Şimdi hapı yuttu!

Uluslararası kredi kuruluşu Fitch ABD’nin en üst düzey kredi notunu, AAA’dan AA+’ya düşürdü. Gerekçe; borç tavanı görüşmelerinin ülkeyi temerrüde düşürme riskine yol açması, 3 yıl içinde mali bozulma yaşanacak olması ve son 20 yılda yönetimde istikrarlı bozulma… Fitch ipotek devleri Freddie Mac ve Fannie Mae'nin de Uzun Vadeli kredi notlarını düşürdü. ABD’ye büyük darbe olan bu gelişme dünya finans çevrelerinde şok etkisi meydana getirdi. Zira küresel finansal sistem, ABD hükûmetinin borçlarını her zaman geri ödeyeceği taahhüdüne dayanıyor. İşte bu güven dolayısıyla ABD doları dünya çapında en çok tutulan para birimi niteliği taşıyor.

 

Ancak doların tahtı yıkılmak üzere. Zira yatırımcılar güvenli liman olarak aldıkları 10 yıllık ABD tahvillerini yangından kaçar gibi satıyor. Getiriler 4,18 ile son 2 yılın zirvesinde. 

 

ABD tahvil faizlerinin yükselmesinin en önemli sonucu fiyatları düşmesidir. Yani tahvil fiyatları ile tahvil faizleri arasında negatif bir bağlantı vardır. Tahvil faizlerinin yükselmesine bağlı olarak borsalar değer kaybeder, altın fiyatlarında düşüş yaşanır ve gelişmekte olan ülkelere olan para girişi artar. ABD tahvillerinden kaçışın hızlanmasının en büyük nedeni büyük güven kaybı... Fitch bu kararıyla Standard & Poor's'un 2011'de Amerika Birleşik Devletleri'nin 3 A notunu kaldırma hamlesinden sonra ikinci büyük derecelendirme kuruluşu oldu, Gerçi 2011’deki not indirim kararının ardından S&P’nin başkanı Deven Sharma yıldırım gibi görevden alınmıştı. S&P ve Moody’s %100 Amerikan kuruluşu. Fitch ise %60’ı bir Fransız iş adamına, %40’ı ise ABD’li Hearst grubuna ait kuruluş. Yani Avrupa ağırlıklı…

 

ABD'nin borç durumu sürdürülemez çünkü önümüzdeki yıllarda ülkenin ihtiyaç duyduğu ve istediği ödeme kabiliyetini giderek daha fazla kaybedecek. Amerika Birleşik Devletleri her yıl vergi ve harçlar yoluyla aldığından daha fazlasını harcadığından, aradaki farkı 10 yıllık tahvil satarak kapatıyor. Böylece tüm faturalarını ödeyebiliyor. Şimdi bu uygulama tehlikeye düştü. ABD hiç beklemediği bir tokat yedi, hapı yuttu!

 

Tahviller, bir devletin yıllık finansman ihtiyacını karşılamak için çıkardığı değerli kâğıtlara verilen isimdir. Her devletin kendi tahvili vardır. ABD’nin 31 trilyon dolar olan devlet borcu haziran ayında büyük kavgalardan sonra 1,5 trilyon dolar daha arttırıldı. ABD borçlanırken, uzun vadeli olması dolayısıyla ağırlıklı olarak 10 yıllık tahvillerini piyasaya sürüyor ve karşılığında aldığı dolarlarla dengeyi sağlıyor. Fakat burada üzerinde durulması gereken, tahvillerin borçlanma araçları olduğu gerçeği. Yani yatırımcılar o ülkeye vadedilen faizden yararlanmak için geliyor ve tahvillerin vadesi dolduğunda da yatırımcılara geri ödeme yapılıyor. Vadedilen faiz geliri elde edilmezse tahvil cazibesini kaybeder, alıcı çıkmaz. Kısacası devletler borçlanıyor ve vade sonunda ödeme gerçekleştirmek zorunda. Şimdi ise bu tahvillerin kazançları hızla azalıyor yatırımcılar zararın neresinden dönersem kardır diye hızla satıyor.

 

Çok fazla sayıda finansal faaliyet, Amerika'nın her zaman finansal yükümlülüklerini yerine getireceğine dair güvene bağlı… Bu güven kaybolursa Amerikan ekonomisi çöker.