Mehmet Oruç

İmâm-ı a'zam Ebû Hanîfe'nin, fıkıhtaki çok geniş bilgisini ve hele kıyâstaki hârikulâde kuvvetini ve zühd ve takvâdaki ve hilm ve salâhdaki, akıllara hayret veren üstünlüğünü bildiren kitaplar, sayılamıyacak kadar çoktur.

İmâm-ı a'zam Ebû Hanîfe, Ehl-i sünnetin dört büyük imamının birincisidir. Muhammed aleyhisselâmın parlak olan dininin büyük bir direğidir. Acemistân'ın ileri gelenlerinden birinin soyundandır. Hicri seksen yılında, Kûfe şehrinde doğdu. Eshâb-ı kirâmdan Enes bin Mâlik ve Abdüllah bin Ebî Evfâ ve Sehl bin Sa'd-i Sâ'idî ve Ebüttüfeyl Âmir bin Vâsile zamanlarına yetişmiştir. Fıkh ilmini, Hammâd bin Ebî Süleymân'dan öğrendi.

Son yıllarda medyanın gündeminden düşmeyen, "Moon" tarikatını halkımız merak etmeye başladı. Bu merakı bir nebze de olsa gidermek maksadıyla, NOKTA dergisinin bu konuda yaptığı geniş bir araştırmayı özetleyerek sizlere sunmak istiyorum: "Moon tarikatının lideri, Sun Myung Moon Kuzey Koreli bir köylü ailenin çocuğudur. Daha 16 yaşındayken kendisine vahiy geldiğini söyleyen Moon, 1954'te Seul'de Birleşik Kilise'yi kurdu.

Fıkıh ilmini kuran, sistemleştiren Ehli sünnetin reisi İmâm-ı a'zam Ebû Hanîfe hazretleridir. Bunun için bu mübarek zat hakkında biraz bilgi vermek yerinde olacak.

Tasavvuf, kalbi saf hale getirmek, kötülüklerden temizlemek demektir. Kişinin kalbini, Allahü teâlânın muhabbetine, sevgisine bağlamak, îmânını, i'tikâdını düzeltip, Resûlullahın söz, hareket ve ahlâkına uyup, O'nun yolundan gitmektir. Kalb ile yapılması ve sakınılması lâzım olan şeyleri ve kalbin, rûhun, kötülüklerden temizlenmesi yollarını öğreten ilimdir tasavvuf.

Fıkıh, şerefli bir ilimdir. Fıkh okumak, geceleri nâfile namaz kılmaktan daha sevaptır. Âlimlerden okumak da, yalnız okumaktan daha sevaptır.

Fıkıh dinin temelidir. Yeterli fıkıh bilgisi olmadan, dinin emir ve yasaklarını doğru, eksiksiz olarak yapmak mümkün değildir. Bunun için temel bilgi olan fıkıh öğrenmeyip, hadis, tefsîr öğrenmek çok zararlıdır. Kıble ve namaz vakitleri için astronomi öğrenmek câizdir.

Fıkıh ilmi herkese lazımdır. Ancak, kelâm ilmini yani iman bilgilerini, Ehl-i sünnet vel-cemaat âlimlerinin bildirdikleri îtikadı öğrenecek ve bunları akıl ile nakil ile isbât edecek ve sapıklara, dinsizlere anlatacak kadar okumak farz-ı ayn olup, bundan fazlasını öğrenmek, ancak din âlimlerine lâzımdır.

Fıkıh ilmini ilk kuran, ilk defâ sistemleştiren İmâm-ı A'zâm Ebû Hanîfe'dir. Fıkıh bilgilerini toplayarak, kısımlara kollara ayırdığı ve usûller, metotlar koyduğu gibi, Resûlullah'ın ve Eshâb-ı kirâmın bildirdiği îtikat, îmân bilgilerini de topladı.

Müslümanların öğrenmesi lâzım olan bilgilere "Ülûm-i islâmiyye" denir. İslâm dîninin emrettiği bu bilgileri, Resûlullah ikiye ayırmış, "El-ilmü ilmân, ilmü ebdân ve ilmü edyân" buyurmuştur. Biri "Ülûm-i nakliyye" yâni din bilgileri, diğeri "Ülûm-i akliyye" yâni fen bilgileridir, buyurmuştur.

