Bar­za­ni'ye ne ka­dar gü­ve­nir­si­niz?

ABD se­çim­le­ri­ne sa­de­ce 3 gün kal­dı. İs­ter Oba­ma is­ter McCa­in se­çil­sin önü­müz­de­ki ay­lar­da ABD dış po­li­ti­ka­sın­da önem­li ba­zı ge­liş­me­ler ya­şa­na­cak. Bu muh­te­mel ge­liş­me­le­rin ya­şa­na­ca­ğı yer­le­rin ba­şın­da Irak ge­li­yor. Zi­ra her iki baş­kan ada­yı da Irak'tan as­ker çek­mek­ten bah­se­di­yor­lar. Gö­rev sü­re­si­nin dol­ma­sı­na sa­de­ce iki bu­çuk ay ka­lan Bush yö­ne­ti­mi ise Be­yaz Sa­ra­yı tah­li­ye et­me­den ev­vel Irak'la bir gü­ven­lik an­laş­ma­sı im­za­la­ya­bil­me­nin pe­şin­de. Bü­tün bun­lar ce­re­yan eder­ken ge­çen haf­ta Was­hing­ton Irak'tan -bel­ki de Irak'ın ku­ze­yin­den de­mek da­ha doğ­ru- bir ko­nu­ğu ağır­la­dı. Ame­ri­ka­lı­la­rın Irak­lı­la­ra dik­te et­tir­di­ği Irak Ana­ya­sa­sı'nda yer alan ifa­dey­le, "Kür­dis­tan Böl­ge­sel Yö­ne­ti­mi" Baş­ka­nı Me­sut Bar­za­ni ABD baş­ken­tin­de Baş­kan Bush ve Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı Con­do­le­ez­za Ri­ce ile gö­rüş­tü. Kuş­ku­suz bu Bar­za­ni'nin ne ilk Was­hing­ton zi­ya­re­ti; ne de Bush ve Ri­ce ile ilk de­fa gö­rü­şü­yor. Peş­mer­ge kı­ya­fe­tiy­le zi­ya­ret et­ti­ği Be­yaz Sa­ray'ın şö­mi­ne­li sa­lo­nun­da Baş­kan Bush ile el sı­kı­şır­ken ba­sın men­sup­la­rı­na mü­te­bes­sim bir yüz ifa­de­siy­le ver­di­ği poz­lar ha­len ha­tır­lar­da­dır. Fa­kat gö­rev­den ay­rıl­mak üze­re olan Bush'un aya­ğı­na gi­den Bar­za­ni'nin her­hal­de bir ve­da zi­ya­re­ti yap­ma­dı­ğı ya da sa­de­ce ken­di­si­ni Sad­dam Hü­se­yin'den kur­ta­ran Bush'a te­şek­kür için bin­ler­ce ki­lo­met­re yol tep­me­di­ği de apa­çık or­ta­da. Pe­ki Bar­za­ni'nin se­çim­le­re ve kü­re­sel eko­no­mik kri­ze odak­lan­mış Was­hing­ton'da ne işi var­dı? Her şey­den ön­ce, Bar­za­ni ve ya­nın­da­ki­le­rin sa­de­ce Bush ve Ri­ce ile gö­rüş­me­dik­le­ri, muh­te­mel baş­kan aday­la­rı­nın dış po­li­ti­ka da­nış­man­la­rıy­la da gö­rüş alış­ve­ri­şin­de bu­lun­duk­la­rı unu­tul­ma­ma­lı­dır. Tıp­kı -Tür­ki­ye dâ­hil- on­lar­ca ül­ke­den gi­den he­yet­le­rin Cum­hu­ri­yet­çi ve De­mok­rat da­nış­man­lar­la gö­rüş­me ta­le­bin­de bu­lun­du­ğu gi­bi, Bar­za­ni ve ya­nın­da­ki­ler de bu te­mas­lar­da bu­lun­muş ola­bi­lir­ler. Ge­rek Bush-Ri­ce iki­li­si, ge­rek ye­ni dö­ne­min önem­li fi­gür­le­riy­le ya­pı­lan gö­rüş­me­le­rin ise tek bir odak nok­ta­sı var­dı: Irak'ın ve Böl­ge­sel Yö­ne­ti­min ge­le­ce­ği. İkin­ci Dün­ya Sa­va­şı'nın so­na er­me­sin­den bu­gü­ne ka­dar za­man zar­fın­da, ön­ce Ame­ri­kan as­ker­le­rin­ce iş­gal edi­len, da­ha son­ra da iki­ye bö­lü­nen o ka­dar çok ül­ke var ki, az çok ta­rih bil­di­ği­ni var­say­dı­ğı­mız Bar­za­ni'nin, Be­yaz Sa­ray'da­ki eş­ya­la­rı­nı top­la­mak­ta olan Bush'tan gi­de­ra­yak ba­ğım­sız bir dev­let ko­nu­sun­da