Dönemlere göre emeklilik maaşını hesaplama esasları

Tüm çalışanların hayalini emeklilik süslemektedir. Emeklilik sistemimizde 70 yıldan beri çok sayıda değişiklikler yapılmıştır. Hâl böyle iken emeklilik maaşı bağlama esasları dönemlere göre değişiklik göstermektedir. Bu durumda aynı süre ve kazançlar üzerinden SGK’ya bildirim yapılmış olsa bile farklı maaş bağlanması söz konusu olmaktadır.

 

2008 yılında sosyal güvenlik reformuyla yürürlüğe konan SGK (5510) Sayılı Kanunla emekli aylık bağlama sisteminde yapılan değişiklikler, kanun değişikliklerinin yapıldığı tarihten önce sigortalı olanların aylıklarının hesaplanmasında da uygulanmaktadır. Buna göre 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamındaki sigortalıların aylıklarının hangi sisteme göre hesaplanacağı; malullük ve yaşlılık sigortasında tahsis talep, ölüm sigortasında ise ölüm tarihine göre tespit edilmektedir. Memurların maaşları Emekli Sandığı Kanununa göre bağlanmaktadır. Ancak 2008/Ekim ay başından itibaren ilk defa 4/1-(c) kapsamında sigortalı olan memurların aylıkları ise anılan Kanunla getirilen yeni sisteme göre hesaplanmaktadır.

KARMA SİSTEME GÖRE HESAP

Sigortalılık sürelerinin geçtiği döneme göre hesaplama yapılmaktadır. Buna göre;

 

> Özel sektörde çalışanlar için 31/12/1999, kamu sektöründe çalışanlar için ise 14/1/2000 (dâhil) ve öncesinde tahsis talebinde bulunan veya ölen sigortalıların aylıkları eski SSK (506)Sayılı Kanunda öngörülen gösterge sistemine göre,

 

> 2000 öncesi hizmetleri bulunup 2000 ile 2008/Ekim (özel sektör için 30/9/2008, kamu sektörü için 14/10/2008) öncesi tahsis talebinde bulunan veya ölenlerin aylıkları gösterge ve İşsizlik Sigortası (4447 s.) Kanunuyla getirilen sistem olmak üzere ikili karma sisteme,

 

> Sigortalılık başlangıç tarihi 2000 yılından sonra olup 2000 ile 2008/Ekim (özel sektör için 30/9/2008, kamu sektörü için 14/10/2008) öncesi tahsis talebinde bulunan veya ölenlerin aylıkları sadece 4447 Sayılı Kanunla getirilen sisteme,

 

> Sigortalılığı 2008/Ekim (dâhil) ve bundan sonraki bir tarihte başlayanların aylıkları Kanunla getirilen yeni sisteme,

 

> 2000 sonrası hizmetleri bulunup 2008/Ekim (özel sektör için 1/10/2008, kamu sektörü için 15/10/2008) sonrası tahsis talebinde bulunan veya ölenlerin aylıkları 4447 ve Kanunla getirilen ikili karma sisteme,

 

> 2000 öncesi hizmetleri bulunup 2008/Ekim (özel sektör için 1/10/2008, kamu sektörü için 15/10/2008) sonrası tahsis talebinde bulunan veya ölenlerin aylıkları gösterge, 4447 ve

 

Kanunla getirilen üçlü karma sisteme, göre hesaplanmaktadır. Normalde son derece basit bir şekilde hesaplanması gereken emekli aylıkları maalesef yapılan değişiklik ve oynamalarla içinde çıkılmayacak kadar karmakarışık hâle getirilmiştir.

REFORMLA GETİRİLEN YENİ EMEKLİLİK HESAP SİSTEMİ

SGK (5510) Sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa Kanuna göre sigortalı olup, Kanunun 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) bentlerinden birden fazlasına tabi olarak çalışan veya prim ödeyen sigortalıların;

 

> Yaşlılık aylığı bağlanmasına ilişkin talepleri, sigortalılık süresi içinde en fazla sigortalılığının geçtiği,

 

> Hizmet sürelerinin eşit olması ile malullük ve ölüm halleri, yaş haddinden re’sen emekli olma, süresi kanunla belirlenen vazifelere atanma veya seçilme ve bağlı oldukları sigortalılık hâlinin kanunla değiştirilmesi durumunda ise talepler en son tabi oldukları, sigortalılık hâli esas alınarak sonuçlandırılacaktır. 

 

Kanun ile getirilen sisteme göre, her yılın aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllık tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranının (TÜFE) %100’ü ile sabit fiyatlarla Gayrisafi Yurtiçi Hasıla gelişme hızının (GH) %30’unun toplamına (1) tam sayısının ilave edilmesi sonucunda bulunan güncelleme katsayısına göre güncellenen tüm sigortalılık süresindeki yıllık prime esas kazançlar toplamının, toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesiyle elde edilen ortalama günlük kazancın 30 katı, aylıkların hesabına esas ortalama aylık kazancı oluşturmaktadır. 

 

Yeni sistem, 2008/Ekim (dâhil) ve bundan sonra sigortalı olanların aylıklarının tespiti ile bu tarihten önce sigortalı olup, 2008/Ekim (dâhil) başından sonra tahsis talebinde bulunan sigortalıların 2008/Ekim (dâhil) sonraki çalışmalarına ilişkin yeni kısmi aylıklarının hesabına esas ortalama aylık kazançlarının belirlenmesinde uygulanmaktadır.

 

Önümüzdeki günlerde emeklilik maaşına esas parametreler ve yüksek maaş bağlanma esasları irdelenecektir. Şimdilik her şey gönlünüzce olsun...