Küresel kapitalizm çökecek mi?

TÜSİAD, "Küresel Kapitalizmin Geleceği ve Türkiye" konulu bir konferans düzenledi. Harvard Üniversitesi Öğretim Üyesi Profesör Jeffry Frieden, "Küresel kapitalizm bir kez daha düşecek mi?" başlıklı bir sunum yaptı. Frieden'i dinlerken, öğrencilik yıllarımı hatırladım. Hoca sormuştu: -Kapitalizm ne zaman çöker? Cevap mı? Cevap şöyleydi: -Sömürü önlenirse, kapitalizm çöker! *** Peki, "sömürü" ne demekti? Sömürü önlenirse, kapitalizm gerçekten çöker miydi? Türkiye İşçi Partisi'nde yöneticilik de yapan bir diğer hocamız, sömürünün ne demek olduğunu şöyle anlatmıştı: Ekonomik açıdan ele alındığında; sömürü, birilerinin ürettiği değerlere, başka birilerinin bir "hak" olarak el koyması, onlara sahip olması demektir. İyi de, bunun hırsızlıktan ne farkı var? Hırsızlık başka, sömürü bambaşka... Ekonomik sömürüyü, hırsızlık, dolandırıcılık, yolsuzluk, eşkıyalık ve benzeri fiillerden ayırmak gerekir. Aslında bunlar da, başkalarının meydana getirdikleri değerlere el koymaktır, fakat toplum tarafından haklı görülmezler, "egemen hukuk düzeni" marifetiyle cezalandırılabilirler. Ekonomik sömürü, bir bütün olarak ele alındığında "var olan düzenin ayrılmaz bir parçası"; bireysel olarak ele alındığında, "toplumun meşruiyet atfettiği bir paylaşım kuralı"dır, bölüşüm ilişkilerinin özetidir. Bir başka ifade ile, sömürü, kurulu düzenle iç içe geçmiş bir süreçtir. Kapitalist sömürünün çökmesi ya da önlenmesi, sisteme hareket veren çarkların durması, sistemin çökmesi demektir. Kapitalist ülkelerde, hukuk ve ahlâk gibi üst yapı kurumları, böyle bir düzeni korumakla yükümlüdür. Kapitalizm, gücünü ve meşruiyetini bu süreçlerin, yani sömürünün sürdürülebilirliğinden alır. *** Şimdi soralım? Sömürü biter mi? -Bitmez! Dolayısıyla.. -Küresel kapitalizm, krize girebilir, ama çökebilemez, efendim! Lütfen, sakin olunuz...