İsmail Kapan

Irak'a asker gönderip göndermeme konusu daha en başında farklı yönlere saptırılmaya çalışılıyor. Dikkat çeken bir husus da şu; bu tartışmalar çoğu yazar ve yorumcular tarafından dar bir alana sıkıştırılarak ya Süleymaniye olayına endekslenmekte, yahut da sadece Amerika ile ilişkiler formatına indirgenmektedir. Spekülasyonların bini bir para... Kimisi diyor ki, daha dün Süleymaniye'de askerlerimizin başına çuval geçirilmişken, bugün hiçbir şey olmamış gibi asker göndermeye nasıl karar verilebilir? Kimileri de şunu söylüyor; Süleymaniye olayı psikolojik bir harekattı. Bu olayın meydana getirdiği şoktan sonra, asker gönderme meselesi daha rahat konuşulabiliyor!... Birbiriyle çelişen, taban tabana zıt ve tabii hepsi de "indi görüş" mesabesinde olan analizler, sahiplerinin an şanlı unvanlarına ve şöhretlerine rağmen, olanları etraflıca ortaya koymakta çok yetersiz kalıyor.

Türkiye'de eşitlik üzerine çok çeşitlemeler yapılmıştır... Ama bu eşitliği diline en fazla pelesenk edenler, özde devletçiliği savunur olup da, onu sol ideolojinin çeşitli tonlardaki renkleriyle ambalajlanmış vaziyette sunanlardır. Ve sonuç itibariyle de yeni bir açılımı, üretimi, katkıyı sağlayamadıklarından ötürü, dönüp dolaşıp her zaman "YOKLUKTA EŞİTLİK..." şablonuna oturmuşlardır!.. Gerçekten geriye dönüp baktığınızda, sol adına, kalkınma ve ilerlemeyi sağlayan, kolaylaştıran, hızlandıran hangi projeyi görebilirsiniz?!. Yarım asra yakın bir zaman diliminde hep fırsat eşitliğinden dem vuran mesela Ecevit ve arkadaşlarının, yandaşlarının, gelişme ve transformasyon adına (Şu da bizim eserimiz!) türünden ad koyacakları hangi icraat ve plan ve proje var? Eğer Köy-Kent projesi var diyeceklerse, bırakın kalsın...

Özdemir Özok'un Anayasa Mahkemesi üyeliğine tayini ve istifası çerçevesinde yapılan yayınlar, medyanın olaylara tarafsız ve objektif yaklaşıp yaklaşmadığı sorusunu sorma ihtiyacını hissettirdi... Çünkü yargının tarafsızlığına gölge düşürecek şekilde, teamüllere de açıkça aykırı bir atamaya, medyanın verdiği tepki nedense pek silik ve mahcup bir görüntü verdi! Oysa hatırlayın geçmişteki benzer olaylara gösterilen reaksiyonun şiddetini, çok daha makul hatta masum sayılabilecek atamalar için ortalık derhal ayağa kaldırılmıştı. Merhum Özal'ın yüksek mahkemeye yaptığı her atama, doğruluk ve yanlışlığı irdelenmeye ihtiyaç duyulmadan peşinen mahkûm ediliyordu... Prof. Süleyman Aslan'ın sadece özlük durumu ile ilgili bir eksiklik (kıdem yetersizliği) bile başka mecralara çekilerek ortalık toz dumana verilmişti.

Cumhurbaşkanının Anayasa Mahkemesi üyeliğine siyasi parti mensubu olan bir kişiyi ataması daha çok tartışılacağa benziyor. Her ne kadar avukat kontenjanından buraya seçilen Barolar Birliği Başkanı Özdemir Özok, "Emaneti iade etme" kararını açıklamış bulunsa da ve bugün itibariyle prosedürü tamamlayacak olsa da, mesele tez zamanda kapanacak gibi görünmüyor...

Kendisi de makine mühendisi olan bir okuyucumun ısrarlı talebi üzerine, diğer aktüel konuları bugünlük bir tarafa bırakarak, Türkiye'nin bilimsel ve teknolojik gelişmeleri zamanında ve yeterince kullanarak, kalkınmasını hızlandırması meselesine değinmeye çalışacağım. Zaman zaman beni ziyaret etme nezaketinde bulunan kıymetli okuyucum, ülke meselelerini yakından ve ciddiyetle takip eden, görüşleri dikkate alınması gereken bir şahsiyet. Türkiye'nin bulunması gereken noktaya bir türlü ulaşamamasını hazmedemeyen, "nasıl ilerleyebiliriz?" sorusunun cevabını kendince samimiyetle arayan bu okuyucumun ilgili makamlara duyurmasını istediği önemli bir husus var.

