Mehmet Oruç

Dini İslamın temeli, imanı, farzları ve haramları öğrenmek ve öğretmektir. Allahü teâlâ, Peygamberleri bunun için göndermiştir. Gençlere bunlar öğretilmediği zaman, İslamiyet yıkılır, yok olur...

Îsâ aleyhisselâm, havârileri ile bir köye uğradı. Köy halkının kimisini kapı önünde, kimsini sokak ortasında ölü buldu. Îsâ aleyhisselâm, "Bunlar Allahü teâlânın gazâbına uğramış kimselerdir" buyurunca, Havâriler, "Bunların günahlarının ne olduğunu öğrenmek isteriz" dediler. Bunun üzerine, Îsâ aleyhisselâm Allahü teâlâdan ölüm sebebini bildirmesini niyâz etti. Allahü teâlâ şöyle bildirdi:

Zeyd bin Erkam hazretleri anlatır: Bir gün Ebû Bekr Sıddîk ile bir arada bulunuyorduk. Su istedi. Su ile bal getirdiler. Bunu görünce ağlamaya başladı. O kadar ağladı ki, yanındakileri de ağlattı. Kendisine sordular: "Yâ Ebâ Bekr, niçin bu kadar ağlıyorsun?" Şöyle cevap verdi:

Bütün varlıkların hülâsası, özü olan insan, oyun eğlence için yaratılmadı. Kulluk vazîfelerini yapmak için, Rabbine itâ'at, tevâzu, kuvvetsizliğini, ihtiyâcını göstermek, O'na sığınmak ve yalvarmak için yaratıldı.

İmam-ı Rabbanî hazretleri buyurdu ki: "Kişinin maksadı neyse mabudu o olur." Dünyalık için ne kadar üzülürsen o nispette ahiret sevgisi kalbden çıkar. Ahiret için ne kadar üzülürsen, o nispette dünya sıkıntısı kalbden çıkar.

Dünya işleri ile uğraşmak, mal mülk edinmek zararlı değildir. Ahireti unutarak, dünya peşinde koşmak, dünyaya düşkün olmak şüpheli şeylere, sonra mekruhlara, sonra haramlara dalmak kötüdür. Geçmiş ümmetlerin, Peygamberlerine inanmamalarına, helak olmalarına sebep, dünyaya düşkün olmaları idi.

İslam büyüklerinin nezdinde, ahirette insana faydası olan şey kıymetliydi. Faydası olmayacak şeyler ne olursa olsun kıymetsizdi. Hatta zararlı idi. Allahü teâlânın kıymet verdiği ve her şeyin en şereflisi olan ilmi, mal, mevki kapmaya ve başa geçmeye vesile edenlere, bu ilim zararlı olur. Halbuki, dünyaya düşkün olmak, Allahü teâlânın hiç sevmediği bir şeydir. O halde, Allahü teâlânın kıymet verdiği ilmi Onun sevmediği yolda harcetmek, çok çirkin bir iştir. Onun kıymet verdiğini kötülemek demektir.

İslam büyükleri, dünyaya önem vermezlerdi. Dünya hayatının geçici olduğunu, ebedi olarak kalınacak yerin ahiret olduğunu bilirlerdi. Bu hususta onlar, Peygamber efendimizin, "İnsanların bir kısmı 'Dünya çocuğu', bir kısmı da 'Âhiret çocuğu'dur. Siz, 'Âhiret çocuğu' olunuz" meâlindeki hadisi şerifleri ile amel ederlerdi.

Muhammed bin İbrâhîm el-Basrî buyurdu ki: "Sen denemedikçe, görünüşüne aldanıp da bir kimseyi arkadaş ve dost edinme. Nice kimseyi sâdece görünüşüne bakarak, durumunu bilmeden dost edindim.

