2025 asgari ücret öncesi ağırlık kazanan rakamlar

İşçi, işveren ve hükûmet temsilcilerinden eşit sayıda üyelerden müteşekkil olan Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2025 yılında geçerli olacak asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında ilk toplantısını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ev sahipliğinde yaptı. İlk toplantıda taraflar herhangi bir rakam telaffuz etmedi. İkinci toplantı ise haftaya pazartesi günü yapılacak.

 

Bu toplantıda bir netice çıkacağını zannetmiyorum. Ancak büyük bir ihtimalle bu ayın üçüncü haftasında ilan edilmesi kuvvetle muhtemel. Keza her hâlükârda en geç 31.12.2024 gününe kadar ilan edilecektir.

 

Asgari ücret, enflasyondaki yüksek orandaki dalgalanmalara bağlı olarak 01.01.2016 tarihi öncesinde yılda iki kez veya daha çok belirlenirken bu tarihten 2022 yılına kadar yılda bir kez belirlenmeye başlanmıştır. Özellikle son üç yılda enflasyondaki yüksek sıçramalara bağlı olarak 2022 ve 2023 yılında ikişer kez belirlenmiştir. İçinde bulunduğumuz 2024 yılında da enflasyon oranlarının yüksek olmasına karşın enflasyonla mücadeleyi sekteye uğratacağı gerekçesiyle beklenen ara düzeltme yapılmamıştır. 2025 yılında belirlenecek olan asgari ücretin de tüm yıl boyunca geçerli olacağı, yıl içinde ara güncelleme yapılmayacağı öngörülmektedir. Peki, tarafların asgari ücret beklentilerine göre nasıl bir rakam ortaya çıkacaktır?

 

 

İŞÇİLERİN BEKLENTİLERİ

 

 

En son 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren net asgari ücret 17 bin 2 TL olarak uygulamaktadır. Sadece ilk 6 ayda %24,73 oranında enflasyon farkı gerçekleşmesine karşın temmuz ayında güncelleme yapılmamıştır. Geçmiş dönemlere bakıldığında daha düşük enflasyon olmasına rağmen asgari ücrete birden fazla güncelleme yapıldığı görülmektedir. Eylül ayında da beklenen düzeltme şeklindeki güncelleme ekonomi yönetiminin direncine takılmıştır. Aradan geçen zaman sürecinde meri asgari ücretin brütü bile Türk-İş’in en son açıklamış olduğu 20.562 TL olan açlık sınırının çok gerisinde kalmıştır.

 

Diğer yandan yıl içinde kamu işçileri, memurlar ve tüm emeklilere ara güncelleme yapılırken sadece asgari ücretlilere güncelleme yapılmaması bu kesimin ve özel sektör çalışanlarının daha fazla enflasyon nedeniyle mağduriyetler yaşamalarına neden olmuştur. Keza asgari ücrete ara zam yapılmayınca özel sektör firmalarının çoğunluğu mavi yaka beyaz yaka ayrımı olmadan çalışanlarına ya güncelleme yapmamıştır. Ya da cüzi bir güncelleme yapmıştır. Asgari ücrete ara güncelleme yapılmaması ve döviz kurlarının neredeyse sabit tutulmasına rağmen enflasyon hedeflerinin tutturulamaması ve enflasyondaki yapışkanlık asgari ücretin enflasyonu azdırdığı yönündeki iddiaların gerçek dışı olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur. Hâl böyle iken işçi kesiminin gerçekleşen enflasyon+refah payı talebinin çok yerinde bir talep olduğunu söyleyebiliriz.

 

 

İŞVEREN KESİMİNİN BEKLENTİLERİ

 

 

Asgari ücret, işçiler açısından gelir, işverenler açısından ise maliyet anlamına gelmektedir. Özellikle de ihracatçıların döviz kuru nedeniyle zaten rekabet etmekte zorlandıklarını bunun üstüne asgari ücretin yüksek belirlenmesinin kendilerini çok zor duruma düşüreceğini dile getirmektedir. Ayrıca KOBİ’ler ve esnaf işverenler de enflasyonla mücadelenin devam ettiği süreçte çok zorlanacaklarını ifade etmektedir.

