri ve kap­sa­mı iti­ba­riy­le çok fark­lı bir has­ta­lık. Has­ta­lık olan yer­de ne olur? Has­ta­lık olan yer­de, al­ter­na­tif re­çe­te­ler uçuş­ma­ya baş­lar. Bu se­fer de öy­le ol­du. Kü­re­sel fi­nan­sal kriz­den çık­mak ama­cıy­la üre­ti­len bir di­zi "mü­kem­mel re­çe­te" var. Bun­lar ara­sın­da, kı­sa va­de­li ser­ma­ye ha­re­ket­le­ri­nin kı­sıt­lan­ma­sı, fi­nan­sal odak­lı gö­ze­tim ve de­ne­ti­min ye­ni­den ya­pı­lan­dı­rıl­ma­sı gi­bi kla­sik öne­ri­ler, ba­şı çe­ki­yor. Ay­rı­ca, al­tın pa­ra stan­dar­dı­na dö­nüş de da­hil ol­mak üze­re, "kü­re­sel tek pa­ra" ya da "Eu­ro Böl­ge­si" ben­ze­ri, ye­ni pa­ra­sal bir­lik­le­rin te­sis edil­me­si tü­rün­den ra­di­kal çö­züm­ler boy gös­te­ri­yor. Ne var ki, çö­zü­mün mü­kem­mel olu­şu, uy­gu­la­ma­yı ga­ran­ti et­mi­yor. Do­la­yı­sıy­la, "mü­kem­mel" fa­kat "im­kân­sız" çö­züm­ler, kâ­ğıt üze­rin­de kal­ma­ya mah­kum olu­yor. Na­sıl mı? Da­ha ön­ce de yer ver­di­ği­miz bir hi­kâ­ye­de ol­du­ğu gi­bi... Çö­züm mü­kem­mel, fa­kat im­kân­sız! Hi­kâ­ye şöy­ley­di: Vak­tiy­le, as­lan ile ay­nı or­man­da ya­şa­yan ve te­lef edil­me kor­ku­su ile tit­re­yen bir grup hay­van, or­ma­nın bil­ge bay­ku­şu­na gi­der; ha­yat­la­rı­nı na­sıl kur­ta­ra­bi­le­cek­le­ri­ni so­rar­lar. Bay­kuş, uzun uzun dü­şü­nür ve ce­vap ve­rir: As­la­nın ye­le­si­ne bir çan ta­kın. As­lan yü­rür­ken or­ta­ya çı­kan ses, si­zi uya­rır. Böy­le­ce, kaç­mak ve sak­lan­mak için za­man ka­zan­mış olur­su­nuz. Çö­züm, ger­çek­ten mü­kem­mel­dir. Ne var ki, za­val­lı hay­van­la­rın kü­çük bir te­red­düt­le­ri var­dır. Ça­nı as­la­nın boy­nu­na kim, na­sıl ta­ka­cak­tır? Te­red­düt­le­ri­ni bay­ku­şa söy­le­dik­le­rin­de şu ce­va­bı alır­lar: Ben çö­zü­mü söy­le­dim, uy­gu­la­mak si­ze ait! (*) ..... (*) Su­san Stran­ge: Ca­si­no Ca­pi­ta­lism, Manc­hes­ter Uni­ver­sity Press, 1997 s. 148-149 ..... >> Kur­ban Bay­ra­mı­nı­zı teb­rik eder, sağ­lık ve mut­lu­luk di­le­rim. Ni­ce bay­ram­la­ra...