Süt de bozuk, maya da!

Adam, dükkânın kapısından hışımla girmiş ve elindeki şişenin içindeki mayayı göstermiş: -Kardeşim, bir türlü peynir yapamadım. Sizin mayanız bozuk! Tezgâhtar, anında tepki vermiş: -Bizim mayamız sağlam, herhalde sizin sütünüz bozuk! Geçen hafta, ABD Merkez Bankası'nın (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası'nın son operasyonlarını tartışan bir programı izlerken bu fıkrayı hatırladım. Programa katılan bir iktisatçı, piyasalara likidite verme operasyonlarını, "bozuk süte maya çalmaya" benzetiyor. Tartışmacılardan diğeri, alınan önlemlerin, kullanılan enstrümanların yeterli olmadığını vurguluyor. Bir bakıma, "sütü" değil, "mayayı" suçluyor. Üçüncüsü, sistemin tamamını, yani "sütü de mayayı da" itham ediyor. *** Gerçekten.. Defalarca pompalanan likiditeye rağmen, ABD ve AB'de hasretle beklenen büyüme ve istikrar avdet etmiyor. Acaba maya mı bozuk, süt mü? Yoksa.. Her ikisi de mi? Halkımız, böyle durumlarda, lâfı fazla uzatmadan son noktayı koyar. Mesela şöyle der: -Tezekten olan terazinin, kazurattan olur dirhemi! *** Şurası kesin. Ekonomi söz konusu olduğunda, "sütü ve mayayı" mükemmelen test edemiyoruz. Tartışma, iki farklı eksene yoğunlaşıyor: -Oyunun kurallarını değiştirelim. -Oyunun kurallarına dokunmayalım, fakat sistemin içinde çözüm arayalım. Anlaşıldığı kadarıyla, küresel firavunlar, oyunun kurallarını değiştirmeyi tasarlayan çözümlere pek sıcak bakmıyor. Bindikleri dalı kesmiyorlar. Samanlıkta kaybettikleri yüzüğü, bahçede arıyor ve bulamıyorlar! *** Netice itibariyle.. Finansal ka­pi­ta­lizm has­ta, pi­ya­sa­lar yas­ta; ama bu has­ta, baş­ka has­ta! Yaşadığımız krizleri, steril ortamda çözüm bekleyen bir "mü­hen­dis­lik ha­ta­sı" ola­rak tak­dim et­mek, fevkalade yanlış bir yaklaşım. Futbol, sadece futbol olmadığı gibi, ekonomi de sadece ekonomi değil. Dolayısıyla.. Olup biteni, "süt ve maya" ekseninde tartışmak, faturayı süte ya da mayaya kesmek, kokuşmuş bir sisteme meşruiyet kazandırmaktan başka bir işe yaramıyor. Bilmem anlatabildim mi?