Suriye, Türkiye'yi model olarak alıyor

DÜNDEN BUGÜNE SURİYE -2- İsmail KAPAN / ismail.kapan@tg.com.tr Ülkemizle 800 kilometreden fazla sınırı bulunan Suriye, siyasi ve ekonomik değişikliklere bağlı olarak gelişmesinde Türkiye'yi örnek alıyor Ma'luola Kasabası... Daha ziyade Hıristiyanların yaşadığı ve Arami dilinin konuşulduğu bir belde. Burada tamamı Müslüman olan ve yalnızca Arami dilini konuşan bir köy de bulunuyor. Hem siyasi olarak, hem de ekonomik alanda bir dönüşüm içinde Suriye... Siyasi değişim belki daha yavaş seyrediyor. Ama ekonomi alanındaki değişim, daha canlı ve etkili. Ülkedeki siyasi rejimin sosyalist karakterinde radikal bir değişikliğin olduğunu söylemek mümkün değil. Ancak ekonomi giderek daha liberalleşen bir tablo arz ediyor. AB ile yapılan ortaklık anlaşmasına, Avrupa Dış İlişkiler Direktörü Hugo Mignarelli ile birlikte imza koyan Suriye Başbakan Yardımcısı Abdullah Dardari, anlaşmanın Suriye'nin bölgedeki rolüne ve ekonomik açılımına önemli katkısı olacağını ve anlaşma çerçevesinde ekonomik reform başta olmak üzere ticaret, endüstri, çevre, kültür ve teknik iş birliği gibi konularda AB standartlarına ulaşılabileceğini söylüyor. HAYAT KALİTESİ YÜKSELİYOR Suriye'deki ekonomik değişim niyeti ile ilgili olarak Dardari'nin şu sözü önemli bir ipucu veriyor: "Liberalleşme risk ve fırsatları birlikte barındırır" Suriye şimdi yeni ekonomik kaynaklar bulma, mevcut kaynaklardan daha iyi verim alma, dış ticaretin geliştirilmesi için gerekli alt yapıyı oluşturma ve kamu harcamalarının daha iyi yönetilmesi konularında yoğun çalışmalar yapıyor. Suriye'de ekonomik hayatın birkaç yıl öncesine göre çok hareketlendiği hemen fark ediliyor. Esasen Suriyeliler ticareti iyi bilen insanlar. Mesela Şam; altı bin yıldan beri, İpek ve Baharat yolları üzerinde önemli bir ticaret merkezi. Dolayısıyla ticaret ekonominin ana lokomotifi. Fert başına milli gelirin dört bin Dolar civarında olduğu Suriye'de, son model arabaların trafikte bir hayli yüksek oranda olduğunu hemen görü- yorsunuz. Özellikle Şam'da, birden fazla arabaya sahip hane sayısının epeyce fazla olduğunu öğrendik. Lüks alış veriş merkezleri, keza yedi-sekiz yıl öncesiyle mukayese edilmeyecek kadar çoğalmış durumda. Pahalı restoranlar da aynı şekilde. Bilhassa hafta solarında lüks lokantalar tıklım tıklım doluyor. Şam ve Halep'te yeni beş yıldızlı oteller yükseliyor. Şehrin tarihi pek çok bölümü restore edilmiş durumda. Suriye alt yapıyı tamamlayabildiği takdirde, Turizmden de çok önemli bir gelir elde edebilir. TÜRKİYE İLE TİCARİ MÜNASEBETLER Suriye ticari ve ekonomik gelişimini devam ettirmek istiyor. Bunun yolunun da daha fazla dışa açılmaktan geçtiğinin farkında. Elbette bu açılımı öncelikle sekiz yüz küsur kilometrelik kara sınırına sahip olduğu komşusu Türkiye ile yapmak gerektiğinin de farkında. Son yıllarda iki ülke ararsında büyük bir ticari hareketlilik var. Bir zamanlar sadece 200 milyon dolar mertebesinde olan ticaret hacmi, hali hazırda 4 milyar doların üzerine çıkmış durumda. Ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Nazım Ekren, birkaç gün önce Halep ve Şam'da önemli temaslar gerçekleştirdi. Yeni anlaşmalara imza attı. Sadece 2007 yılında Halep'ten Türkiye'ye 110 bin giriş vizesi alınmış. Bu yılın ilk dokuz ayında ulaşılan rakam da 85 bin. Gelecek yıl için yüzde yirmilik bir artış bekleniyor. Halep'e haftada üç gün olarak başlatılan uçak seferleri kısa zamanda her güne çıkarılmış, üstelik yoğun talep durumlarında ilave seferler de konulmuş. Eskiden bayramlarda sınır geçişleri kapalı olduğu için, insanlar tel örgüler arkasında, uzaktan birbirlerine seslenerek bayramlaşmaya çalışırdı. Tel örgülerin üzerinden karşılıklı olarak atılan hediye paketlerinin oluşturduğu görüntü içler acısıydı. Neyse ki, son yıllarda bu ayıp ortadan kaldırıldı. Şimdi her bayram sınırlar açılıyor ve her iki taraftan insanlar sınırın öte tarafındaki akrabalarının yanında iki üç gün kalarak hasret giderme imkanı buluyor. Geçtiğimiz Kurban bayramında karşılıklı olarak 68 bin kişi bu imkandan faydalanmış. Nereden nereye!.. GAZETECİLERE TANITIM