Listeler bildiğiniz gibi!..

Siyasi partilerin en fazla zorlandığı konulardan biri hiç tereddütsüz aday listelerinde dengeyi sağlamak… Ama kolay iş değil. Ne kadar ince eleyip sık dokunursa da, bu denge her zaman dengesizliklere maruz kalır! Hele bir de siyasi mecburiyet varsa. Sistemin getirdiği ittifak mecburiyeti gibi.

 

Siyasi partilerin iç dengeleri yanında bugün bir de ittifaklardan dolayı yaşanan yüksek gerilim var. Geçmişte yaşandı, bugün de tekrar ediyor. Listelerin açıklanmasıyla birlikte bazılarının yüzü güler, bazılarınınki de düşer. Derken protestolar ve istifalar. Suçlamalar hem de ağır suçlamalar birbirini kovalar. Neticede bir müddet sonra durum yatışır. Bazen de yatışmaz sancılar devam eder… Bölünmelere kadar gider. Bu seçimlere irili ufaklı beş tane ittifakla giriliyor. Ülkede hâlen resmiyette var olan yüz küsur partiden sadece 36’sının seçimlere girme yeterliliği vardı. Ancak bunlardan 26 tanesi Yüksek Seçim Kuruluna liste verdi. Diğerleri ya katılmıyor veya başka bir partinin yahut ittifakın listesinden şansını deniyor. Netice olarak 36 partiden bazılarının isimleri, 50 santimetre boyundaki seçim pusulasında görünmeyecek.

 

Millet İttifakı'nın altı ortağının dördü bu şekilde. DEVA, Gelecek Partisi, Demokrat Parti ve Saadet Partisinin vekil adayları CHP listesinden giriyor. CHP bu partilere 66 kişilik kontenjan ayırdı. (Hepsi seçilebilecek yerde değil tabii.) Bu bile tek başına CHP’de ciddi tepkilere yol açtı… Tepkilerin nereye kadar uzanacağı henüz belli değil. Ama ilk yansıması şu olacak. Parti teşkilatı beğenmediği adaylar için çalışacak mı?  Ya da ne kadar canla başla çalışacak? Millet İttifakı'ndaki bir diğer sonuç da şu: CHP listesinden giren mezkûr dört partinin ne kadar oy aldığı tespit edilemeyecek. Velakin en önemli mesele, bu kontenjanların CHP bünyesinde meydana getirdiği rahatsızlıktır. Bunun etkileri seçimlerden sonra da devam edecektir. Dememiz o ki, aday listelerinin güç bela tamamlanması (Parti Meclisi toplantısı tam beş defa ertelendikten sonra yapılabildi…), her meselenin hâl yoluna girdiği manasına gelmiyor.

 

Liste sıkıntısını istisnasız bütün partiler yaşıyor… Galiba İyi Parti daha fazla yaşıyor. Yeni kopmalara da kapı aralayabilir. Bazen doğru isimlerin yanlış yerde gösterilmesi. Bazen de yanlış isimlerin yanlış yerde gösterilerek yanlış üstüne yanlış yapılması. Ve böylece seçmenin sandığa yanlış yönlendirilmesi. Bu zincirleme hataları oluşturan sebepler çok çeşitli. Liyakat ve sadakat değerlendirmesindeki kritik hatalardan tutunuz da, partiler arası mekik dokuyarak, yer kapmaya çalışan tiplerin ahbap çavuş ilişkilerine kadar. Ve oldum olası bütün partiler açısından değişmeyen bir tablo söz konusu olmakta: Zadegân meselesi!..

 

Yani kuşaklararası tevarüs eden imtiyazlı konum. Falanın oğlu, filanın kızı, filancanın kardeşi veya yeğeni… Bunlar hiç külfet çekmeden ikbal basamaklarını kolayca tırmanır. Bürokraside, akademide vs. bu hep böyledir. Ama siyasette özellikle böyledir! Hiçbir cazip niteliği olmasa bile dayısı olanlar zadegân kontenjanında mutlaka yer bulur. Ondan sonra da siyasette kalite sıkıntısı diye hep hikâyeler anlatılır… Şapı kaynatsan olur mu şeker?

 

Velhasıl bizim memlekette siyaset sosyolojisi klasik formatıyla işlemeye devam ediyor. Biz bize benzeriz! Siyasi yelpazesi sağ olmuş, sol olmuş bu noktada fark etmiyor. Muhafazakârı da, liberal veya sosyal demokratı da ‘zadegân’ meselesinde aynı davranış biçimini sergiliyor. Bu arada bazı aile veya aşiretlerin farklı partilerde yer alıp işlerini garantiye alması aynı sosyolojinin neticesi. Baba bir partiye oğul başka bir partiye veya kardeşler partilere taksim edilebilir… Bu bazen de karı-koca arasındaki görev dağılımı olarak, farklı partilerde konum belirlenir. Bütün bunlar Türk siyasetinin nevi şahsına münhasır özellikleri… Siyasi geçmişindeki kadro yapısıyla, “Zadegân Partisi” tanımlamasına en fazla uyan parti CHP idi. Galiba bu konuda diğerleri de artık CHP ile yarışır hâle geliyor. Dün açıklanan aday listelerinde, kim kimdir diye basit bir sorgulama yapılırsa, ne demek istediğimiz daha kolay anlaşılır. Bütün partiler hesabına, şayet adayların kalitesi, siyasi geçmişlerindeki başarıları, dünü ile bugünleri arasındaki değişimler, fikrî istikametleri şayet belli bir seviyeyi ortaya koyuyorsa, ülke adına sevindirici bir durum olur. Bu temennilerle aday listeleri milletimiz için hayırlı olsun diyoruz…