Mehmet Oruç

"Yâ Rabbî! Bu benim oğlum, gözümün nûru, gönlümün sürûrudur. Kurban etmemi emrettin. Şu anda emrini yapmak için hâlis niyetle geldim. Kurban etmeğe hazırım. Bana sabır ver!.."

Büyük âlim seyyid Abdülhakim Arvasi hazretleri buyurdu ki: "Evladın ana-baba üzerinde üç hakkı vardır: Müslüman ismi koymak, akil oldukta kitabet, ilim ve İslamiyeti öğretmek, balig oldukta, dini ve ahlakı güzel bir Müslüman ile evlendirmektir.

İslam büyükleri, her akşam yatağa yatmadan önce o günün muhasebesini yaparlar, hataları, yanlışları, günahları için tövbe istigfar ederlerdi. Hatta bazıları yaptıklarının değil düşüncelerinin de muhasebesini yaparlardı. Tövbe istigfara çok önem verirlerdi.

"Benim tek arzum, Allahü teâlâya, O'nun rızâsı üzere kavuşmaktır. Böylece O'nun rahmet ve Cennetine de nâil olurum. Babacığım, nasıl emir almışsan onu yap. Oğul fedâ eylemek senden, can fedâ eylemek de bendendir..."

Muhammed Rebhami hazretleri buyurdu ki: "Küfürden ve bidatten başka günahlar ikiye ayrılır: Birinci kısım, Allahü teala ile kul arasında olan günahlardır. İçki içmek, namaz kılmamak ve bunlar gibi.

Muhammed Hadimi hazretleri buyurdu ki: Vera, yani helale, harama dikkat etmek abdeste ve necasete dikkat etmekten daha mühimdir.

Muhammed Rebhami hazretleri buyurdu ki: "Haramları, büyük günah ve küçük günah diye ikiye ayırmışlar ise de, küçük günahlardan da, büyük günah gibi kaçınmak, hiçbir günahı küçümsememek gerektir.

İslam büyükleri, şüphelilerden, haramlardan kaçayım endişesi ile vesveseye düşülmesini istemezlerdi. Çünkü vesvese haramdır, insanın zamanının israf olmasına ve ibadetleri kaçırmasına sebep olur. Bunun için şüphelileri iyi bilmek gerekir.

İslam büyükleri, şüphelilere, haramlara sebep olur korkusuyla mubahların bile fazlasından kaçınırlardı. İnsan, mubah olan dünya işlerine çok dalarsa, şüpheli olanları yapmağa başlar. Çünkü, mide helal ile dolunca, şehvet harekete gelir. Caiz olmayan şeyler yapılabilir. Harama bakmak tehlikesi baş gösterir.

"Öyle bir orduyu emri altında bulunduruyordu ki; kuruluşu ve silahları bakımından, dünyânın bütün diğer ordularından dört asır ilerideydi. Her Türk askeri yalnız başına seçkin bir Avrupa taburuna bedeldi." (Benoist Mechin)

İslam büyükleri, haramdan uzak durdukları gibi şüpheli şeylerden de uzak dururlardı...

Osmanlının başarısının esas sebebi adalettir. Hangi dinden, hangi ırktan olursa olsun herkesin hukukunu gözetmesi ve hakkını vermesidir.

İslam büyükleri helal kazanç üzerinde çok dururlardı. Çünkü helal kazanç Cenab-ı hakkın emriydi. Müminun suresi, 52. ayetinde mealen, "Ey Peygamberlerim. Helal ve temiz yiyiniz ve bana layık ibadetler yapınız!" buyuruldu.

İslam büyükleri, günah işlemekten çok korkarlardı. Tövbe ettikleri günahları bile hatırlayınca kendilerinden geçerlerdi. Yezid el-Humeyrî anlatıyor: "Günün birinde Atebetül-Gulam arkadaşlariyle beraber yola çıkmıştı. Bir yerden geçerlerken kendisini bir titreme tuttu ve epeyce ter döktü. Sebebini sorduklarında o şu cevabı verdi: "Burası, küçüklüğümde günah işlediğim bir yerdir."

Avvâm bin Hûşeb buyurdu ki: "Günahı takib eden dört şey vardır ki, işlenilen günahtan daha şerlidir: 1- Kulun nefsindeki günah arzularını söküp atmadığı halde dil ile istiğfar etmesi, 2- Cezasının Allah tarafından hemen verilmemiş olmasına aldanması, 3- Günahında ısrar etmesi, 4- Günahını müteakip bir tâat işlediği zaman, bu tâat sebebiyle günahı bağışlanmamış olduğu halde, 'Günahtan sonra bir tâatta bulundum, o halde günahım bağışlanmıştır' diye sevinmesi."

İslam büyükleri, amelleri ne kadar çok olursa olsun bunlara değil, Cenab-ı Hakkın rahmetine, ihsanına sığınırlardı. Bişri Hâfî buyurdu ki: "Biz öyle zatlara yetiştik ki onlar, amellerinin dağlar gibi olduğuna bakıp da aldanmazlardı. Şimdi bir de size bakıyorum, hiç ameliniz olmadığı halde, mağrur oluyorsunuz."

İmam-ı Şarani hazretleri buyurdu ki: İslam büyükleri, Allahü tealadan çok korkarlardı. Nasıl korkmasınlar ki, Peygamber efendimiz bir hadîs-i şeriflerinde buyurmuşlar ki: "Ey Resulullahın halası Safiyye, ey Muhammed'in kızı Fâtıma; kendinizi Cehennem ateşinden kurtarmıya bakın! Zira ben, sizin için Allah'tan bir şey temin edemem." Diğer bir hadîslerinde de şöyle buyurmuştur: "İyilik ölmez, günah unutulmaz, Deyyan olan Allah yok olmaz.

İslam büyükleri, kul hakkından, dini mesuliyetten, vebalden çok korkarlardı. Sevdiklerinin, kâdılık gibi mes'uliyetli ve çok zaman doğru iş yapma imkânı bulunmayan görevlerden birini kabul etmesine izin vermezlerdi. Tabii ki istisnai durumlar hariç.

Gerçek Allah dostları hallerini gizli tutarlardı. İradeleri dışında görülen haller olunca da bundan utanırlardı.

Sadaka verenin, hayır hasenat yapanın malının bereketi artar. Az malı çok iş görür. Hadis-i şerifte, "Gizli-açık çok sadaka verin ki, rızkınız bollaşsın, yardıma mazhar olasınız ve duânız kabul edilsin" buyuruluyor.