DAVETİ Türkiye'ye diğer ülkelerden çok ayrı bir yer veriliyor. Açıkçası Suriye Türkiye'yi bir model olarak alıyor. Bunun için de, Suriye öncelikle Türk halkı ve Türk medyası tarafından daha iyi bilinmek ve tanınmak istiyor. Daha yoğun ekonomik ve kültürel ilişkiler kurmak istiyor. İlk defa bu kadar kalabalık sayıda gazeteci ve medya ile ilgisi olan akademisyenin ülkeye davet edilmesi de bu yüzden. Davetin fikir babası ve organizatörlerinden birisi de, Türk medyasını yakından tanıyan Gıyas Sahloul. Başbakan Erdoğan'ın Suriye'ye yaptığı ziyaretin bizim basınımızda yeterince yer almaması üzerine, Mas Economic Group'un sahibi Firas Tlas (Savunma eski Bakanı Mustafa Tlas'ın oğlu) ile böyle bir organizasyon yapılmaya karar vermişler. Şam Üniversitesi Türkçe kürsüsünde öğretim üyesi olan Doç. Dr. Mehmet Yuva ile Gıyas Sahloul, bunun için daha önce Türkiye'ye gelerek gazetecilere bizzat davette bulunmuşlardı. 17 -21 Aralık tarihleri arasında gerçekleşen grup ziyareti sırasında da, her ikisi Şam havaalanı pistinde bizleri karşılayıp, Halep Havaalanı yolcu salonuna kadar, gezinin her safhasında heyetle birlikte oldular. Dr. Mehmet Yuva, toplu görüşmelerde tercümanlık görevini yürüttü ve tarihi yerleri ziyaretlerde rehberlik yaptı. MAS Şirketler Grubu, Suriye'nin önde gelen özel sektör kuruluşlarından ve başta gıda ve tarım ürünleri olmak üzere, inşaat, inşaat malzemeleri (özellikle çimento alanında) ve gayrı menkul konusunda önemli bir yere sahip. Medya davetine ev sahipliği yapan MAS Grubu'nun sahibi Firas Tlas, bu davetin herhangi bir resmi tarafı olmadığını ifade ederek şöyle dedi: "Sadece sizlerle beraber olmak, komşuluğumuzu ve kardeşliğimizi pekiştirmek istedik. Sizleri davet etmemizin tek maksadı bu. Bunun da gerçekleştiğini görmek bizi çok mutlu etti" Suriye tarafında, karşılıklı ziyaretlerin sürekli ve etkilerinin de kalıcı olması için kurumsal ilişkilerin geliştirilmesi isteniyor. DİNLER, MEDENİYETLER VE KÜLTÜRLER BEŞİĞİ Geçmişte Ürdün ve Filistin'le birlikte "Bilad-uş Şam" olarak adlandırılan (Şam-ı şerifin resmi adı da Dımaşk'tır.) bugünkü Suriye toprakları, sayısız kültür ve medeniyetin beşiği. Tarih, din ve kültür turizmi yönünden çok büyük zenginliklere sahip. Özellikle Şam'da İslam tarihi ve medeniyeti açısından büyük ehemmiyeti haiz çok sayıda mekan ve eser bulunuyor. Meşhur Emeviye camii ve onun içinde bulunan Yahya Aleyhisselam ile Hazreti Hüseyin radıyallahu anh'ın makamları, Eshab-ı Kiram'ın en meşhurlarından Bilal-i Habeşi, Dıhyetul Kelbi, Abdullah İbni Ümmi Mektum, Muaviye bin Ebi Sufyan, Radıyallahu anhum ile Hazreti Ali Efendimizin kızı hazreti Zeyneb ve 16 tane Kerbela Şehidi'nin makamları, Muhyiddin-i Arabi ve Mevlana Halid-i Bağdadi Hazretleri gibi büyük veliler, Sultan Baybars, Selahaddin-i Eyyubi ve Sultan Vahdettin Han gibi hükümdarlar, Hamidiye Çarşısı, Süleymaniye Külliyesi, Hüsrev Paşa Külliyesi gibi sayısız Osmanlı eserleri, Hazreti Meryem'in tam on altı yıl boyunca yaşadığı yerler. Musevi ve Hıristiyanlarca kutsal sayılan pek çok mekan ve eser de, Şam ve civarında yer alıyor. Şam'a yaklaşık elli kilometre mesafedeki Ma'lula Beldesinde bulunan Azize Takla Kili-sesi ile daha yukarısında bulunan ve Putperestlerin mabedi iken Ortodoks kilisesine çevrilen iki bin yıllık Saint Sergius Manatırı. Ma'loula'da çoğunlukla Hıristiyanlar yaşıyor. Ancak bugün unutulmaya artık yüz tutmuş Arami dilini konuşan ve tamamen Müslüman olan bir köy de bu civarda bulunuyor. Bütün bu tarihi ve turistik yerlerin başarılı tanıtımı için, daha epeyce mesafe alınması gerekiyor. Tarih boyunca Suriye havalisinde hüküm süren kültür ve medeniyetlerin kullandığı alfabeler. ŞAM EVLİYALARI... Evliyanın büyüklerinden olan Muhyiddin-i Arabi Hazretlerinin Şam'daki kabri en çok ziyaret edilen yerlerden biri... İlk Türk hava şehitleri (1914'te Filistin'de uçakları düşmüştü) Fethi Bey, Sadık Bey ve Nuri Bey'in kabirleri de halen restore edilmekte olan Emeviye Camii'nin dış avlusunda bulunuyor. Haçlılara karşı büyük zaferler kazanmış eşsiz komutan Selahaddin-i Eyyubi'nin kabri Emeviye Camii'nin dış avlusunda...