Poşete zam gelsin mi?

Plastik poşetler ilk defa 1 Ocak 2019'da ücretli oldu. O gün belirlenen 25 kuruşluk ücretle, bugüne kadar gelindi. Amaç neydi? Kişi başına ayda 35, yılda 440 adet olan poşet kullanımını azaltmak... Poşetin 'ücretli' olmasına kızanlar, amacı anlamayanlar hükûmeti 'kendilerince' oylarıyla cezalandırdı o dönemde ama sonuçta geldiğimiz noktada amaca yaklaşıldı; aylık kişi başına 35 olan poşet kullanımı 10'a kadar düştü... Çok iyi rakam. Fakat son dönemde ücreti çok düşük kalınca poşet kullanımı artmaya başladı. Bazı marketlerde barkodsuz poşet basılıp tüketiciye verildiğine dair tespitler dahi var. Maalesef çok kullanım, daha çok plastik çöp demek. Öte yandan marketler "1 plastik poşet maliyeti 1,19 TL. Fiyat artmalı" demeye başlamış. Bakanlık fiyatı artırır mı, artırmaz mı bilemiyorum ama bence artırmalı. Plastik kullanımının azalması için poşet ‘bedavaya yakın’ olmamalı. Madem 1,19 lira maliyet, 1,5 liraya yükselmeli mesela. Bunu duyan ve amacın 'sıfır atık' olduğunu anlamayan, etrafta uçuşan, balıkların midesinden çıkan poşetleri azaltmayı hedefleyen çalışmayı görmeyenler yine bağırmaya başladı "Bir poşet 1,5-2 lira olur mu? Eskiden bedavaydı" diye... Yere düştüğünde eğilip alınmayan 50 kuruş, 1 lira için kavga değil mi? Halbuki dediğim gibi, amaç poşet satmak değil, poşetin alınmasını önlemek tabii ama görmek isteyene…

 

Ne diyorsunuz? Poşete zam gelsin mi?

 

 Bence gelsin. Hem de acilen.

 

Hava, deniz, toprak; her yer çöp. Denize olta atanlar balık değil plastik çekiyor. Balığın midesi plastik dolu. Tahminlere göre Okyanus ve denizlerde 100 ila 150 milyon ton plastik çöp var. Buna her yıl 6,5 milyon ton daha ekleniyor. Yani, tanesi 10 ton yük taşıyabilen kamyonu düşünün... Onlardan tam 650 bin tanesinin yan yana dizilip çöpünü denize attığını hayal edin. 650 bin kamyon plastik. Pet şişeler, plastik poşetler, hazır yemeklerle gelen plastik çatal, kaşık, bıçaklar... Diğer atıkları saymıyorum bile... Okyanuslarda bulunan plastik miktarının 2 katına çıkması bekleniyor. 2050'ye kadar okyanuslarda balıktan çok (ağırlık olarak) plastik olacak. Korkunç rakamlar... Peki kirlilik sadece denizde mi? Ormana nefes almaya gidip, evine dönerken az önce oturduğu yeri çöplüğe çevirip gidenler, bazen yaktıkların ateşin, bazen bıraktıkları şişelerin büyüteç etkisiyle ormanların kül olmasına sebep olanlar az mı? Fabrikaların bacasından çıkan dumana, denize verdiği atık suya arıtma yapmayanlar; kirli dumanı havaya, atık suyu nehirlere, denizlere bırakanlar?.. Yani hepimiz bir taraftan yok ediyoruz her şeyi... Onun için çevre cezaları, çevreye zarar verenin canını acıtacak kadar çok olmalı. Poşet ücretli, bütün ambalajlar depozitolu olmalı.

 

Tüketici destekler mi peki bu hareketi?

 

Yapılan araştırmalar tüketicinin, çevreyi beklenenden daha iyi sahiplendiğini gösteriyor. Geçen yıl yapılan The Buying Green Report tespitlerine göre tüketicilerin yüzde 71'i satın alma esnasında ambalajın sürdürülebilir olmasına dikkat ediyor. Oran bu kadar yüksekse, çevre için alınan kararların iyi anlatılması hâlinde çok geniş kitlelerce sahiplenileceği de bir gerçek.

 

Aslına bakarsanız, Cumhurbaşkanımızın Eşi Emine Erdoğan'ın başlatıp dünyanın birçok ülkesinde de 'örnek proje' olarak alınıp uygulama esasları takdir gören 'Sıfır Atık' projesi ülkemizde oldukça önemli başarılar elde etti. Hareket 7 yılını geride bıraktı. Bu sürede 60 milyon atık geri dönüştürüldü, 185 milyar lira ekonomiye kazandırıldı, 498 milyon ağaç kesilmekten kurtarıldı, 5,9 milyon ton sera gazının salınımı engellendi. Arkadaşımız Cevdet Fırat Aydoğmuş'un haberinde de yer aldığı üzere gelecek 7. yılın sloganı '7 Yılda 7 Kıtada' olarak belirlenmiş durumda. 'Sıfır Atık' hareketi sayesinde "Azalt, yeniden kullan ve geri dönüştür" ilkesi de yaygınlaşmış durumda. Atık Yönetimi ve Atıktan Enerji Üreticileri Derneği (TAYED) Başkanı Ali Rıza Öner'in verdiği bilgiye göre, 'sıfır atık' hareketi başlamadan önce yüzde 13 olan geri kazanım oranı yüzde 35'e kadar yükseldi. Hedef, 2035'te oranı yüzde 60'lara ulaştırmak. Bu hedef yolunda 22 milyon kişiye sıfır atık eğitimi verildi. Türkiye dünyada model ülke olarak benimsendi ama bu projeyi önce çocuklara benimsetmek gerek. Evde, okulda, her yerde.