İlk insan ve ilk Peygamber Âdem aleyhisselamdan beri bütün hak dinlerin bildirdiği emir ve yasaklar insan fıtratına, yaratılışına uygun idi. İnsanların yapamayacağı, gücünün üzerinde hiçbir emir ve yasak yoktu. Nitekim ayet-i kerimede, "Biz herkese ancak gücünün yettiği kadarını yükleriz" (Enam/152) buyurulmaktadır.

Bugüne kadar, müctehid olmayan müslümanların (Hicri dördüncü asırdan sonra mutlak müctehid gelmemiştir. Bundan sonra da gelmesi mümkün değildir) doğrudan Kur'an-ı kerimden ve hadis-i şeriflerden hüküm çıkartıp buna göre ibadet edemeyeceğini, mutlaka dört mezhepten birine tabi olup, bunun fıkıh kitapları ile amel etmesinin şart olduğunu vesikaları ile bildirdik. Şimdi de fıkıh nedir biraz da bunun üzerinde duralım.

İmam-ı Gazali hazretleri, bir ara müstakil bir mezhep kurmak istedi. Kendisine rüyada ikaz edildiği için bundan derhal vazgeçti.

Geçen hafta, toplumların bugünkü insanlık dışı perişan halinin gerçek sebebini yansıtan iki haber yayınlandı gazetelerde. Bunlardan biri, eki ABD Başkanı Nixon'ın Beyaz Saray'daki ses kayıtlarının açıklanmasıydı.

Bazıları, mademki mezhebler, Kur'an-ı kerimin ve hadis-i şeriflerin açıklamasıdır. Ben de bunları okur, okuduğumla amel ederim, diyor. Bir kimsenin, "Madem doktor olmak için, tıp kitabı okumak kâfidir" diyerek eline aldığı bir tıp ve kimya kitabı ile doktorluk yapmaya, ilaç imal etmeye kalkışması ne kadar yanlış ise, "Ben de Kur'andan, hadisten hüküm çıkarırım" demek daha yanlıştır.

Allahü teâlâ, müminlerin böyle mezheblere ayrılmalarını ve bunun, kulları için faydalı olacağını ezelde takdir ve irade buyurdu. Amelde mezheblere ayrılmaktan razı olduğunu bildirdi. Razı olmasaydı Resulü, bu ayrılığın rahmet olduğunu bildirmezdi. İtikadda ayrılmayı yasakladığı gibi, amelde ayrılmayı da yasaklardı.

Bazıları dinde Kur'an-ı kerimden başka kaynak kabul etmiyor. Diğer üç kaynağı kabul etmiyorlar. Halbuki, hadis-i şerifler, Kur'andan ayrı değildir. Kuran-ı kerimin açıklamasıdır. Allahü teâlâ buyurdu ki: "İndirdiğimi insanlara açıkla" (Nahl 44). Âlimler de, âyetleri açıklayıp Kur'an-ı kerimden hüküm çıkarabilselerdi, Allahü teâlâ Peygamberine, "Sadece sana vahiy olunanları tebliğ et" derdi. Ayrıca açıklamasını emretmezdi. Resulullah, Kur'an-ı kerimde, kısa ve kapalı olarak bildirilenleri açıklamasaydı, Kur'an-ı kerim kapalı kalırdı.

Bugün kullanılan bazı Arabî kelimeler, fıkıh ilminde başka mânaya, tefsîr ilminde ise daha başka mânaya gelmektedir. Hattâ aynı bir kelime, Kur'an-ı kerimdeki yerine, aldığı edâtlara göre, başka mânalar bildirmektedir.

Herkes avukatlık, hakimlik yapamaz, bu kanunlara aykırıdır, denildiği zaman kimse itiraz etmiyor, akla mantığa uygun bir söz olduğu söyleniyor. Fakat, herkes Kur'an-ı kerimden, hadis-i şeriflerden çıkardığı hüküm ile ibadet etmeli, diyenlere her nedense ses çıkartılmıyor.

İngiliz Casusu Hempher, dün bahsettiğim; devletinin İslamiyeti yok etmek için hazırladığı planları okuduktan sonra, İngiliz Sömürgeler Bakanlığı Sekreteri ile bu konuda aralarında geçen konuşmadan da hatıratında bahsediyor: "Gerçekten okuduğum "İslâmı Nasıl Yıkabiliriz" isimli bu kitap, çok mükemmeldi. İleride yapacağım çalışmalar için, emsalsiz bir rehber idi.