Adnan Yaldız

Geçtiğimiz haftanın gündemine, Petkim ihalesinde verilen tekliflerin beklentilerin çok altında gelmesi, Merkez Bankası'nın Salı günü düzenlemiş olduğu ihaleye gelen talebin, beklentilerin çok çok üzerinde satış gerçekleştirmesi, haftanın ortasında Kepez ve Çukurova Elektirik sözleşme şartlarına uyulmadığı gerekçesi ile sözleşmesinin fesh edilmesi, buna bağlı olarak da borsada gözaltı pazarında işlem gören hisselerin tahtasının kapatılması, öne çıkan önemli konu başlıkları oldu.

Geçtiğimiz hafta para piyasaları iki önemli gelişme ile çalkalandı. Merkez Bankası'nın gecelik borçlanma faizlerini 3 puan aşağıya çekmesi ve Petkim ihalesi işlemler üzerinde oldukça etkili oldu. Faiz indirimi ve Petkim'in özelleştirilmesi, piyasaların beklediği hareketliliği getirmedi.

Alternatif piyasalardaki bütün olumlu gelişmelere rağmen İMKB endeksi günü 11.084 puandan kapattı. Günlük işlem hacmi 490 trilyon oldu. Mayıs ayı enflasyon rakamlarının beklentilerden daha düşük çıkmasına ve M.B.'nin faizleri 3 puanlık düşürmesine rağmen endeks, 11.500 direnç seviyesini ufak tefek satmalarla birlikte geçmeye çalıştı. Borsa yatırımcısı da M.B. faizlerinde kotasyon indirimi bekliyordu.

Piyasalar geçtiğimiz haftayı, IMF'in 5. Gözden Geçirme çalışmaları, Milli Güvenlik Kurulu toplantısı sonuçları ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın Rize'de yaptığı konuşmalara yönelik ufak tefek tepkilerle tamamladı. Başbakan'ın Rize konuşmasında "faizlerin düşmesi gerekiyor" sözü birçok ekonomist tarafından, "Merkez Bankası'na emir veriyor. Merkez bağımsızdır.

Geçtiğimiz hafta boyunca piyasalarda yaşananlar beklentilerin doğrultusunda gerçekleşti. Döviz gevşedi, faizlerde tepki satışları gerçekleşti. İMKB ise 10.200 seviyesinde tutundu ve alışlarla yukarı doğru hareketlendi.

Uluslararası piyasalarda doların son 4 yılın en düşük seviyelere gelmesi, Türk Lirası'nın da değer kazanmasına sebep oluyor. ABD ekonomisindeki durgunluğu aşmak için Bush hükümetinin düşük kur politikasını savunduğunu daha önceki yazılarımda belirtmiştim. Doların değerinin düşük kalmasının avantajı olarak ihracatı artırmayı planlıyorlar.

Haftalardır para piyasalarındaki düşüşler sürüyor. Alternatif piyasalardaki olumlu gelişmeye rağmen İMKB endeksi bir önceki haftaya göre 334 puanlık kayıpla 10.306'dan kapandı. Haftayı 10.640 puandan başlayan borsa, 10.600 destek seviyesinde günlerce tutanmaya çalıştı, ancak en yüksek 10.819 puana kadar çıkabildi.

Haftaya düşüşlerle başlayan para piyasalarına rağmen sermaye piyasalarındaki satışlar dikkat çekici oldu. Para piyasalarında hafta başında, Hazine'nin döviz alım ihalesi yapacağı haberi piyasalarda özellikle doların çok düştüğü ve müdahalenin gündeme geldiği şeklinde algılandı. Bir çok yatırımcı döviz büroları önünde dolar almaya başladı. 1.520 bin TL'den 1.540 bin TL'ye kadar yükseldi. Hazine'nin 20 milyon dolarlık alım ihalesine 130 milyon dolar talep geldi.

İMKB endeksi alternatif piyasalardaki düşüşlere rağmen gerileyişini yavaş yavaş sürdürüyor. Önceki gün Aria'nın İtalyan ortağı TİM'den gelen haberler, Borsada İş Bankası hisselerine satış getirdi. 11.500 seviyesini geçemeyen endeksin 11.000 ve 10.600 seviyelerine kadar gevşeyebileceğini daha önceki yazılarımda da belirtmiştim. Borsadaki satışların alternatif piyasalardaki düşüşleri de hız kestirdi.

Geçen haftaya Milli Güvenlik Kurulu (MGK) toplantısı damgasını vurdu. Toplantı öncesinde olumlu beklenti sergileyen piyasalar, toplantı sonrasında da, beklentinin bitmiş olması psikolojisiyle aynı olumlu havayı sürdüremedi.