ga­ran­ti al­ma­ya ça­lış­ma­sı hiç de sür­priz ol­maz­dı. Fe­de­ral Al­man­ya'yı, Gü­ney Ko­re'yi, Gü­ney Vi­et­nam'ı, sa­de­ce 7 ay ön­ce Ko­so­va'yı, ev­vel­ce kon­trol al­tın­da tut­tu­ğu top­rak­lar­da kur­du­ran ABD yö­ne­tim­le­ri de­ğil miy­di? Bar­za­ni, Was­hing­ton'da­ki te­mas­la­rın­da bu ko­nu­yu ne öl­çü­de dil­len­dir­di bil­mi­yo­ruz. Ama bil­di­ği­miz bir şey var: 1991'de Kör­fez Sa­va­şı'nın bit­me­si­nin he­men ar­dın­dan Bağ­dat'ın de­ne­ti­min­den çı­ka­rı­lan 36. Pa­ra­le­lin ku­ze­yin­de, adım adım ve her saf­ha­sın­da Was­hing­ton'un si­ya­si, eko­no­mik hat­ta as­ke­rî des­te­ğiy­le dev­let ben­ze­ri bir ya­pı­lan­ma or­ta­ya çık­mış­tır. Bu ya­pı­lan­ma­nın "Baş­ka­nı", "Baş­ba­ka­nı", "Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı", "Gü­ven­lik Kuv­vet­le­ri Ko­mu­ta­nı", "Bay­ra­ğı", "Mar­şı" var­dır. Bu ke­li­me­le­rin hep­si­ni tır­nak için­de yaz­dım. Çün­kü ne Tür­ki­ye, ne Su­ri­ye ne de İran bu sı­fat­la­rı ta­nı­mak­ta­dır. Ama Was­hing­ton yö­ne­ti­mi, hem de "Kür­dis­tan Böl­ge­sel Yö­ne­ti­mi Baş­ka­nı" un­va­nıy­la Bar­za­ni'yi bir kez da­ha ağır­la­mış­tır. Be­yaz Sa­ray'ın in­ter­net si­te­sin­de bu ifa­de­ler ay­nen yer al­mak­ta­dır. Da­ha­sı, Bush'la bir­lik­te ba­sın men­sup­la­rı­nın kar­şı­sı­na ge­çen Me­sut Bar­za­ni "Kür­dis­tan hal­kı­nın şük­ran­la­rı­nı" ken­di­si­ne sun­muş­tur. İş­te bü­tün me­se­le bu­ra­da dü­ğüm­len­mek­te­dir: Ame­ri­kan as­ker­le­ri ger­çek­ten Irak'tan ta­ma­men mi çe­ki­le­cek­ler­dir, yok­sa ha­len Bar­za­ni'nin böl­ge­sin­de in­şa­atı de­vam eden üs­le­ri­ne mi yer­le­şe­cek­ler­dir? Eğer ce­vap ikin­ci­siy­se, bu üs­ler ne işe ya­ra­ya­cak­tır? NA­TO üs­sü sta­tü­sün­de­ki İn­cir­lik var­ken, Bar­za­ni böl­ge­sin­de­ki Ame­ri­kan üs­le­ri­ne ki­me kar­şı ve ne için ih­ti­yaç var­dır? La­fı da­ha faz­la uzat­ma­dan bü­yük res­mi gö­zü­mü­zün önün­de can­lan­dır­ma­ya ça­lı­şa­lım. Bar­za­ni, ba­ba­sın­dan be­ri de­vam eden Irak'tan ay­rı bir dev­let kur­ma po­li­ti­ka­sın­dan vaz­geç­miş de­ğil­dir. Ame­ri­kan as­ker­le­ri­nin ül­ke­yi ta­ma­men bo­şalt­ma­la­rı ha­lin­de bu eme­li­ne ula­şa­ma­ya­ca­ğı­nı, çün­kü Irak'ta­ki Arap­la­rın ve bir öl­çü­de Irak'ın kom­şu­la­rı­nın bu­na izin ver­me­ye­ce­ği­ni bil­mek­te­dir. "Ko­so­va Mo­de­li"ni ken­di­si için iş­let­me­yi ka­fa­sı­na koy­muş­tur. Ta­ma­men ABD çı­kar­la­rı için ha­re­ket ede­cek, pet­rol ya­tak­la­rı­nı Ame­ri­kan şir­ket­le­ri­ne aç­mış, top­rak­la­rın­da İran'ı he­def ala­bi­le­cek as­ke­rî üs­ler ku­rul­ma­sı­na ses çı­kar­ma­yan bir "dev­let" mo­de­li­nin Was­hing­ton'da hoş kar­şı­la­na­bi­le­ce­ği­ni dü­şün­mek­te, adım­la­rı­nı ona gö­re at­mak­ta­dır. Bü­yük res­mi de­ğer­len­dir­me­ye de­vam ede­lim. Bar­za­ni, bu yol­da iler­le­ye­bil­mek