12 Eylül Anayasası

Bunun diğer adı '80 Anayasasıdır. Hikâyesi de şöyle. 27 Mayıs 1960'da halkın seçimle iş başına getirdiği iktidara karşı bir gece darbe yapılır. İktidar anayasayı ihlalden suçlanmaktadır. Hep böyle olmuştur. Darbeciler, muvaffak olursa kahramandır, değilse hain. Eğer darbe sonuca varmasaydı bu defa onlar aynı anayasayı "tağyir, tebdil ve ilga"dan yargılanacaklardı. Darbeciler, 1924 Anayasasına dayanarak silaha sarılmış, fakat hedeflerine varınca da yeni bir anayasa yapmışlardı. Emre âmâde proflar vardı, darbe kışkırtıcılarıydı. 1961 Anayasasını onlara ısmarladılar. Sipariş üzerine bir şeyler dikildi. "Anayasa" kelimesi de ilk defa o zaman kullanıldı. Daha evvelki ismi "esas teşkilat kanunu"ydu. '61 Anayasasına "sosyal demokrat bir anayasa" diyebiliriz. O anayasa hürriyet kapısını büyütmüştü. Kapıdan gelen geçiyor, dileyen çıkıyordu. 12 Eylülde Anayasa yapıldı fakat devlet başkanı Kenan Evren'le birlikte referanduma sunuldu. Kabul oyu %93'tür. Eğer bu çifte oylama olmasaydı, ya anayasa bu rakkama varamazdı veya Evren. '80 Anaysası, yürürlüğe girdiğinden beri tartışılır. Bir kısmı Marksist ideolojiden dolayı peşinen düşmandır. Bir kısmı ise sivil anayasa yapılmasını arzular. Doğrusu da budur. Türkiye parlamentoları sivil anayasa yapabileceklerini isbat edebilmeliler. Ne var ki yıllardır süren tartışmalara rağmen bir türlü gerçekleşmedi. Neticede '80 Anayasası da yamalı bohça haline geldi. Onun için ismine ister '80 Anayasası ister 12 Eylül Anayasası deyiniz, bu anayasanın değişmesi lazım. Saydığımız anayasalar tepkiler zinciridir. Darbelerle gelmiştir. Artık Türkiye'ye yakışır, ideolojik yaklaşımlardan uzak, az maddeli fakat ihtiyaçlara cevap veren bir anayasa olmalı. Bu meclisin tarihi hizmeti sivil, demokrat ve bünyeyle uyuşan bir anayasa olacaktır. Darbesi hatırlanmayan bir harekâtın anayasası da eskimiştir. TBMM sipariş olmadan anayasa yapabildiğini göstermeli. Sonunda anarşi ve terör koptu. Ömrü en fazla 10 yıl oldu. Türkiye, 1971'de tekrar darbeyle yüz yüze geldi. Darbe evlatlarını yiyordu. '61 Anayasasının hazırladığı zeminde yetişenler idamla cezalandırıldı. Anayasa toptan ortadan kaldırılmadı ama haylice yama yapıldı. Değişmesi için daha 10 yıl kadar beklenecekti. Derken 12 eylül 1980 darbesi yapıldı. Diğer iki darbenin aksine halk bu darbenin yanındaydı. O bakımdan ilk ikisi kesinkes ihtilal değilken buna kısmen ihtilal denebilir. 12 Eylül rejimi, yeni bir anayasa yaptırdı. Bu anayasalar yapılırken bizim en çok hayret ettiğimiz husus şudur. Görevlendirilmiş proflar bu anayasaları bütünüyle veya parça parça şuradan buradan aldığı halde neden hazırlanması o kadar uızayıp gider? Tercümesi bu kadar mı zor? Mühim iş yapan adamlar havası vermek için mi?