Nasıl düşürüyoruz?

Hastalığın tedavi edilmesi bakımından ilacın seçimi kadar, ilacın dozu da önemli. Enflasyon ile mücadelede, "ilacın dozu" ya da "frene basma" yöntemine göre kabaca iki alternatif söz konusu. Birincisi, Amerikan argosuyla ifade etmek gerekirse, "cold-turkey" yani "şok yöntem" "Şok yöntem," bağımlılık yapan bir maddeden (sigara, alkol, uyuşturucu gibi ) aniden ve kararlı bir şekilde vazgeçmek anlamına geliyor. Şok tedavi ne demek? Yönteminin esası şu: * Sadece bir kere deneyebiliyorsunuz; sık sık denenen politikanın şok olma şansı kalmıyor. Silahın bir kere patlaması gerekiyor. * Kararsız patlamalar programı "şok" olmaktan çıkarıyor. Yine Amerikan argosuyla söyleyelim: "Teflonun çizilmesi" programın kredibilitesinin kalmadığı anlamına geliyor. * Şok programlar, başlangıçta bir dizi olumsuz yan etkiye zemin hazırlayabiliyor. Durgunluk, iflaslar, istihdam ve üretim kayıpları başta olmak üzere, siyasi popülarite erozyonu ve bunun doğurduğu gerginlik, şok programların başlıca dezavantajlarını oluşturuyor. Diğer taraftan, ekonomik karar alan birimlerin (üretici, tüketici, yatırımcı, ihracatçı, ithalatçı) davranışlarını belirleyen enflasyonist beklentiler hızlı bir biçimde kırılmaya başlıyor. Böylece programın kredibilitesi yükseliyor. Yumuşak tedavi ne demek? Diğer yöntem, 'gradualism' (yumuşak yöntem ya da tedrici yaklaşımı benimseyen politikalar bütünü) olarak biliniyor. Şok yöntemin kısa dönemli bir dizi olumsuz yan etkilerini bünyesinde barındırmayan ve daha uzun döneme yayılan bu yaklaşım, kredibilite açısından değerlendirildiğinde, bazı kaçınılmaz zaaflar içeriyor. Dolayısıyla, enflasyonist beklentilerin kırılması daha uzun bir zaman alabiliyor. Daha da kötüsü, olumsuz beklentiler yeniden canlanarak program iflas edebiliyor. Kredibiliteyi çizdirmemek önemli Halen uygulanmakta olan IMF destekli istikrar programı yukarıdaki yaklaşımlardan hangisini benimsiyor? Şok mu, yoksa yumuşak olanı mı? Elbette ikinci yaklaşımı, yani yumuşak politikayı benimsiyor. Yumuşak programın kredibilitesinin korunması, teflonun çizilmemesi çok önemli. Programın başarılı olabilmesi için, ekonomik aktörlerin kafasından "Biz bu filmi daha önce de görmüştük!" imajının silinmesi gerekiyor. Yumuşak diye nitelenen programların daha düşük ekonomik, sosyal ve politik maliyeti olduğu ileri sürülebilir. Ne var ki, olumlu beklentilerin buharlaşması durumunda, geniş bir zaman dilimine yayılan böyle programların başarısı gölgelenebilir. Yumuşak yaklaşımın, 2004'te de yumuşak bir inişle sonuçlanması dileğiyle...