Mehmet Oruç

Özrü olan kimseler, oruç tutamadıkları günler, gizli yemelidirler. Ramazan-ı şerifte umûmî yerlerde, Müslümanların karşısında, oruç yiyenlerin ve oruç tutanları aldatarak, oruç tutturmayanların îmanı gider.

Bir insanın iyilikleri ve kusurları da olur. Kusur araştırmak münafıklık alametidir. Mümin mazeret arar. Münafık suç araştırır. Kerem sahipleri arkadaşların kusurlarını bağışlar. Hadis-i şerifte, "Gördüğü iyilikleri gizleyip, gördüğü kötülükleri teşhir eden kötü komşudan Allahü teâlâya sığının!" buyuruldu.

Bâyezid-i Bistamî hazretlerine, "Sen halktan kiminle arkadaşlık yapmak istersin?" diye sorulduğunda şöyle cevap verir: "O kimse ile ki, benim hakkımda her şeyi bilir. Fakat, Allahü tealanın örtmesini istediklerini örter!" Zünnun-i Mısrî hazretleri de şöyle demiştir: "Seni masum, hatasız olarak görmek isteyen bir kimsenin arkadaşlığında hayır yoktur. Öfkelendiği zaman arkadaşının sırrını ifşa eden bir kimse alçaktır. Çünkü normal zamanda sır saklamak tabiatın gereğidir, herkes bunu yapabilir. Önemli olan kızgınlık halinde bunu yapabilmesidir!"

"Bu ayda, Allah için ufak bir iyilik yapmak, başka aylarda, farz yapmış gibidir. Bu ayda, bir farz yapmak, başka ayda yetmiş farz yapmak gibidir. Bu ay, sabır ayıdır. Sabredenin gideceği yer Cennettir!"

Abdülkadir Geylani hazretleri buyurdu ki: "İnsanlara rehberlik, liderlik eden kimsede şu hasletler bulunmazsa, o rehberlik yapamaz. Kusurları örtücü ve bağışlayıcı olması, şefkatli ve yumuşak olması, doğru sözlü ve iyilik yapıcı olması, iyiliği emredip, kötülüklerden menedici olması, misafirperver ve geceleri insanlar uyurken ibadet edici olması, âlim ve cesur olması."

Her insanın hatası, kusuru, günahı olabilir. Hatasız kul olmaz. Bunun için arkadaşımızın bazı kusurları görülünce, onu tamamen terk etmek, onun hakkında ileri geri konuşmak doğru değildir. Çünkü kusursuz dost arayan dostsuz kalır.

Allah nezdinde en makbûl kul Allah'ın ahlâkıyla ahlâklanan kuldur. Çünkü Allahü teâlâ ayıpları örten, günahları affeden, kulun kusurlarından vazgeçendir.

Tasavvufta, evliyalıkta yüksek derecelere ulaşmış İslam büyükleri hep kendi kusurlarını görürler, kendi kusurları üzerinde o kadar dururlardı ki başkalarının hatalarını kusurlarını görmeye sıra gelmezdi.

Allah dostlarının örnek hallerinden biri de, sır sahibi olmaları, bir kimse hakkında duydukları olumsuz şeyleri yaymamaları idi. Onlar, "Kişilerin kalbleri, sırların kabridir. Eğer, Allah adamları sırları örtmezse, başka kim kalıyor, sır örtecek?" derlerdi.

Her hizmet sadece Allah rızası için yapılır. Yapılanı cenab-ı Hakkın bilmesi kâfidir. Kişinin yaptığını teşhir etmektense, hele yaptığından menfaat beklemektense o işi yapmaması daha iyidir.

İslam büyükleri, başkalarının ayıplarını, kusurlarını hep örterlerdi. Allahü teâlânın sıfatlarından biri "Settâr"dır.

Padişahlardan birine kıymetli bir maddeden yapılmış, cevherlerle süslenmiş bir tabak hediye edildi ki onun benzeri görülmemişti. Padişah buna pek sevindi. Yanındaki hükemadan birine şöyle sordu:

"Osmanlıyı bu hâle düşüren sebeplerin başında Avrupalılaşma zihniyeti gelir. Devletinizi yeni bir düzene sokun, ıslah edin. Ama eski değerlerinizi yıkmayın! Avrupa medeniyetinden sizin kanun ve nizamlarınıza uymayan kanunları almayın!.."

Cimriliğin sebebi mal sevgisidir. Kişi, malın maksatlarını, niçin yaratıldığını, malın sadece ihtiyaç miktarının korunması gerektiğini, fazlasını infak etmekle âhiret için azık hazırladığını düşünmelidir.

Şeytan insana vesvese vererek cimriliğe teşvik eder. Kur'an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki: "Şeytan fakirlikle korkutup, size cimriliği emreder." (Bekara 268)

Cömertlik cimrilikle israfın arasındadır. Vermemede ölçüyü kaçırdığında cimriliğe düşer. Vermede ölçüyü kaçırdığı zaman israfa kaçar. Şan şöhret için, cömert desinler diye verirse riyaya girer, bu da büyük günahtır. Bunun için cömertliğin ölçülerini koruyabilmek zordur.

Kişi, vermesi gerekeni verirken zorlanmazsa, kalbi verdiğinde kalmazsa bu kimse cömert sayılır. Zor gelirse cömert sayılmaz. Mürüvvetin icapları ile iktifa eden, cimrilikten kurtulur. Mürüvvet, insanlık demektir.

İmamı Gazali hazretleri buyurdu ki: "Cömertlik, malın Allah için olduğunu, kulun Allah için olduğunu, Allah'ın kulu Allah'ın malını veriyor düşüncesiyle ve fakirliği düşünmeksizin vermek demektir."

"Hangi memleketi aldımsa, halkına zulmetmedim, kimseyi incitmedim ve büyüklerinin adını ancak iyilikle andım. Her millet, kendilerine benden kötülük gelmeyeceğine inanmıştı. Benden sadece iyilik beklerlerdi..."

Mervan bin Ebu Hafsa, cimriliğinden et yemiyordu. Ta ki, fazlasıyla iştahı çekinceye kadar... Fazlasıyla iştahı çektiği zaman hizmetçisini gönderir, bir baş aldırır, onu yerdi.