İbn-i Hibbân buyurdu ki: "Akıllı kimseye lâzım olan, kendi ayıplarıyla meşgûl olmakla beraber, insanların ayıplarını araştırmamasıdır. Kendi ayıplarını görüp, başkasının ayıplarıyla uğraşmayan kimsenin kalbi rahat olur. Kendi ayıbını gören kimseye, başkasının ayıbı büyük gelmez. Başkasının ayıplarıyla uğraşacağım diye, kendi ayıp ve kusurlarını unutan kimsenin kalbi körelir, bedeni yorulur, ayıplarını terk etmek ona zor gelir. Resûlullah efendimiz buyurdular ki: "Âdemoğlu ihtiyârlar, fakat onda iki şey genç kalır. Hırs ve hased (çekememezlik)." "Akıllı kimseye lâyık olan, her zaman hasedden kaçmasıdır. "

Yavaş yağan rahmet, yeri kabartır ve toprağın derinliklerine kadar işler. Sağanak hâlindeki yağmurlar, hem ekinleri, hem de toprağın en verimli kısmını alır götürür...

İbn-i Hibbân buyurdu ki: "Akıllı kimse, adımı atmadan önce basacağı yeri iyice görür, sonra oraya adımını atar. Düşmanı ile tamamen irtibâtı kesmez. İhtiyâcını gidermek için kısmen de olsa ona yaklaşır. Fakat tam olarak yaklaşmaz. Çünkü, düşman bundan cesâret alıp, aleyhine bir iş yapabilir. Akıllı kimse, mutlaka lâzım olan kimselere, üstesinden gelinmeyen şiddetli düşmana da (açıkça) düşmanlık yapmaz. Çünkü böyle bir düşmana güç yetmez. Ona düşmanlık ise fayda getirmez. Bilakis zarar verir."

Hâl ve hareket ile örnek olarak yapılan, söz ile yapılandan üstündür. İslama, İslâmın güzel ahlâkına uygun yaşamak, emr-i mâruf ve nehy-i münker yapmanın, dini yaymanın en güzel yoludur...

İslam büyükleri az ve öz konuşurlardı. Faydasız bir söz etmezlerdi. Çünkü, Resûlullah efendimiz, "Allahü teâlâya ve âhiret gününe îmân eden kimse, hayır söylesin yahut sussun" buyurdu.

Akıllı kimse, zararını kârını bilen kimsedir. Nereye ne kadar yatırım yapacağını bilen kimsedir. Geçici dünya hayatından sonra ebedi ahiret hayatının olduğunu bilen kimsedir.

İslam büyüklerinin bir özelliği de herkesle iyi geçinmeleridir. Çünkü herkesle iyi geçinmek akıllılık alametidir. Ancak akıllı kimse iyi geçinir. Hadis-i şerifte, "İyi geçinmek aklın başıdır. İyi geçinmek aklın yarısıdır" buyuruldu. Akıllı kimse, iyi insanla zaten iyi geçinir. Kötü insanı da, idare ederek, ona müdarada bulunarak iyi geçinir. Onun düşmanlığını kazanmaz. Fakat müdahene etmez. Hadis-i şerifte, "Allahü teâlâ, farzları emrettiği gibi, müdara etmemi de emretti" buyuruldu.

Akıllı Müslüman, tedbirli, ihtiyatlı olur. Sebeplere yapışır, önce devesini bağlar sonra tevekkül eder. Müslümana güvenilir, fakat bu güven onu tedbir almaktan alıkoymaz. Ödünç verince senet yapılır. Mal çalınacak yere konmaz. Her işte tedbir alınır.

İslam büyükleri akıllı kimselerdi. Bunun için akıllı kimselerle görüşürler, akıllı kimseleri dost edinirlerdi. Onların nezdinde, akıllı olmak çok para kazmak, çok zengin olmak değildi, onlara göre akıllı kimse ise, Allahü teâlânın emrettiklerini yapan, yasakladıklarından kaçan kimseydi. Çünkü, hadis-i şerifte, "Akıllı kimse, nefsine uymaz ve ibadet eder. Ahmak da nefsine uyar, sonra da Allahü teâlânın rahmetini bekler" buyuruldu.

İslam büyükleri akıllı kimselerdi. Bunun için akıllı kimselerle görüşürler, akıllı kimseleri dost edinirlerdi.

İ'tikâdı düzeltmeden önce dinin emir ve yasaklarını öğrenmenin hiç faydası olmaz. Bu ikisi birlikte düzelmedikçe de, ibâdetlerin faydası olmaz. Din, bu üç esas üzerine kurulmuştur...