Mehmet Oruç

Duâ eden, önce kendisine, sonra ana-babaya ve diğer mü'minlere duâ etmelidir. Allahü teâlâ, İbrahim aleyhisselâmın meâlen şöyle duâ ettiğini bildirdi: "Ey Rabbimiz! Hesap kurulacağı kıyâmet günü, beni, ebeveynimi ve bütün mü'minleri bağışla." (İbrâhim-41).

Duanın edeblerinden ve şartlarından bazıları şunlardır: Yemede, içmede, giyimde ve kazançta haramdan sakınmak. İhlâslı olmak. Duâdan önce sâlih amel yapmak. Şiddetli sıkıntı zamanında yaptığı sâlih ameli zikretmek. Kirlerden ve pisliklerden temizlenmek. Abdestli olmak ve kıbleye yönelmek. Duayı namazdan sonra yapmak.

Duâ âdâbının bir kısmı rükndür. Bunlar; Ehl-i sünnet i'tikâdında ve ihlâs sahibi olma gibi şartlardır. Bir kısmı da, haramlardan sakınmak gibi şartlardır. Bunların dışında kalanların bir kısmı müstehablar ve mekrûhlardır. Diğer bir kısmı da; yapılması, terkinden evlâ olanlardır.

Duânın kabûl olması için, başta Peygamber Efendimiz Muhammed aleyhisselam olmak üzere bütün peygamberleri "aleyhimüsselâm" ve sâlih kulları vesile etmelidir.

Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki: "Allahü teâlâ katında duâdan daha kıymetli bir şey yoktur." Yani sözle yapılan ibâdet çeşitlerinden, duâdan daha üstün bir şey yoktur. Çünkü duâ eden, duâ ederken Allahü teâlâya hamd ve senada bulunmakta, O'na yalvarmaktadır.

Duanın dinimizdeki yeri ve önemi: İbni Cezeri hazretleri, büyük bir fıkıh âlimidir. Miladi 1350 senesi, ramazan ayının onbeşinde, teravih namazından sonra Şam'da dünyâya geldi...

Bu ayda, Allah için ufak bir iyilik yapmak, başka aylarda farz yapmış gibidir. Bu ayda, bir farz yapmak, başka ayda yetmiş farz yapmak gibidir...

Zühd, şüpheli olmak korkusuyla mubahların fazlasından sakınmak, ihtiyâtlı davranmak, dünyâya düşkün olmamak demektir. Zühd, dünyâda kalb ve beden rahatının, âhirette ise saadet ve nimetlere kavuşmanın sebebidir. İbrahim bin Edhem hazretleri, zühdün; farz, selâmet ve fazilet olmak üzere üç derecesinin bulunduğunu bildirip, şöyle izah etti: "Farz olan zühd, haramlardan sakınmak. Selâmet olan zühd, şüphelileri terk etmek. Fazilet olan zühd ise, helâl olanlardan yetecek miktarı alıp, birçoğunu terk etmektir."

"İman sahibi olmak için, her Müslümanın imanın altı şartını bildiren Amentü'yü ezberlemesi ve manalarını, mesela melek, nedir, peygamber nedir... kısaca bilmesi gerekir."

Zulüm ve haksızlık, fitneleri çeken, mihnetlere, sıkıntılara sebep olan, memleketleri, malı, mülkü perişan eden çok kötü bir âfettir.

Adâlet, her şeyi lâyık olduğu yere koymak, lâyık olduğu yere ulaştırmaktır. Adâlet öyle bir şeydir ki, kalbler ona ısınır, onu kabûl eder, onunla rahat olur, onunla huzûr bulurlar.

Affetmenin lezzeti, kızmanın, intikam almanın lezzetinden daha tatlıdır. Çünkü affın lezzetininin sonu, güzel neticedir. İntikam lezzetinin sonu ise, kötü neticedir. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "İlim, öğrenmekle; hilm de, hilm sahibi olmaya çalışmakla elde edilir. Kim hayrı isterse, ona hayr verilir. Kim de şerden sakınırsa, şerden korunur." Büyükler demişlerdir ki: "Kızgınlıktan sakın. Çünkü o, sonunda seni özür dileme zilletine düşürür. Kulun, Allahü teâlânın gadabına en yakın olduğu zaman, kızdığı zamandır."

Hazreti Ali buyurdu ki: "Hayır; malı, çoluğu-çocuğu çoğaltmakta değil, hilmi ve ilmi çoğaltmaktadır." Hilm, rûhun sakin olması, kızmamasıdır. Yumuşak huylu olmaktır. Yüksek bir haslettir. Allahü teâlânın, insana büyük bir ihsânıdır. Hilm kimde bulunursa, onu hem dünyâda ve hem de âhirette yüksek mertebelere kavuşturur. Resûlullah efendimize, "Hilm nedir?" diye suâl edildiği zaman; "Sabırdır" buyurdular.

Zâhidlerden biri buyurdu ki: "Her kimde şu dört haslet bulunursa, Allahü teâlâ onun hatâlarını iyiliğe çevirir. Bu hasletler; doğruluk, ni'mete şükür, hayâ ve güzel ahlâktır." Yalancılık ne kadar çirkin ve sahibini zelîl eden bir huy ise, doğruluk da o nisbette güzel, sahibini itibâr sahibi ve azîz eden çok iyi bir huydur. Hazreti Ali buyurdu ki: "Doğruluk, sözün süsüdür."

Kişinin doğruyu söylemesinde zarar görmesi söz konusu olduğunda tavsiye edilen, karşı tarafın farklı manada algıladığı bazı örnek davranış şekilleri vardır:

Hazreti Ali buyurdu ki: "Allahü teâlânın katında en büyük hatâ, dilin yalan söylemesidir, en kötü pişmanlık da, kıyâmet günündeki pişmanlıktır."

Bazı insanlar diğerlerine göre daha üstündür, ama hiç kimse tam anlamıyla mükemmel değildir. İnsanoğluyla ilgili en yaygın özellik; insanların hata yapmasıdır. Hem de her türlüsünden...

Hadis-i şerif: "Allah indinde, en kıymetli amel, mümini sevindirmek, sıkıntısını gidermek, borcunu ödemek veya karnını doyurmaktır."

Yalan söylemek, pek bayağı ve en aşağı bir iştir. Dünyada zilleti gerektiren şeylerin en büyüğüdür. Âhirette ise zelîl ve rüsvây olmayı îcâb ettiren pek fenâ bir şeydir.

Ebü'l-Hasen Antâkî hazretleri şöyle anlatır: "Bir gece bir köyde arkadaşlarımızla birlikte oturuyorduk. Biraz ekmeğimiz vardı. Fakat hepimize yetecek nisbette değildi. Ekmekleri dilimleyip ortaya koyduk. Hepimiz ekmeklerin etrâfında oturduk. Bu sırada lâmba söndürüldü.