Büyüme dalgaları ve biz

Rüzgârlı bir günde sahile gidip denizi seyrettiğimiz olmuştur. Sular dalga dalga yükselerek kıyıya vurur ve geri çekilir. Ta uzaklardan derinlerden beslenerek gelen seyrek dev dalgalar olduğu gibi, daha sık gelen küçük çaplı dalgalar da vardır. Bir de hiç durmayan minik çırpıntılar. Parmaklarımızın ucunda veya topuklarımızın seviyesinde hoplar durur. Her dalga büyüklüğüne göre bir şeyler getirir ve götürür. İktisadî hayatın gidişatını inceleyenler zaman içinde böylesi dalgalanmaların olageldiğini tespit etmişler. Ellişer yıl arayla gelen büyüme ve bolluk dönemlerini küçülme ve kıtlık yıllarının takip ettiğini bulmuşlar. Bir de bunların arasını ören beş on yıllık ve daha küçük alt ekonomik dalgalanmalar. Küçük dalgalanmaları herkes ömründe birkaç kere gördüğü için bilir. Meselâ 1974, 1984, 1994 ekonomik bunalımlarını ve 2001 kitap krizini hepimiz hatırlarız. Konumuz bu küçük dalgalar değil, asırda bir veya iki defe gelen büyüme dalgaları. Bu dalgalar onu ilk inceleyen Rus İktisatçısı Kondratief'in adıyla da bilinir. Her büyüme dalgası öncesinde büyük buluşlar ve teknik yenilikler oluyor. Müteşebbisler bütün üretim sistemlerini ve yöntemlerini yenibaştan düzenliyorlar. Elle yapılan işlerin yerini makineler, makinelerin yerini elektrikli motorlar, bunların yerini otomatik sistemler, robotlar alıyor. Her dönemin insanlardan istediği nitelikler ve yetenekler değişiyor. Adaleden çok beyin aranıyor. Her büyüme dönemi kendi rekabet şartlarını da beraberinde getiriyor. En önemlisi ise uzun dönemli dalgalanmaların uluslararası iş bölümünü ve jeopolitik dengeleri değiştiriyor olması. ? Sörf yapanlar, sırılsıklam olanlar Ellişer yıllık dilimlerle son iki asır incelendiğinde görülen şu: İlk büyüme dalgasının sürükleyici sektörleri dokumacılık ve kömür olmuş. İngiltere başı çekmiş. ikinci dalgada çelik ve demiryolları sürükleyici sektör. Almanya başı çekmiş. Üçüncü dalgada otomobil ve elektrik, dördüncü dalgada petrol, kimya ve uzay sanayileri öne çıkmış ve tüm geçen asra ABD damgasını vurmuş. Şimdi dünya beşinci büyüme dalgasının arifesinde bulunuyor. Bu dalganın sürükleyici sektörleri bilgi-haberleşme teknolojileri ve biyoteknoloji olacak. Görüldüğü gibi bir dönemde başı çekiyor olmak, sonraki dönemde liderliği garanti etmiyor. 2050 yıllarına kadar sürmesi beklenen yeni dalgada sörf yapacak ülkeler arasında önce Japonya, Çin ve Hindistan adları geçiyor. Her üçü Doğu'da ve dünya nüfusunun yarısından fazla! Beşinci dalganın üzerinde sörf yapmak için iki şart var: Birincisi araştırma-geliştirmeye öncelik vermek, ikincisi, insana yatırım yapıp beyin sermayesini artırmak. İdeoloji zebunu ülkeler, hamaset işleten ve tek tip insan yetiştiren milletler dalgaların altında kalıp, sırılsıklam olacaklar!