YTL'yi morartmayalım!

lgili kanun, "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin para birimi Yeni Türk Lirasıdır. Yeni Türk Lirasının alt birimi Yeni Kuruştur. Bir Yeni Türk Lirası (YTL) yüz Yeni Kuruşa (YKr) eşittir" diye başlıyor.(*) 2005 itibariyle 6 sıfır atıyoruz, YTL'ye geçiyoruz, YTL'ye ilişkin bilgilendirme etkinlikleri ve teknik hazırlıklar devam ediyor.(**) Sıfırlar, çuvala sığmadı; mecbur kaldık. Dünyada, 7 bin 500 civarında katılımcı üyenin, farklı para birimleri cinsinden tüm bankacılık işlemlerini yaptığı SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) sisteminde, 99 trilyon TL'nin üzerindeki işlemler gerçekleştirilemiyormuş. Banknotlarımız, kupür değeri açısından bugün dünyada eşine rastlanmayan büyüklüklere ulaşmış. Dünyada 100 bin ve üzerinde kupür değerine sahip 9 ülke bulunuyor, bunlardan 6'sında en büyük kupür değeri 100 bin, 2'sinde 500 bin, ülkemizde ise 20 milyon. En büyük kupürlü banknot, bizim ülkemize ait. TL'nin sıfırları zaman zaman alay konusu da oluyor. Yerli ve yabancı iktisatçılar, TL'den bahsederken "dandik para" "dandik TL" ya da "komik para" (funny money) gibi sıfatları kullanıyorlar.(***) Mor binlik, nasıl morartıldı? Para, siyasi ve ekonomik istikrarsızlığa dayanamıyor. Beşinci Emisyon Grubu (1951-1971) banknotlar arasında yer alan ve halk arasında "Mor Binlik" diye bilinen 1000 Türk Liralık banknot da dayanamamış. İngiltere'de basılan bin liralık banknotlar, iki devalüasyon, iki anayasa, iki ihtilal, yedi tane seçim, on tane iktidar görmüş. Mor binlik, bir hayli morartılmış, buharlaşmış ve tedavülden kaldırılmış. Rakamı yazmakla, sıfırı atmakla iş bitmiyor. Yazılan rakamın, yani satın alma gücünün korunması gerekiyor. Sıfırların üremesini önlemek zorundayız. 1989 yılında piyasaya çıktığında değeri yaklaşık olarak 25$ olan 50000 TL'lik banknotun, tedavülden kalktığında değeri 8 sent'e düşmüştü. Böyle bir para biriminin, sağlam bir paradan beklenen temel fonksiyonları (değer ölçme, değer biriktirme ve mübadele aracı olma) yerine getirmesi mümkün değil. Ayna ve terazi Para, ekonomiyi analiz etmeye ve yönlendirmeye yarayan çok önemli bir araç. Parayı bir ayna, bazı büyüklükleri ölçmeye yarayan bir terazi olarak da değerlendirebilirsiniz. Hiç şüphesiz, teraziyle oynayarak ağırlığımızı azaltamaz, aynayla oynayarak suratımızı güzelleştiremeyiz, ama terazinin dürüst olmasını, doğru tartmasını, aynanın da çarpıtmadan göstermesini bekleriz. Paranın bu fonksiyonları icra edebilmesi için, değerinin istikrarlı olması gerekiyor. Yüksek enflasyon, paranın temel fonksiyonlarını zaafa uğratıyor, parayı "sıfırlıyor!" Sandık da sıfırlıyor! YTL'yi morartmamamız lâzım. Kasım 2002 seçimleri, sıfırları artıran siyasileri tasfiye etti. Seçmen, parayı morartanları affetmiyor, sandıkta morartıyor. Aman, dikkat! ..... (*) Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun Kanun no: 5083 Yürürlük: 31.01.2004 (**) Bu konuda, http://www.tcmb.gov.tr ve http://www.ytl.gen.tr sitelerinden bilgi alınabilir. (***) Rudiger Dornbusch: Millenium resolution: No more funny money, Financial Times, Jan 3rd 2000