Ömer Faruk Bingöl

Merkez Bankasının politika faizini %46,00’ya çekmesinin ardından karar metninde yer alan “Enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışları risk unsuru olmaya devam etmektedir. Para politikasındaki kararlı duruş; Türk lirasında reel değerlenme ve enflasyon beklentilerinde düzelme vasıtası ile dezenflasyon sürecini güçlendirmektedir” ifadeleri önemliydi…

Piyasalarda geçen hafta şüphesiz bir “tarife şoku” yaşandı. Sadece şu rakamlar bile durumun ciddiyetini gösteriyor: -Haftalık bazda ABD endeksleri ve Japonya borsasındaki kayıplar %9’u aştı, Avrupa borsalarında da düşüşler %8’i geçti. -Petrolün varil fiyatı geçen hafta %10’a yakın geriledi ve Brent 65,60 dolardan kapanış yaptı. -Ons altın önce 3.168 dolarla zirve yaptı, ardından kâr satışları başladı ve haftalık kapanış 3.037 dolardan gerçekleşti. Altında rekor seviyeden düşüş %4,13’ü buldu. -Küresel para, güvenli liman olarak ABD tahvillerine geçiş yapıyor. 10 yıllık ABD tahvilinin getirisi de 4,25’ten 4,00’a kadar geriledi.

Finansal piyasalarda son 1,5 haftada olanlar, hesapların yeniden yapılması zaruretini de beraberinde getirdi. Yaşananların öncesinde enflasyon ve faizde gerileme, risk priminde düşüş, yabancı yatırımcı ilgisinin yükselmeye başlaması ve bunlardan destek alan borsa için “yeni zirvelere yolculuk” şeklinde “ana senaryo” oluştu

Piyasaları destekleyen birçok unsur bir araya gelince, geçen haftaki yazımızda da belirttiğimiz üzere “yeni sulara yelken” açıldığı görülüyor. Endeks 10.250 puanın altında yaklaşık 7 ay kaldıktan sonra bir üst banda kendini attı. Geçen hafta da BİST100 endeksi %3,17 primle 10.840 puandan kapanış yaptı. Böylece borsa, geçen yıl temmuz ayında görülen 11.252 zirvesine de oldukça yaklaştı.

Piyasalarda son gelişmeleri doğru okumak gerekiyor. Enflasyon, beklentilerden daha fazla geriledi ve yıllıkta %39,05 oldu. TCMB, faiz oranını %42,50’ye çekti. 2 yıllık gösterge tahvil faizi 1,5 yılın en düşük seviyesi olan %37 sınırına geriledi. Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi 5 Ağustos 2024’te küresel piyasalarda yaşanan “kara pazartesi” şokunun ardından ilk defa 10.500’ün üzerine çıktı.

Piyasalarda yılın ikinci ayı da tamamlandı ve şubat bilançosu ortaya çıktı. Buna göre; -Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi şubat ayında %3,46 geriledi 9.658 puandan kapanış yaptı.

Bir finansal enstrümana yatırım yapıldığında, ortaya belli bir miktar para koyulur. Sonraki dönemlerde getiri hesabı yapılırken, paranın maliyeti (getirisi) de dikkate alınır. Bu açıdan bakıldığında; Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi 21 Şubat kapanışını 9.602 puandan yaptı. Endeks, yaklaşık üç ay önceki seviyelerinde bulunuyor. Paranın 3 aylık kümülatif getirisi yaklaşık %11 olarak gerçekleşti. 3 ay TL mevduatta bekleyen bir yatırımcının parası 111 bin TL oldu. Borsada bekleyen bir yatırımcı ise 100 bin TL ile yoluna devam ediyor. Bu %11’lik farka “taşıma maliyeti” de deniyor. BİST 30 hisselerini dikkate aldığımızda, 8 hissenin 21 Kasım-21 Şubat döneminde %11 getiri barajını aştığı görülüyor.

Dünyayı ilgilendiren önemli bir konu; Rusya-Ukrayna savaşı… Geçen hafta ABD yönetiminin her iki ülke ile temasa geçmesi ve barış için ilk yoklamaların yapılması, Türkiye için de çok şey ifade ediyor. Rusya ve Ukrayna, Türkiye’nin büyük ticaret ortakları arasında. Yaptırımlar başta olmak üzere savaş boyunca birçok olumsuz gelişmeler, ticari ilişkileri de etkilemişti. Şimdi filizlenen umutlar nihayete ererse önce insanlık kazanacak. Türkiye özelinde ise bu iki ülke ile iş yapan havacılık, turizm ve gıda başta olmak üzere; çimento, taahhüt ve inşaat malzemeleri gibi sektörler öne çıkmaya başlayabilir. Süreç izlenmeli.

Yatırımcılar son aylarda gittikçe artan bir trend ile yatırım fonlarına ilgi göstermeye başladı. Merkezî Kayıt Kuruluşu verilerine göre geçen yıl 5 milyon 490 bin olan fon yatırımcısı sayısı, 7 Şubat ile sona eren haftada 5 milyon 590 bin kişiye kadar yükselmiş. Yatırımcı sayısında 100 bin kişilik artışa karşılık, aynı dönemde toplam fon büyüklüğü 4,62 trilyon liradan yaklaşık 5,1 trilyon liraya kadar yükselmiş.

