Eniştem beni niye öptü?

İhracatının yüzde 85'i enerjiye dayanan İran'ın yaptırımlar dolayısıyla eli kolu bağlı. Günde 2.8 milyon varil petrol üretiyor, ama kısıtlamalar nedeniyle bunun ancak 1 milyon varilini satabiliyor. Stoklarında 30 milyon varil petrol bulunduğu söyleniyor. Yaptırımlar kalktığı anda günlük üretim 750 bin varil artacak. Petrol düşecek. İran'ın en büyük alıcıları Çin, Güney Kore, Japonya ve Hindistan. Ancak bu ülkeler ABD'nin baskısı yüzünden ithal ettikleri petrolü azaltmak zorunda kalmışlardı.

Peki İran niye kara listeye alındı? 4 Kasım 1979'da Tahran Büyükelçiliğinde 52 Amerikalıyı esir alınca yaptırım kararı çıkarıldı. ABD'deki İran'a ait hesap ve kayıtlar donduruldu. 1983 yılında Hizbullah, Lübnan'daki ABD deniz piyade üssüne saldırınca, ABD İran'ı terörizme destek veren ülkeler listesine ekledi. Sonuçta İran'a teknoloji satımı yasaklandı. Başkan Obama zamanında petrole kısıtlama getirildi, ABD'deki tüm para transferleri kesildi. İran'ın Avrupa bankalarında petrol satıp parasını alamadığı 60 milyar doları var. Yaptırımlar kalkarsa bu para serbest bırakılacak. İran'ın şu anda yüzde 45 oranında gerileyen petrol satışları eski düzeyine çıkacağından yıllık petrol ihracatı 80-90 milyar doları tekrar bulacak. Tabii bu para girişi İran'ın ithalatını da artıracağından bölgenin ticaret hacmi çoğalacak...

Önemli olan şu; İran 12 yıl boyunca nükleer çalışmaları anlaşmada öngörülen kurallara göre yaptığı takdirde Orta Doğu'da riskler azalacak, yatırımlar çoğalacak. İşte ekonomi ve ticaretin gelişmesi için asıl önemli olan güvenli bir ortamın sağlanması. Bölgede risklerin azalmasıyla ticaret ve yatırımlar hızla çoğalacak. Suriye, Irak ve Mısır arasında sıkışan Türkiye rahat nefes alacak. Jeopolitik risklerin ortadan kalkması en güçlü olduğumuz alan inşaat sektörünü dopingleyecek. Biliyorsunuz Orta Doğudaki şehirler bugün harabe hâline gelmiş durumda.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, müthiş bir zamanlamayla Tahran'a gerçekleştirdiği ziyaret sonunda İran'la ticaret hacmi yıllık 30 milyar dolara çıkacak, bu pastadan en büyük payı ihracat şirketleri alacak. ABD, eş zamanlı olarak Yemen'deki müdahalede Suudi Arabistan'ı desteklerken Tikrit operasyonunda İran'ın kontrolündeki gruplara yardımcı oldu. Bunun ardından İran'la nükleer anlaşmayı yaptı. Bütün bunların manası Irak'ın belirli ölçüde İran nüfuzuna açılması ve Yarımada ve Körfez'in istikrarının sağlanmasında da Suudi Arabistan'ın daha geniş rol oynaması.

Orta Doğu'da dengeler yeniden kuruluyor, biz de yerimizi alıyoruz. Sorulması gereken soru şu: Yıllık 300 milyar dolarlık silah satarak ekonomisini ayakta tutan ABD, bu açığını nasıl kapatacak?