Piyasalar hafta başından beri MGK'dan çıkacak kararların gölgesinde dalgalanıyor. Geçen hafta sonu faizlerin 3 puanlık düşmesi para piyasalarında düşüşleri hızlandırdı. Repo faizleri %40 seviyelerine kadar düştü. Gösterge kağıdı 0310312004 tahvil faizleri %53 seviyelerine kadar gevşedi. Döviz piyasasında ise, dolar 1 milyon 558 bin, Euro ise 1 milyon 732 bin seviyelerini gördü. Gün sonu kapanışı olarak dolar serbest piyasada 1 milyon 576 bin TL'den Euro ise 1 milyon 753 bin liradan kapandı.

Aylardır piyasaların özlemini duyduğu günler tam geldi derken, hafta ortasında kafaları karıştıran suni krizin gölgesi piyasaların üzerine kara bulut gibi çöktü. Döviz ve faizdeki düşüşler durdu. Hâtta bir kaç puanlık artışlar oldu.

Savaş belirsizliğinin ardından piyasaların olumlu havaya girmesi ve Vergi Barışı'ndan toplanan miktarın IMF'nin beklentilerinin çok üstünde olması ekonominin yolunda gideceğinin ilk işaretleri olarak algılandı. Hatırlanacağı gibi IMF'nin 4. gözden geçirme programında, hükümetin muhalefetine rağmen 750 trilyon ancak toplarsınız dediği Vergi Barışı'nda 6.5 katrilyon TL'lik bir meblağ çıktı.

Piyasalar aylardır süren savaş tedirginliğini üzerinden attı. Yatırımcılar daha sağlıklı ve güvenle bakmaya başladı. Bileşik faizler aylar sonra % 60 seviyelerinin altına indi. Haftanın gösterge kağıdı olan 03.03.2003 kağıdının faizi % 56 seviyesini, dolar 1 milyon 600 binli seviyesini zorlarken, İMKB Endeksi de yükselişini sürdürdü ve 11.500 direnç seviyesini zorlamaya başladı.

Geçtiğimiz hafta boyunca piyasaları ilgilendiren haberlere bakalım. Özellikle ABD askerlerinin çok ciddi bir direnişle karşılaşmadan Bağdat'a girmesi ve bunun akabinde gelişen -hepimizin bildiği- olaylar. Irak şehirlerinde Saddam rejiminin temsilcilerinin tamamen bertaraf edilmesi, dünya

ABD'nin yanlış strateji uygulayarak Güney'den girmesi ve askerlerinin planlanan hızda ve sürede başarı sağlayaması, Kuzey cephesi planını yeniden gündeme getirdi. Colin Powell'in Türkiye'ye yeni ziyareti de bu çerçevede gelişiyor. Piyasalar da Kuzey cephesi ile birlikte 13 Nisan'da ABD kongresinde görüşülecek olan 8.5 milyar dolarlık yeni yardım paketinin onaylanabileceği beklentisi oluştu. Bu beklenti para piyasalarında daha sakin karşılandı.

Irak'taki gelişmeler hem dünya hem de bizim piyasalarımızda yakından takip ediliyor. ABD'nin Irak'a düzenlediği operasyonun ilk günlerinde ciddi bir müdahaleyle karşılaşmaması dünya savaşın erken biteceği beklentisini oluşturdu. Petrol ve altın fiyatları düşüşe geçti, borsalar yükseldi.

S&P ve Moody's gibi kredi ve derecelendirme kuruluşlarının görevi, dünyanın her ülkesinde o ülkenin ekonomisini ve siyasetini iyi bilen uzmanlar yetiştirmek. Bu uzmanların her biri kendi uzmanlık alanlarında, diğer ülkelerdeki aracı kurumlarıyla birlikte global yatırımcılara portföy tavsiye etmek. Buraya kadar yabancı yatırımcıyı anlattık.

Hafta başından beri gelen olumsuz açıklamalara rağmen İMKB 100 Endeksi'nin 10.500-10.800 bandında tutunma çabaları, piyasalardaki spekülatörlerin portföylerinde büyük miktarda hisse senedi tuttuklarını gösteriyor.

Uzun süredir Amerikalı yetkililerle görüşülen Türkiye'ye yapılacak ekonomik yardım paketi, ABD askerinin Türkiye'de konuşlanması ve Türk askerinin de yabancı ülkeye girmesine imkan tanıyacak tezkerenin TBMM'den onaylanmaması ve bunun ABD'den gelecek ekonomik yardıma engel olması gibi konular, para ve sermaye piyasalarında şaşkınlıkla karşılandı.