Universite giriş imtihanlarının sonuçları dün açıklandı. Bu imtihanlarda 160 puan ve fazlasını alarak barajı geçenler, 185 ve daha yukarıda puan alarak lisans programlarını tercih etme hakkı kazananlar, hele hele istediği yerleri tutturacak kadar puan alanlar ve özellikle dereceye girenler tabii ki çok sevindiler... Bu öğrencileri tebrik edip yüksek öğrenim hayatlarında da başarılar diliyoruz. Ancak ülke ve devlet olarak yapmamız gereken bir şey daha var. Giriş imtihanını kazanamayanları ve kazandığı halde, istediği programa veya hiçbir programa yazılamayacak olanları teselli etmek ve bugün için değilse bile hiç olmazsa çok uzak olmayan yakın bir gelecekte taleplerine cevap verebilmek!..

Avrupa Birliği'ne girmenin sandığımız kadar kolay olmadığını ve olmayacağını, sanırım artık herkes anladı. En azından anlamak isteyenler anladı... 3 Kasım seçimleriyle birlikte hız kazanan uyum paketlerinin, istenilen ve zaten gerekli olan reformların tamamını içine alacak şekilde çıkartılıp yürürlüğe konulması gerekiyor: Hem de bir an evvel. Zira 2004 yılında Avrupa Parlamentosu seçimi var. Ve yapılacak seçimlerde, mevcut üyelerin önemli bir kısmı tekrar parlamentoya giremeyebilir. Onun için Türkiye'nin geldiği konumu bilen hâl-i hazırdaki parlamenterlere, bundan sonraki gelişmeleri de anlatabilmek ve onların desteğini almak nisbeten kolaydır. Aksi halde yeni seçilecek üyelere, silbaştan yani sıfırdan tekrar dert anlatmak zorunda kalınacak. Şu halde Türkiye'nin önündeki zaman daralıyor. Kalan sürenin mutlaka çok iyi kullanılması şart.

Türk medyasında Irak meselesi, başından beri eksik ve yetersiz biçimde, çoğu kere tek taraflı, hatta önyargılı bir şekilde ele alınıyor. Sıcak çatışmaların son raddeye çıktığı günlerde bile, bir kısım basın gelişmelerin önemli bir bölümünü ya görmezden geldi, yahut da filtreleyerek sunma ihtiyacı hissetti... Hal böyle olunca da Türk kamuoyu olup bitenlerden yeterince haberdar olamadı. İmkanı olan, yabancı dil bilen az sayıdaki insanımız ecnebi medyaya yönelerek bilgi edinmeye çalıştı. Mayıs ayı başından bu yana, yani Irak'ta büyük çaplı çatışmaların sona erdiği tarihten bugüne kadar, bu ülke ile sınır komşusu olan ve tabii olarak savaştan ve savaşın yansımalarından en fazla etkilenen Türkiye değilmiş gibi, bu mesele neredeyse minimize edildi. Taa ki, Süleymaniye olayı patlayana kadar.

Süleymaniye olayı" etrafında yapılan tartışmalara baktığımızda, Türkiye'nin stratejik öneminin değerlendirilmesi ve milli gücünün kestirilmesi veya tahmin edilmesi veya hesaplanması noktasında ciddiyet ve titizlikten ziyade, öteden beri devam eden gelişigüzel varsayımlara dayanıldığını görüyoruz... Böyle olunca da, çözüm diye ortaya getirilen tekliflerin ileriye dönük uzun vadeli ve milli menfaatleri kollayan basiretli, cesaretli ve kararlılık gerektiren düşünceler olmadığı hemen anlaşılıyor!

