Sıra dışı 'Şehzade'yi resimleri anlatıyor

Sürgünde vefat eden Abdülmecid Efendi’nin bir kısmı hiç sergilenmeyen resimleri ilk defa Sakıp Sabancı Müzesinde bir araya geliyor. Resimler, ‘Saraylı Ressam’ın sıkıntılarla geçen hayatından hüzünlü ve renkli tasvirleri birlikte sunuyor.

Murat ÖZTEKİN

Abdülmecid Efendi, Osmanlı hanedan ailesinin en talihsiz şahsiyetlerinden biri olduğu gibi en sıra dışı isimlerindendi de... Talihsizdi; zira babası Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilip öldürülmesine şahitlik etti, Feriye Sarayı’ndan ve Bağlarbaşı Köşkünde kontrol altında yaşadı ve kısa bir müddet “halife” sıfatını taşısa da yeni dönemde bütün hanedan mensupları gibi sürgüne zorlanıp, 20 sene boyunca yaşadığı yurt dışında vefat etti... Sıra dışıydı; çünkü Osmanlı hanedan ailesinde sayısız sanatçı ve şair vardı ama o ressam ve hattat olmayı tercih etti. Dahası resim sanatının Osmanlıya güçlenmesine sebep oldu.

İşte böylesine nevi şahsına münhasır saraylı bir ressamın sanat hayatı ilk defa bir araya getirilen eserlerle aydınlanıyor... Bugünlerde Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi’nde (SSM) görülebilen “Şehzade’nin Sıra Dışı Dünyası: Abdülmecid Efendi” sergisi, Türkiye ve dünyadan toplanan 60 tabloyla birlikte Osmanlının son devrinin izlerini de bugüne taşıyor... Onun resim zevkinin şehzadelik yıllarında meydana gelmesi hasebiyle serginin isminde bu sıfat vurgulanıyor.

“Şehzade’nin Sıra Dışı Dünyası: Abdülmecid Efendi” sergisi 1 Mayıs 2022’ye kadar SSM’de ziyaret edilebilecek.

GİZLİ DÜNYASI GÖZLER ÖNÜNDE

Sergi oldukça dikkat çekici. Çünkü eserlerin yaklaşık yarısı ilk defa kamuya teşhir ediliyor. Onlar arasında ressamın Pierre Loti’ye hediye ettiği iki manzara tablosu da yer alıyor. Ayrıca aralarında özel mektupları, bazısı bilinmeyen aile fotoğrafları ve pek çok menünün de olduğu 300’den fazla vesika Abdülmecid Efendi’nin gizli dünyasını gözler önüne seriyor. Portreler, Abdülmecid Efendi’nin babası Abdülaziz’e hasretini yansıtıyor, manzara resimleri ise devamlı ayrı kaldığı vatana...

Sorularımızı cevaplayan serginin küratörü ve SSM Müdiresi Nazan Ölçer "Abdülmecid Efendi, Türk resim tarihinin önemli bir ressamı. Biz onu hep Dolmabahçe Sarayı’nda sergilenen eserleri ve özel koleksiyonlardaki tek tük tablolarıyla biliyorduk. Şimdi farklı koleksiyonlardaki tabloları bir araya getiriyoruz. Burada bilinmeyen çok eser var. Sergilenen 60 tablonun hemen hemen yarısı daha önce sergilenmemiş tablolar" diyor. Ölçer, Abdülmecid Efendi’nin belki henüz bilinmeyen tablolarının da olabileceğini ve bunların ileride ortaya çıkabileceğini söylüyor.

Nazan Ölçer, sorularımızı cevapladı

VATANINA BAĞLIYDI

"Abdülmecid Efendi olağandışı bir sanatçıydı" diyen Ölçer sözlerine şöyle devam ediyor: Olağan dışı diyorum çünkü çok yönlü bir kişi. O, geleneklere bağlı ama Batı’ya da açık biri... Öte yandan çok zorlu hayat yaşıyor; babası Sultan Abdülaziz’in ölümünden sonra gölgede kalıyor. Sürgüne gitmeleri hayatında ayrı bir kırılma noktası oluyor. Vatanından uzakta ve sıkıntıları da var ama sanatına sarılıyor. Fransa’da kendisine aynı burada olduğu gibi bir resim odası ayarlıyor. Abdülmecid Efendi, sürgünden ötürü bütün kırgınlığına rağmen ülkesine bağlılığını da sürdürüyor.

EDEBİYATÇILARI RESMETTİ

Edebiyata alaka duyan Abdülmecid Efendi, Recaizade Ekrem, Abdülhak Hâmid ve Necip Asım gibi şahsiyetlerin portrelerini de yaptı. Abdülmecid Efendi’nin ilk dönemlerinde oluşturduğu tablolar arasında "Avluda Kadınlar" gibi aykırı olanlar da vardı. Ancak bunların yerini zamanla başka eserler ve hat sanatı da aldı...

HAT ESERLERİ İÇİN SERGİ AÇILACAK

"Şehzade’nin Sıra Dışı Dünyası: Abdülmecid Efendi" sergisinde sanatçının manevi yönünü ortaya koyan hat eserleri yer almıyor. Fakat Nazan Ölçer yakında bu eserler için çok özel bir sergi planlarının olduğunu söylüyor. Ölçer "Abdülmecid Efendi, geleneklerine bağlı önemli de bir hattat. Onun hat sanatı eserleri bu sergiye koymadık. Çünkü ayrı bir sergi projemiz var" diye konuşuyor.