 

Genel olarak işveren kesiminin yapılacak olan güncellemenin %25’i geçmemesini talep etmektedir. Bu durumda net 21.250 TL’lik asgari ücret söz konusu olacaktır. Belirtilen rakam açlık sınırının çok altında bir rakam olup hayat pahalılığı karşısında kabul edilemez bir rakamdır.

 

 

ASGARİ ÜCRET NE KADAR OLABİLİR?

 

 

Peki, 1 Ocak 2025 yılında asgari ücret ne kadar olabilir? Gelin yine somut verilere dayanarak matematiksel olarak analiz edelim. Öncelikle yasal düzenlemelere ve asgari ücret tarifine en uygun ücretin Türk-İş tarafından açıklanan bekâr bir çalışanın aylık yaşama maliyetine ilişkin rakam olduğunun altını çizelim. Kasım ayı itibarıyla bu rakam 26.712 TL’dir. Asgari ücretin şubat ayında işçinin eline geçtiği düşünüldüğünde bu tarihte bekâr bir işçinin aylık yaşama maliyetinin minimum 29.000 TL’den az olmayacağı izahtan varestedir. Asgari ücretin 29.000 TL olması mümkün mü? Maalesef mümkün görünmüyor.

 

Zira 2022 yılında yeniden enflasyon rakamlarının artmasına bağlı olarak asgari ücret iki defa güncellenmiştir. 2023 yılında da iki kez belirlenmiştir. Buna karşın yüksek enflasyona rağmen ekonomi yönetimin dezenflasyonist hassasiyetlerine binaen 2024 yılında asgari ücrete ara zam bile yapmamıştır. Revize edilen Orta Vadeli Programda 2025 yılı enflasyon hedefi %21 olarak revize edilmiştir. Ekonomi yönetimi kanadından yapılan açıklamalara bakıldığında maaş ve asgari ücrete yapılan güncellemelerde hedef enflasyon ve istihdamın korunması vurgusu ön plana çıkmaktadır.

 

Bu bağlamda %21 hedef enflasyonun baz alınmasının hayat pahalılığı karşısında büyük tepkilere neden olacağı, gerçekleşecek enflasyonun ise %45 oranı civarında olacağı dolayısıyla bu iki rakamın da dikkate alınmayacağı aşikârdır. Ancak biz analizimizi belirtilen faktörler çerçevesinde gerçekleşmesi kuvvetle muhtemel rakamlar çerçevesinde ele almaktayız. Daha önceki yazımızda da yer verdiğimiz üzere asgari ücretin aşağıdaki şekilde gerçekleşmesi beklenmektedir.

 

 

 

BRÜT ASGARİ ÜCRET........ 26.500,00

 

KESİNTİLER TOPLAMI....... 3.975,00

 

NET ASGARİ ÜCRET........22.525,00

 

 

 

Yukarıda yer verdiğimiz tablodaki hesaplamada asgari ücretin işverene maliyeti 900 doları aşmaktadır. Daha yüksek bir rakam örneğin net 25.000 TL olduğunda 1000 doları aşacaktır. Bütün bunlara rağmen Cumhurbaşkanımızın devreye girerek net asgari ücretin 23.500 TL’ye kadar yükseltilmesi de konuşulmaktadır. Bu durumda işverenlerin katlanacağı maliyetlerin bir kısmının hâlen yürürlükte bulunan UVSK %4 prim indiriminin yanı sıra daha yüksek oranda asgari ücret desteğinin verilmesiyle sağlanacağı beklenmektedir.

 

 

 

İsa Karakaş'ın önceki yazıları...