Poşet meselesi

Geçtiğimiz hafta bu köşeyi okuduysanız hatırlayacaksınız… “Poşet ücretli olsun mu?” sorusunu yönelttiğim bir yazıydı. Market poşetlerinin 2019 yılından itibaren ücretli olmasındaki amacın ‘çevre’ olduğunu, yüzlerce yıl yok olmayan bu poşetlerin kullanımının azaltılması olduğunu vurguladım ve 2019’dan bu yana 25 kuruş olan poşetin yeni fiyatının yükseltilmesi gerektiği görüşümü ifade edip hatta “1,5-2 lira olsun” diye de vurguladım.

 

Poşet ücretli olduğu için oy tercihini değiştiren güruh başta olmak üzere birçok kesim yine bağırmaya başladı. Bu karar ilk çıktığında anlamayanlar, bugün de “Eskiden ücretsizdi. Bu uygulama marketlere para kazandırmak için” diyenler, “Bir market poşeti 1,5 lira olur mu?” diyenler bir yana, bugün uygulanan 25 kuruşluk fiyatın artırılmasını isteyen marketler… Herkes bir şey söyledi… Söylenenlerden anladım ki, bu poşet meselesi çok yanlış anlaşılmış. Herkes fiyat ve maliyet üzerinden görüş bildiriyor. Bakanlık açıklamasında dahi böyle bir fiyatın belirlenmediği belirtiliyordu. Orada da fiyat unsuru vardı. Hâlbuki yazımda bir fiyat kararından bahsetmiyor, ne kadar yüksek fiyat olursa, kullanımının o kadar az olacağından, böylece çevreye verdiği zararın en aza ineceğinden bahsediyordum… Yakın gelecekte denizlerimizde balıktan çok, topraklarımızda bitkiden çok plastik olmasın diye…

 

E peki… Madem poşetin çevreye verdiği zarar değil, fiyatı daha önemli birçok kesim için; fiyatlara bakalım… Hatırlar mısınız, eskiden ücretsiz olan market poşetlerini bol bol alıp çöp poşeti yapardı herkes. Marketteki poşet ücretli olunca öyle çok almadık, kişi başına poşet kullanımı aylık 40’tan 10’a düştü ya hani… Çöp poşetine para verenlerin sayısı arttı. Bir baktım fiyatlara. Market markalı olanların Jumbo boy dediği tiplerde 10’lu fiyat 65 lira falan. Yani 6,5 lira bir poşet. Daha küçük boylarda 20 tanesinin fiyatı 35 ila 45 lira arasında. Üzerinde işi poşet olanların markaları yazıyorsa, büzgülü, kokulu, renkli, cicili biciliyse 15’li paketin fiyatı 114 liraya kadar varıyor. Yani bir tek poşet fiyatı 7,6 lira. Jumbo falan da değil, orta boy… Bu bahsettiğim marka ise en çok satılanlar arasında. Yani bu fiyatları görünce meselenin fiyat da olmadığını görmüş olduk.

 

Dünyanın birçok ülkesinin ödüller verdiği, örnek aldığı ‘Sıfır Atık’ projesi kapsamında olan ve başarısı her geçen gün artan bu uygulama, bazı kesimler tarafından neden ‘ücretli poşet’ seviyesine indiriliyor ve 25 kuruşluk tartışmalar yapılıyor, anlamak zor değil tabii… Her konuyu olduğu gibi bunu da siyaset malzemesi yapmak birçok insanın işine geliyor da ondan…

 

 

 

 

Çalışan insan neden devlet yardımı alır?

 

 

Geçtiğimiz günlerde Avusturya’da bir çiftin 12 kez boşanıp evlendiği, bunu devletten dul maaşı almak için yaptığı ve 43 yıl boyunca dul maaşı ve tazminatlarla, tam 326 bin avro haksız kazanç elde ettiği haberi çok konuşuldu. Bu olay bireysel ve kötü niyetli kişilerin hakkı kötüye kullanması. Ülkemizde de çok sayıda kişi devletin bu sosyal yardım tarafını suistimal ediyor. Geçmişte tanıdığım bir aile dahi bu yola başvurdu. Aynı evde yaşadıkları hâlde boşandılar (tabii SGK’ya bildirimde bulundum) ve kadın haksız yere babasından kalan maaşı aldı. Sonra tespit sonucu haksız maaş kesildi, ödenen de geri alındı.

 

Ülkemizde ya da başka ülkelerde, kadını korumayı amaçlayan ödemeler kötüye kullanıldıkça bu gelire en fazla ihtiyacı olan insanların aldığı tutarlar düşük kalıyor maalesef. Sosyal yardımlarda anlamakta zorlandığım detaylardan biri de çalışan kadına yardıma devam edilmesi. Bir kadın, eğer babası Emekli Sandığı’ndan emekli olmuş ve vefat etmişse, onun maaşını alıyor. Burası güzel, sosyal devlet ilkesinin sonucu. Fakat o kadın çalışsa dahi o maaşı almaya devam ediyor. İşte bence yanlış olan taraf burası. E tabii devlet çalışıyor diye ‘yetim maaşı'nı kesse, bu sefer de çalıştığı yerde sigorta yaptıramıyor, o da başka… Hâlbuki ihtiyacı olanın insanca yaşayabilmesi için gereken miktarı alabilmesi, ihtiyacı olmayanın ‘tamah etmemesine’ bağlı…

 

 

 

Canan Eraslan'ın önceki yazıları...