Geçen yılı 9.830 puandan tamamlayan Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi, bu yılın ilk ayında 10.004’ten kapanış yaptı. Endeks ocakta %1,77 prim yaptı. Bu prim, geçen ay %4’e yaklaşan TL (mevduat ve para piyasası fonu) getirisi ile %8’e varan gram altındaki yükselişin gerisinde kaldı. %4 civarında beklenen aylık enflasyon da dikkate alındığında, BİST 100’de reel kayıp söz konusu olacak gibi gözüküyor. 

Altın fiyatlarında dikkat çeken hareketler yaşanıyor. Geçen hafta ons altın 2.771 dolardan kapanış yaptı ve yılbaşından itibaren %5,65 yükseliş kaydetti. Gram altın fiyatı cuma gününü 3.178 TL’den tamamladı. ‘Gram’da 2025 yılının başından bu yana gerçekleşen prim %6,50’yi buldu. Gram, aynı zamanda 3.196 TL ile tüm zamanların zirvesini de gördü. Peki altın neden yükselir?

Yabancı yatırımcılar, bir ülke piyasasında derinlik, hacim, değer artışı gibi dinamikleri desteklediği gibi; yerli paranın değeri, cari denge, enflasyon gibi makroekonomik faktörleri de etkileyebilmektedir. Borsa İstanbul’da son 5 yıla baktığımızda;

Aslında iç piyasalarda işler yolunda diyebiliriz. Enflasyon ve faiz oranlarında “düşüş yılına” girdik. Kredi derecelendirme kuruluşlarından “not beklentileri” yüksek. Bu ayın son haftasında Moody’s ve Fitch’ten yılın ilk değerlendirmeleri gelecek. Geçen hafta açıklanan sanayi üretimi verisinde de (-ki geriden gelen kasım ayına ait bir veri bu) 5 ay sonra ibrenin pozitife döndüğü görüldü.

Yeni yıla başlarken, 2024 enflasyonunu geçen hafta gördük. Aylık bazda %1,03 gerçekleşen enflasyon, son iki yıllık dönemde “en düşük ikinci veri” olarak da kayıtlara geçti. Yıllık bazda ise %44,38 olan TÜFE, bazı mesajlar veriyor. Politika faizinin %47,50 olduğu dikkate alınırsa, yeni bir faiz indirimi için alan açıldığı düşünülebilir. Bu anlamda TCMB’nin 23 Ocak’taki toplantısı önem kazanmış durumda…

Piyasalarda yılın son iki işlem gününe girerken, 2024’ün bilançosu da yaklaşık olarak ortaya çıktı. Zaman zaman bu köşede güncel getirileri paylaşıyoruz. 27 Aralık Cuma kapanış fiyatlarına göre de bu yılbaşından itibaren; -Gram altın %50,90, -BİST 100 endeksi %34,20, -Dolar %19,00, -Avro %12,38 oranında prim yapmış gözüküyor. -TL mevduat ise yılbaşından itibaren yaklaşık %45 getiri sağladı.

ABD Merkez Bankasının 2025 yılına dair projeksiyonlarında, daha önce 100 baz puan olarak öngörülen faiz indirimi beklentisini 50 baz puana kadar düşürmesi, geçen hafta piyasaları etkileyen ana gündem maddesi oldu. FED’in kararlarıyla birlikte dolar endeksi 108,00 seviyesinin üzerini test etti ve haftalık kapanışı 107,80 gibi yüksek bir noktadan yaptı. ABD endeksleri başta olmak üzere dünya borsalarında haftalık kayıplar %2’nin üzerinde gerçekleşti.

Piyasalarda geçen haftanın gündemi, kasım ayı enflasyon rakamları ve aralık ayı faiz indirimi beklentileri oldu. Ancak gözlerden kaçmaması gereken iki önemli gelişme var.

Piyasalar için heyecanlı bir aralık ayı başlıyor. Bu hafta salı günü açıklanacak kasım ayı enflasyon rakamı, öncekilerden farklı bir motivasyonla bekleniyor. Tahminler %2 civarında aylık enflasyon beklentisine işaret ediyor. Bu yöndeki bir gerçekleşme piyasa için önemli. Son iki aydır %3’e yakın seyreden aylık enflasyonda belirgin bir gerileme gerçekleşecek. Bu da faiz indirimi için destekleyici olabilir.

Son birkaç aydır Merkez Bankası Para Politikası Kurulu toplantılarında; faiz kararlarından ziyade karar metni ilgiyle takip ediliyor. Çünkü bu metinde, geleceğe dair ipuçları aranıyor. Nitekim geçen haftaki metinde “politika faizinin seviyesi, enflasyon gerçekleşmeleri ve beklentileri göz önünde bulundurularak, öngörülen dezenflasyon sürecinin gerektirdiği sıkılığı sağlayacak şekilde belirlenecektir” ifadelerinin yer alması, faiz indirimi beklentilerini artırdı. Ancak aynı karar metninde “aylık enflasyonun ana eğiliminde belirgin ve kalıcı bir düşüş sağlanana kadar…” şartı da öne sürülüyor. Demek ki kasım enflasyonu önemli. Yüzde 2 ve altında aylık TÜFE görülürse beklentiler karşılık bulabilir.

Altın fiyatlarında ABD seçimlerinin ardından yaşanan düşüş, geçen hafta farklı boyutlara ulaştı. 5 Kasım seçim gününde ons fiyatı 2.743 dolardan kapanış yapmıştı; cuma gününü 2.563 dolardan tamamladı. Seçim sonrası değer kaybı %6,56 oldu. Ons, en düşük 2.540 doları da test etti.