Necmettin Batırel

Amerika'da bütçe açığı, ekonomiyi teşvik paketleri sayesinde rekor düzeye ulaştı.

ABD'de açıklanmaya başlayan bilançolar genelde beklendiğinden iyi geliyor. Bunun en önemli nedeni, beklentilerin çok aşağıya çekilmiş olması ile şirketlerin harcamalarda ve yatırımlarda kısıntıya giderek kârlılıklarını artırmaları. Yabancı yatırımcıların yatırım araçlarından elde ettiği kârlara getirilen sıfır stopaj uygulamasını Anayasa Mahkemesi iptal etti.

Piyasalardaki yükseliş eğilimi küçük düzeltmelere rağmen devam ediyor. Paranın gideceği tek bir adres var:

Dünya borsalarında yeni bir ralli başladı. Amerika'da dev kuruluşların üçüncü çeyrek bilançoları tahminlerden daha iyi geldiği için, yatırımcılar rahatladı. Alcoa, Pepsi, Johnson&Johnson, Intel ve son olarak JP Morgan kazançlarını arttırdı.

ABD borsaları, dev şirketlerin üçüncü çeyrek bilançolarında yüksek kâr açıklayacakları beklentisiyle yılın zirvesine ulaştı.

Dünya borsalarında 6 aydan beri devam eden tırmanışın sonuna geldik mi? Yükselişin temelinde biliyorsunuz dünya merkez bankalarının piyasaları paraya boğması yatıyor. İç talepte beklenen canlanma yok.

Küresel bir yükseliş trendi başladı. Ancak bizdeki artış daha güçlü. Buna iki gelişme yol açıyor.

Global piyasalarda, ekonomik toparlanma beklenen düzeye ulaşmadığı için kararsız bir seyir var. İç talepte canlanma yok, enflasyon Eylül ayında yüzde 5.27'yle Merkez Bankasının yıl sonu hedefinin altına düştü. Bu gelişme karşısında gecelik borçlanma oranları ekimde 50 puan aşağı çekilecek, 2009 sonunda 6.25'e inilecek. Biliyorsunuz faizlerdeki düşüş, kazançlarını olumlu etkilediği için bankacılık sektörü ön planda kalıyor.

Dünya borsalarında Mart ayından bu yana yaşanan hızlı yükseliş sindirilmeye çalışılıyor. Büyük fonlar hisse senetlerinde sert düzeltme bekliyor. Ancak ekonomileri canlandırmak için piyasalara sürülen trilyonlarca doların gideceği başka adres yok. Belki kısa bir süre dinlenmede geçebilir. Ama faiz artışı başlamadan bu tablonun değişmesi zor. Dünyanın en büyük tahvil fonu PİMCO'nun CEO'su Jim Rogers'a göre, zayıf dolar ve ABD Merkez Bankası Fed'in para basma politikası sebebiyle ülke, birkaç yıl sonra yüksek enflasyon riskiyle karşı karşıya. Yani kısa ve orta vadede hisse senetleri için endişe duymaya gerek yok. Bu dışarıdaki tablo.

Küresel borsalardaki aşırı likidite, düşük faiz ortamında, hisse senetlerinden başka gidecek yer bulamıyor. Bu yüzden geri çekilmeler sınırlı kalıyor. Dolardaki kayıpların devam etmesi risk iştahının artmasını sağlıyor.

İMKB'de pozitif ayrışma var. Ünlü kredi kuruluşlarının Türk bankalarının notunu arttırmaları iyimser bir hava oluşturdu.

Türkiye ile Uluslararası Para Fonu arasında uzun süreden beri devam eden görüşmeler tamamlandı, anlaşma sağlandı. Hükümetin açıkladığı orta vadeli ekonomik program, mali disiplinin yeniden tesisini amaçlıyor.

Dünya ülkelerinde büyüme hızı başladı. Ancak bu iyileşme talepteki canlanmadan değil, tamamen hükümetlerin verdiği teşviklerle sağlandı. Bu yüzden bugün başlayacak G-20 zirvesinde bu desteğin devamı yönünde karar alınmasını bekliyorum. Madalyonun diğer yüzünde, büyük teşvikler sebebiyle hükümetlerin bütçelerinde önemli açıklar doğdu.

Hükümetin açıkladığı orta vadeli ekonomik programın hem IMF hem de uluslararası yatırım bankaları tarafından gerçekçi ve hedeflere ulaşılabilir bulunması, piyasalarda iyimser bir hava oluşturdu. 2009'da 4.3 milyar lira olan özelleştirme gelirlerinin 2010'da 10.4 milyar lira, 2011'de 9.4, 2012'de ise 8.9 milyar lira olması bekleniyor. Özelleştirilecek kurumlar arasında telekomünikasyon sektörü, şeker fabrikaları, elektrik dağıtımı ve ziraat bankası ön plana çıkıyor. Nitekim ünlü kredi kuruluşları Standard and Poors ve Moody's, not artırımına giderek bu gelişmeye pozitif destek verdi. Merkez Bankası faizleri yarım puan aşağı çekti, 7.25'e indirdi. Faiz indiriminin önümüzdeki aylarda da devam edeceği sinyali verildi.

Dünya borsalarında yeni bir yükseliş trendi başladı. ABD'de Ağustos ayı sanayi üretim ve kapasite kullanım rakamlarıyla konut başlangıçlarının beklenenden iyi gelmesi küresel büyümeyle ilgili güven ortamını güçlendirdi.

Uzun süreden beri beklenen orta vadeli ekonomik program sonunda açıklandı.

Küresel ekonomiler hükümetlerin verdiği teşviklerle toparlıyor. Ama iç talepte beklenen artış henüz başlamadı. Doların zayıflamasına ve canlanma beklentilerine karşı petrol fiyatlarında kalıcı iyileşme yaşanmıyor.

Piyasalarda toparlanma çabaları var. İMKB'de tepki alımları güçleniyor. IMF'yle yaşanan belirsizlikle morali bozulan yatırımcılar ikinci çeyrekteki daralmanın tahminlerin altında kalmasıyla rahatladı.

Dünya ekonomilerinde yeşil filizler büyümeye başladı. Borsalar artıya geçti. İMKB zorlanıyor. Doğan Holding'e gelen 3.8 milyar TL'lik büyük vergi cezası borsanın hızını kesti. Biliyorsunuz Doğan Grubunun borsada önemli bir payı var.

Küresel borsalardaki toparlanma çabaları güçlendi. ABD'de iş kayıpları azalıyor. İmalat ve hizmet endeksleri yükseliyor. Tüketici güveni artıyor. Avrupa'da da aynı tablo var. Kötümser tahminleriyle ün yapan Profesör Roubini bile ABD'de (U) şeklindeki bir toparlanmanın başladığını söylüyor. G-20 Maliye Bakanları toplantısında, alınan önlemler ve teşviklerin devamı yönünde karar çıkması piyasalarda çok olumlu algılandı.