Yarım çalışma ödeneğinden nasıl faydalanılır?

Çalışma mevzuatımızda özellikle anne adayları ve annelere iş ve aile hayatı arasında kolaylıklar sağlanması için birçok haklar tanınmıştır. Kadın işçilerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta izin geliyor. Çoğul gebelik hâlinde ise doğumdan önce çalıştırılmayacak 8 haftalık süreye 2 hafta süre daha ekleniyor.

 

Sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar iş yerinde çalışabiliyor. Çalıştığı bu süre ise doğum sonrasındaki süreye ekleniyor. Kadın işçinin erken doğum yapması hâlinde ise doğumdan önce kullanamadığı sürelerin, doğum sonrası sürelere eklenmesi gerekiyor. Bu sürelerde gerekli şartların bulunması hâlinde SGK analık sigortasından annelere geçici iş göremezlik ödeneği sağlıyor. Bu uygulamalar haricinde annelerin ayrıca yarım çalışma hakları bulunmaktadır.

 

Yarım çalışma; İş Kanunu kapsamında kullanılan doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere belirli şartlar altında 60 ila 360 gün arasında haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilen ücretsiz izindir. Bu sayede ayın yarısı kadar çalışılmasına karşın bir aylık maaş alınması söz konusu olmaktadır.

 

 

KİMLER FAYDALANABİLİR?

Analık hâli izninin (doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta izin bitiminden) itibaren haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilmiş olan kişilerin aranan şartları sağlamaları hâlinde çalışmadıkları süre için bu ödenekler verilmektedir.

 

Bu bağlamda işçinin adına doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son 3 yılda en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması elzemdir. Ayrıca;

• Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışılması,

• Hak sahipliğine konu olan çocuğun yaşıyor olması ile

• Analık hâli izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde en yakın İŞKUR birimine doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesiyle bizzat ya da elektronik ortamda müracaat etmek, gerekmektedir.

Zorunlu nedenler haricinde, müracaatta gecikilen süre doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülerek ödeme yapılmaktadır.

 

 

YARIM ÇALIŞMANIN AVANTAJLARI

Belirtilen izin ve SGK’dan alınan ödeneklerin bitimini müteakip yarım çalışma uygulamasından faydalanmak büyük avantajlar sağlamaktadır. Keza kullanılan doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde;

• 1. doğumda 60 gün,

• 2. doğumda 120 gün ve

• 3 ve sonraki doğumlarda ise 180 gün

Süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin hakkını kullanmak mümkündür. İkiz ve daha fazla çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün ilave edilmektedir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre 360 gün olarak uygulanmaktadır. İzinli olunan bu sürelerde işçiye, İŞKUR tarafından doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği verilmektedir. Ayrıca bu kapsamdaki işçiler, 15 gün çalışmalarına rağmen her ay 30 gün SSK hizmeti de kazanmaktadır. Bu süreler içinde genel sağlık sigortası yardımları da devam etmektedir.

 

 

YARIM ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN MİKTARI VE KESİLMESİ

Doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, kişinin çalıştığı işte aldığı ücret ne olursa olsun, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadardır. Yarım çalışma ödeneği, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmamaktadır. Yarım çalışma ödeneği, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmamaktadır. 

 

Yarım çalışma ödeneği, çalışılan aya ait muhtasar prim ve hizmet beyannamesine ilişkin olduğu aydan sonraki 2. ay içinde aylık olarak ödenmektedir. Örneğin ağustos ayında gerçekleştirilen yarım çalışma uygulamasına ilişkin ödenek, ekim ayı içinde ödenmektedir. İlgililere ödemeleri, Kuruma bildirdikleri banka hesap numaraları (IBAN) aracılığıyla, hesap numaralarının eksik veya hatalı bildirilmesi durumunda ise en yakın PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır.

 

Yarım çalışma ödeneği; Geçici iş göremezlik ödeneği almaya hak kazananlara, bu durumun devamı süresince ayrıca;

• Çocuğun hayatını kaybetmesi ve/veya evlatlık hâlinin ortadan kalkması durumunda,

• Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilen kişinin, bu süre zarfında başka bir işte çalışması hâlinde,

• İlgilinin çalıştığı iş yerinden ayrılması durumunda, kesilmektedir.