Şem­si­ye­mi­zi test e­di­yo­ruz

Görüş me­sa­fe­miz da­ra­lı­yor. Gi­de­rek da­ha kı­sa va­de­ye ki­lit­len­me­ye baş­la­dık. Ban­ka­lar, dö­viz ve YTL li­ki­di­te­si ba­kı­mın­dan kuy­ru­ğu dik tut­ma­ya ça­ba­lı­yor. Yer­li ve ya­ban­cı bir di­zi ana­list, ban­ka­cı­lık sek­tö­rü­mü­zü mer­cek al­tı­na al­mış du­rum­da. Se­be­bi son de­re­ce açık: Da­ha ön­ce de be­lirt­miş­tik. Ban­ka­cı­lık sek­tö­rü, ma­hi­ye­ti ge­re­ği, ko­lay has­ta­la­nan, fa­kat zor te­da­vi edi­len bir sek­tör. Prob­lem­li ve kı­rıl­gan bir ban­ka­cı­lık sek­tö­rü, dep­rem dal­ga­la­rı­nın şid­de­ti­ni tır­man­dı­ra­rak, yı­kı­cı gü­cü­nü ve ha­sa­rı­nı bü­yü­ten çü­rük ze­mi­ne ben­ze­ti­li­yor. Ha­sar, sa­de­ce ulu­sal bo­yut­ta de­ğil, ulus­la­ra­ra­sı alan­da da ken­di­ni his­set­ti­re­bi­li­yor. *** İs­ter­se­niz bir ke­re da­ha ha­tır­la­ya­lım: 2001 kri­zin­den ön­ce ban­ka­cı­lık sek­tö­rü­mü­zün fo­toğ­ra­fı­nı çe­ken IMF ve BDDK, özet­le aşa­ğı­da­ki za­af­la­ra dik­kat çe­ki­yor­du: * Öz kay­nak ye­ter­siz­li­ği * Ka­mu ban­ka­la­rı­nın sis­tem için­de­ki pa­yı­nın yük­sek­li­ği * Za­yıf ak­tif ka­li­te­si (kre­di yo­ğun­laş­ma­sı, grup ban­ka­cı­lı­ğı ve risk­le­ri­nin yo­ğun­lu­ğu, kre­di ve kar­şı­lık­lar ara­sın­da­ki uyum­suz­luk) * Pi­ya­sa risk­le­ri­ne aşı­rı du­yar­lı­lık ve kı­rıl­gan­lık (va­de uyum­suz­lu­ğu, açık po­zis­yon) * Ye­ter­siz iç kon­trol, risk yö­ne­ti­mi ve ku­rum­sal yö­ne­ti­şim * Say­dam­lık ek­sik­li­ği Do­la­yı­sıy­la ne olu­yor­du? Söz ko­nu­su prob­lem­ler, ban­ka­cı­lık sek­tö­rü­nü iç ve dış şok­la­ra kar­şı du­yar­lı ve kı­rıl­gan ha­le ge­ti­ri­yor­du. Türk ban­ka­cı­lık sis­te­mi, vak­tiy­le "ka­mu­nun borç­lan­ma ge­rek­le­ri ve kon­so­li­das­yon de­di­ko­du­la­rı" ne­de­niy­le, ka­mu ris­ki de ta­şı­yor­du. Gü­neş­li ha­va­da dam­lat­maz! Pe­ki yu­ka­rı­da­ki olum­suz tab­lo, hâ­lâ ge­çer­li mi? Ke­sin­lik­le ha­yır! Ay­nı di­na­mik­ler ge­çer­li ol­say­dı, kriz şim­di­ye ka­dar pat­la­mış olur­du. Ne var ki, dış fi­nans­ma­nın da­ral­ma­sı, va­de­si­nin kı­sal­ma­sı, ma­li­ye­ti­nin art­ma­sı, dö­viz cin­sin­den po­zis­yon ta­şı­yan tüm ak­tör­le­ri ve ta­bi­i ki ban­ka­la­rı­mı­zı da olum­suz et­ki­li­yor. Ban­ka­la­rın "gü­neş­li ha­va­da şem­si­ye ver­di­ği, yağ­mur­da şem­si­ye­yi çek­ti­ği" söy­le­nir. Bi­ze ka­lır­sa, ban­ka­la­rın böy­le dav­ran­ma­sı bir zo­run­lu­luk­tur; ban­ka­lar, kâr ga­ye­si ol­ma­yan ha­yır ku­rum­la­rı de­ğil­dir. Şu­nu da unut­ma­ya­lım ki, en kö­tü şem­si­ye bi­le gü­neş­li ha­va­da dam­lat­maz­mış. Şem­si­ye­nin iyi­si, yağ­mur­da ve fır­tı­na­da bel­li olur­muş. Ül­ke ola­rak, mak­ro ve mik­ro şem­si­ye­le­ri­mi­zi test et­me­ye baş­la­dık. So­nuç mu? Bek­le­ye­lim ve gö­re­lim!