Anadolu Selçuklularında mimarlık

8 Nisan 2025 02:00 | Güncelleme :8 Nisan 2025 00:38

A -

A +

Selçukluların bir de Anadolu’da kurdukları devlet vardır ve bu daha uzun ömürlü olmuştur. Bu sürede Anadolu Selçukluları ülkeyi Bizans etkisinden çıkarıp İslâm memleketi hâline getirmişlerdir. Burada Anadolu Selçuklu camilerinin eşsiz payı vardır. Bunların çoğu çok sütunlu "ulucâmi" tipindedir. En dikkat çekici olanları ise Konya ve Niğde’deki Alaaddin Camiileriyle Divriği ve Malatya’daki Ulucamilerdir...

Selçuklu medreselerinin birçoğu günümüze kadar gelmiştir. Özellikle Doğu ve Orta Anadolu’da rastlanan şaheser medreseler, sağlamlıkları, tertip tarzları, süsleriyle hayranlık uyandırmakta, sadece yüksek bir sanat zevkini değil, aynı zamanda ilme verilen önemi de göstermektedir. Medreseler avlulu ve kubbeli olmak üzere iki tiptir. Selçuklu türbelerinin çoğu taştandır ve çokgen planlıdır. Selçuklular, çeşitli amaç için kullanılabilen binaları bir arada da yapmışlardır. Bir bütün olarak şehirlerin ihtiyacını karşılayan bu eserlere de “külliye” ismini vermişlerdir. Külliye bu anlamda Selçuklu geleneğidir. O dönemin külliyelerin, cami, medrese, türbe, bimarhane (hastane), aşhane vb. bulunurdu. Selçuklu saraylarından zamanımıza ulaşanına ise rastlanmamıştır. Buna karşın kervansaraylardan bazıları günümüze kadar ulaşmıştır. Ticaret kervanlarının konaklamaları ve geceyi geçirmeleri için büyük ticaret yolları üzerinde, yaya yürüyüşüyle bir günlük mesafe, yani yaklaşık 35-40 km mesafe arayla yapılan kervansaraylar pazar yeri olarak da kullanılırdı. Bugünkü anlamda alışveriş merkezlerinin görevini görmekteydiler. Savaş zamanlarında ise çok iyi bir sığınak bir kale olarak düşünülmüştü. En önemli özelliği de bu kervansarayların gerek hükümdarlar gerek devlet büyükleri ve zengin Müslümanlar tarafından vakıf olarak yaptırılmasıydı. Vakfiyelerinde ne nasıl çalıştırılacağı bildirilmekteydi.

Akif İnan İzgördü