Radikal Gazetesi çarpıcı bir başlık atmıştı; "İNSANİYETTE 11 BASAMAK DAHA GERİLEDİK..." Birleşmiş Milletlerin "İnsani gelişme raporu" gerçekten çok çarpıcı ve sarsıcı. Çünkü Türkiye bu sahada, Fiji, Libya, Küba, Samoa ve Mauritus, Guyana, Grenada, Dominik Cumhuriyeti gibi, bazılarının ismini belki de ilk defa duyduğumuz kabile devletlerin de gerisine düşerek, 175 ülke arasında ancak 96. sırada yer alabilmiş! Bugünlerde herkes güç gösterisinden, güçler dengesinden bahsediyor ya, alın size güç dengesi! Yani "Ne kaa ekmek, o kaa küfte." Türkiye'de tam yedi milyon yüz elli bin kişi günde iki Dolar'dan daha az bir kazançla geçinmek durumunda imiş... Günde bir Dolarla geçinmek mecburiyeti içindeki "mutlak yoksulların" sayısı ise, 3 milyon 850 bin kişi imiş!

Süleymaniye Olayı'nın tetiklediği, Türk-Amerikan ilişkilerindeki gerginliğe dair öyle yorumlar, analizler yapılıyor ki, evlere şenlik... Irak meselesinin evveliyatına kadar uzanan derin analizlerde, temcit pilavı misali, her defasında aynı nakaratı dinliyoruz. Deniliyor ki, "Eğer Türkiye akıllı hareket edip, tezkereyi Meclis'ten geçirseydi, (Yani altmışiki bin veya daha fazla Amerikan askerini topraklarında konuşlandırsaydı) bugün ABD ile çıkar çatışması yaşanmayacaktı. Çünkü ABD ile stratejik ortak olacaktık..."

Kuzey Irak'taki askerlerimize karşı gerçekleştirilen çirkin hâdisenin yankıları daha uzun süre devam edecek. Olayın cereyan ediş tarzı, meselâ önce dostane görüntü içinde büroya girip çay içilmesi vs. detaylar ortaya çıktıkça, işin vahâmeti gitgide büyüyor. Bununla ilgili ortak veya tek taraflı araştırma ve soruşturmalar epey zaman alacaktır. Ve sonuçları hakkında da muhtemelen tam anlamıyla bilgi edinemeyeceğiz. Meselenin mahiyeti gereği, sır olarak kalacak noktalar bulunacaktır. Bu; konunun bir tarafı. Diğer taraftan, niyetlerden, beyanlardan, karinelerden ve olup bitenlerden net olarak çıkartılabilecek sonuçlar var. Bunların önemli bir kısmı, olayın vukuu anından bu yana, resmî ve gayrı resmî kişilerce, açık seçik veya îmâ yoluyla dile getiriliyor...

Genelkurmay Başkanı Org. Hilmi Özkök'ün, ABD sefirinin yüzüne karşı üzerine basa basa söylediği gibi, Türk-Amerikan ilişkileri elli senelik geçmişinin karşılıklı güven bakımından en derin krizi içinde bulunuyor... Bu noktada, dış politikadaki retorik ve reelpolitik kavramlarını her zamankinden daha titiz irdelemek gerekiyor. Yani birilerinin laf olsun diye, "Türkiye ile ABD müttefiktir veya bir zamanlar stratejik müttefik idi" türünden beyanda bulunması, yahut iki ülke ilişkilerine her zaman değer verdiklerini, ne bileyim mesela Türkiye'nin önemli bir ülke olduğunu, bunu gözardı etmediklerini filan dile getirmesi, şu günlerde diplomasi açısından da pratik bir sonucu sözkonusu olamaz...

Sovyetler Birliği'nin yıkılışından sonra, ABD'nin milletlerarası arenadaki davranışları, diplomatik ölçü ve nezaketten yoksun, son derece kaba ve fütursuzca, beynelmilel hukuku da, altında imzası bulunan anlaşmaları da hiçe sayan küstahça bir üslup içinde cereyan edegelmektedir!.. Özellikle 11 Eylül 2001 hadisesinden sonra Amerika'nın dış politikadaki hareketleri, zücceciye dükkanına giren fil misali, her şeyi kırıp döken bir trendde seyretmektedir.