için Was­hing­ton ka­dar Tür­ki­ye'yi de ik­na et­me­si ge­rek­ti­ği­ni bil­mek­te­dir. Hat­ta Was­hing­ton yö­ne­ti­mi, "stra­te­jik or­tak" Tür­ki­ye'nin en­di­şe­le­ri­ni gi­der­me­si için Bar­za­ni'ye tel­kin­ler­de de bu­lun­mak­ta­dır. Bar­za­ni Was­hing­ton'day­ken, son de­re­ce üst dü­zey bir Dı­şiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı he­ye­ti­nin de Irak'ın ku­ze­yin­de te­mas­lar­da bu­lun­ma­sı te­sa­düf­le izah edi­le­bi­lir mi? Önü­müz­de­ki gün­ler­de, son dö­nem­de Tür­ki­ye ile iş bir­li­ği­ne hep me­sa­fe­li yak­la­şan Bar­za­ni'nin, bö­lü­cü te­rör ör­gü­tü ile mü­ca­de­le­de 1995'ten ön­ce­ki iş­bir­lik­çi çiz­gi­si­ne dön­me yo­lun­da sin­yal­ler ver­me­si iş­te bu bü­yük res­mi gö­re­bi­len­le­ri hiç şa­şırt­ma­ya­cak­tır. Son ola­rak, bu bü­yük res­min içi­ne bir de yak­laş­mak­ta olan ma­hal­li se­çim­le­ri ve böl­ge­sel den­ge­le­ri so­kar­sak, bu­gün­ler­de mem­le­ke­tin ba­zı yer­le­rin­de olup bi­ten­le­ri çok da­ha iyi kav­ra­ya­bi­li­riz. Me­sut Bar­za­ni, Be­yaz Sa­ray'da ABD­ Baş­ka­nı Bush'la... Bil­me­dik­le­ri­miz - Irak > Kür­dis­tan De­mok­rat Par­ti­si (KDP): KDP, Ni­san 1946 ta­ri­hin­de Mol­la Mus­ta­fa Bar­za­ni (Me­sut Bar­za­ni'nin ba­ba­sı) ta­ra­fın­dan ku­ru­lan mu­ha­fa­za­kâr eği­lim­li bir Kürt par­ti­si­dir. Mol­la Mus­ta­fa Bar­za­ni'nin 1979 yı­lın­da öl­me­si­nin ar­dın­dan gü­nü­mü­ze dek KDP'nin Baş­ka­nı Me­sut Bar­za­ni'dir. Ağır­lık­lı ola­rak Do­huk ken­ti ve çev­re­sin­de et­ki­li olan KDP da­ha çok Kürt aşi­ret­le­rin çı­kar­la­rı­nı gö­zet­mek­te ve Ku­zey Irak Böl­ge­sel Yö­ne­ti­min­de yet­ki sa­hi­bi­dir. > Kür­dis­tan Yurt­se­ver­ler Bir­li­ği (KYB): KYB, KDP'den 1964 yı­lın­da ko­pan, da­ha çok sos­ya­list eği­lim­le­ri olan ve şim­di­ki Irak Dev­let Baş­ka­nı Ce­lal Ta­la­ba­ni ta­ra­fın­dan 1975 yı­lın­da ku­rul­muş­tur. Sü­ley­ma­ni­ye ken­ti ve çev­re­sin­de et­ki­li olak KYB, Irak'ın Ku­ze­yin'de et­ki­li bir si­ya­si ör­güt­len­me­dir. Son Irak mec­lis se­çim­le­ri­ne KDP ile bir­lik­te ka­tı­la­rak Irak mec­li­si­ne 53 mil­let­ve­ki­li gön­der­miş­ler­dir. > Irak Ana­ya­sa­sı­nın Ku­zey Irak Böl­ge­sel Yö­ne­ti­mi ile mad­de­si: Irak ana­ya­sa­sı 15 Ekim 2005 ta­ri­hin­de ger­çek­leş­ti­ri­len hal­koy­la­ma­sı so­nu­cun­da yü­rür­lü­ğe gir­miş­tir. Ana­ya­sa­nın 1. mad­de­sin­de Irak: "de­mok­ra­tik, fe­de­ral, tem­si­li cum­hu­ri­yet" ola­rak ta­nım­lan­mak­ta­dır. Ku­zey Irak Böl­ge­sel Yö­ne­ti­mi ile il­gi­li mad­de Be­şin­ci Bö­lüm Böl­ge­le­rin Yet­ki­le­ri al­tın­da yer alan 113. mad­de­dir: "Bu Ana­ya­sa­nın yü­rür­lü­ğe gir­me­siy­le Kür­dis­tan böl­ge­si­nin böl­ge­sel ve fe­de­ra­tif yet­ki­le­ri ta­nın­mak­ta­dır". ME­SUT BAR­ZA­Nİ (16 AĞUS­TOS 1946) MA­HA­BAD CUM­HU­Rİ­YE­Tİ (İRAN) İÇİN TIKLAYIN