Türkiye’nin taşı toprağı cevher!

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, Beyaz Saray'da ABD Başkanı Donald Trump ve Yardımcısı JD Vance ile tartıştıktan günler sonra, Washington'ın talep ettiği "maden anlaşmasını imzalamaya hazırım" dedi. Zira Rusya’ya karşı Avrupa’dan aradığı destek çok uzun zamanda gerçekleşecek. Trump, Ukrayna'nın kritik mineral rezervlerine neden büyük bir ilgi gösteriyor? Çünkü bu madenler pil ve yüksek teknolojili ürünlerin yapımında kullanılıyor. Ukrayna'nın büyük miktarda rezerve sahip olduğu minerallerden biri lityum. Bu, akıllı telefonlardan arabalara kadar pek çok ürünün çalışmasını sağlayan pillerin yapımındaki temel mineral. Ukrayna Devlet Jeoloji Müdürlüğü'ne göre ülkede 500 milyar dolar değerinde 500 bin tonluk rezerv bulunuyor. Bu Avrupa'daki en büyük rezerv. ABD'de ise 8,3 milyon ton lityum var. Ekim 2024'te buna ek olarak Arkansas'ta 4,5 milyon ton büyüklüğünde dev bir rezerv daha bulundu. Ancak buna rağmen ABD lityum ihtiyacının yarısını ithal ediyor. Bunun çoğu Şili ve Arjantin'den geliyor. 

 

Çin, lityum pil üretiminde büyük bir liderliğe sahip. ABD hükûmeti Çin'in lityum ve diğer kritik mineraller üzerinde mutlak bir hâkimiyet kurarak ABD'yi bunlara erişimden kendini mahrum bırakmasından endişe ediyor. İşte bunun için Ukrayna’nın nadir elementlerini mutlaka ele geçirmek istiyor. Bunu da Rusya'ya karşı savaşta ABD'nin bugüne kadar verdiği desteğin bir karşılığı olarak istiyor. Ancak Ukrayna'daki lityum rezervleri kayaların arasında ve çıkarmak hem son derece zor hem de yüksek maliyetli. Trump ayrıca Grönland’ı da 2,5 trilyon doları bulan petrol, doğalgaz ve nadir elementleri için kendi topraklarına katarak Çin’e karşı büyük üstünlük sağlamak amacında. Küresel güçlerin nadir toprak elementleri politikası, maden tedarikinde sayılı ülkeler arasında yer alan Türkiye’nin de önemini artırdı. ABD yönetimi, nadir toprak elementlerini ulusal güvenlik meselesi olarak görüyor. 

 

Hâlihazırda küresel nadir toprak elementi üretiminin yaklaşık yüzde 60’ını gerçekleştiren Çin, işleme kapasitesinin ise yüzde 90’ına sahip. Pekin’in nadir toprak elementi çıkarılmasına ve üretimine yasak getirmesi, Batı’da alarm zillerini çaldırdı. Artan rekabet ortamında nadir toprak elementlerinde zengin ülkelerden biri olan Türkiye Eskişehir Beylikova bölgesinde bulunan 694 milyon tonluk rezerv, Çin’in ardından dünyanın en büyük ikinci rezervi. “Türkiye’nin taşı toprağı altın” olduğunu gösteriyor.

 

Küresel nadir toprak elementi piyasasında Çin’in baskın olması, Batılı ülkelerin alternatif tedarikçiler aramasına sebep oluyor. Eskişehir'deki keşfin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, nadir element üretimine başlayacaklarını söylemiş ve "Amacımız tesis tam kapasiteye ulaştığında burada yıllık 570 bin ton cevher... 10 bin ton nadir toprak oksitleri 72 bin ton barit 70 bin ton florit ve 250 ton torium üretimi gerçekleştirmektedir" demişti.

 

Türkiye, bu alanda güçlü bir altyapı ve rafineri kurarak, Avrupa ve ABD pazarlarına tedarik sağlayan önemli bir ülke olacak. Aynı zamanda küresel piyasada stratejik aktör rolü üstlenecek...

 

 

 

Necmettin Batırel'in önceki yazıları...