Amerika, daha önce "şer ekseni"ne soktuğu İran'ı iyiden iyiye hedef tahtasına oturtmuş durumda... Her yönden sıkıştırıyor. Ancak İran'ın Irak'a benzemediğini iyi bildiği için, askeri bir müdahaleden ziyade, (bilinen başka yollarla) istediğini elde etmeye çalışıyor. Peki istediği nedir? Bilinen, yani ABD'lilerce açıklanan kısmı mevcut rejimin yıkılması! Bilinmeyen kısımlar da herhalde zamanla uç verecek...

Irak işgali öncesinde, Başkan Bush ve ekibi, askerlerinin Irak halkı tarafından çiçeklerle karşılanacağına o kadar inanmış görünüyorlardı ki, veya pozisyon icabı öyle emin görünüyorlardı ki, onların bu rahatlığı başka bazılarının da kafasını fena halde karıştırmıştı... Savaşın ilk günlerinde çiçekler yerine kurşun atıldığını gören ABD, önceki hazırlıklarını devreye sokarak, Saddam'ın satılık komutanlarını ucuz fiyatla kapatmasını bildiler ve tarihte eşi az görülen kolaylıkta bir askeri başarıyı kazanmış göründüler. Propaganda makinesinin de etkisiyle bunu tam bir şova dönüştürdüler, her ülkede mevcudiyeti sözkonusu olan satılık ayak takımından birkaç kişiye parayla el öptürerek ve Saddam heykellerini de davul zurna ile halay eşliğinde devirerek, diplomatik parsayı tam manasıyla toplamayı becerdiler...

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, yeni hükümet döneminde veto müessesesine kamuoyunu tedirgin edecek tarzda çok sık başvurdu... Son olarak, "Altıncı Uyum Paketi"nin, Terörle Mücadele Kanununun 8. maddesini yürürlükten kaldıran 19. ve 21. maddelerini bir defa daha görüşülmek üzere Meclis'e iade etti. Elbette "veto" hakkı Cumhurbaşkanına anayasa ile verilmiş bir yetkidir. Bunu kullanması da tabiidir. Ancak bu kullanma biçiminin objektif kriterler ve ülke yararı açısından tartışmalı olduğu durumlarda hiç de sevimli bulunmadığını, hatta yıpratıcı etki yaptığını belirtmemiz lazım...

Ankara'daki acar gazeteciler, son dönemlerde pek çok konu ile ilgili dosya ve raporu ele geçirme faaliyetinde kıyasıya bir rekabet içerisinde... Gazete sayfalarının neredeyse her gün, ele geçirilen bir gizli dosya veya raporla donatılmasıyla toplum da olup bitenler hakkında bilgi sahibi oluyor. Normalde habercilik yarışı olarak özetlenebilecek bu "ele geçirme" eyleminin de çeşitli boyutları olduğuna meslekten olanlar vakıftır ama, okuyucuların çoğunun işleyen mekanizmalara dair yeterince bilgi sahibi olduğunu söylemek zordur. İşaret etmek istediğimiz husus şudur; Bu "ele geçirdik" klişesiyle özetlenen işlemin, bazen ele geçirilişine göz yumma, bilerek ve isteyerek sızdırma, hatta gayri resmi şekilde dağıtım ve tebligat şeklinde cereyan ettiği ilgililerce malumdur. Buna karşılık çeşitli dengeler sebebiyle, "ele geçirme" veya "sızdırma" harekatının çok fazla irdelenmediğini de unutmayalım...

Ulkemiz futbol dalında, dünya ölçekli son iki büyük organizasyonda başa güreşerek üçüncülüğe adeta oturdu!.. 2002 Dünya Şampiyonasında, sadece Brezilya'a yenilerek elde ettiği üçüncülüğü, bu defa Brezilya'yı Konfederasyon kupasından eleyerek kazandı. Türkiye, futboldaki tartışmasız üstünlüğü ile hep zirvede olan Brezilya ile, istediği gibi olmasa da bir biçimde hesap kesti.

İsrail'in çoktan beri bir şekilde bertaraf etmek istediği, Bazen "hedef", bazen "düşman" ilan ettiği, ama çok sayıda teşebbüse rağmen etkisiz hale getiremediği ve son olarak ABD ile işbirliği içerisinde kendisi için sürgün planı yaptığı Yaser Arafat, iki gündür bir kısım Türk Medyasında boy gösteriyor. Milliyet ve Radikal gazeteleri ile CNN Türk televizyonunda, kendisi ile ilgili haber ve röportajlar yayınlandı.