EYT meselesi, hemen hemen her aileyi dolayısıyla toplumun çoğunluğunu ilgilendiren bir meseleydi. Bu mesele 24. yılında yapılan yasal düzenleme neticesinde çözüme kovuşturulmaya çalışılmıştır.
Netice itibarıyla normal şartlarda emeklilik şartlarını yerine getirenler için sadece yaş şartı kaldırılmıştır. Kısmi yani yaş haddi ile emeklilikle ilgili hiçbir değişiklik yapılmamıştır.
Hâl böyle iken kısmi EYT bekleyenler ile yasal düzenleme öncesi 5000 gün primle emeklilik bekleyenler hâlen büyük memnuniyetsizlik içinde bulunmaktadır.
Bu iki grubun hâlen EYT hak arama süreçleri devam etmektedir.
Diğer yandan EYT düzenlemesine bakıldığında hem emekli olan hem de emekliliğini ertelemek mecburiyetinde kalan memurlar ile ağır emeklilik şartları sebebiyle başta esnaf ve sanatkârlar ile diğer Bağ-Kur’luların feveran içinde serzenişlerde bulundukları anlaşılmaktadır.
03.03.2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7438 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile EYT’liler mart ayı itibarıyla “yaş şartı olmadan” emekli olmaya başlamışlardır.
Aşağıdaki tabloda EYT’liler dâhil olmak üzere 2023 yılında emeklilik dilekçelerini bizzat kendileri vererek emekli olanlara yer verilmiştir.
SGK’dan emekli olanların sayısı 2021 yılında 444.409 iken 2022 yılında emekli olanların sayısı 370.059 kişidir. 2023 yılında ise EYT düzenlemesiyle birlikte bu sayı 2.193.791 kişiye ulaşmıştır.
Bu sayı, tarihimizin en büyük sayısını oluşturmaktadır. Ancak 2023 yılında 2 milyondan fazla kişinin EYT düzenlemesi nedeniyle emekli olduğu yönünde yapılan açıklamalar gerçeği yansıtmamaktadır.
Keza sadece 2021 ve 2022 yılları ortalamasını baz aldığımızda her yıl yaklaşık 400.000 civarında emekli zaten söz konusudur.
Başka bir ifade ile EYT düzenlemesi olmasaydı bile 400 bin civarında kişi zaten emekli olacaktı. Buna göre 2023 yılında EYT düzenlemesi nedeniyle emekli olanların sayısı takriben 1.750.000 civarında olmaktadır.
2024 yılında %30 varan emeklilik avantajına rağmen emekli olanların sayısı toplamda 725 bini bulmamıştır. EYT düzenlemesi çıkmasaydı dahi zaten en az 350 bin ila 400 bin kişi arasında emekli olan söz konusu olacaktı.
Bu durumda sırf EYT düzenlemesi yapıldı diye 2,5 milyonu aşkın kişi emekli oldu yönünde yapılan açıklamaların mübalağalı olduğu aşikârdır.
Benim matematiksel olarak ortaya koyduğum araştırmaya göre sırf EYT nedeniyle emekli olanların sayısı 2023 ve 2024 yıllarında toplamda ancak 2 milyona ulaşmaktadır. Yine sırf EYT düzenlemesiyle toplamda 5 milyon kişinin emekli olacağı yönündeki iddialar da abartılıdır. Bu sayı olsa olsa en fazla 3-3,5 milyon civarındadır.
EYT mağduriyetine ilişkin 24 yıl sonra yani yaklaşık çeyrek asır sonra düzenleme yapılması nedeniyle çok sayıda EYT’li 2023 yılında yaş şartı kaldırılmadan önce peyderpey yaş şartı dâhil tüm şartları yerine getirerek zaten emekli olmuştu.
Geriye kalan EYT’lilerin yaş ve diğer emeklilik profillerine bakıldığında peyderpey emekli olacaklardı. Ancak 2023 yılında yapılan düzenlemede sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği, GSS, istihdam ile EYT sonrası ortaya çıkacak tablo (emeklilikte kademe bekleyenler) ile birlikte iyi analiz edilerek essahlı bir çözüm öngörülemediğinden emekli sayısında büyük artış yaşanmıştır.
Hatta bu hatalarla birlikte sosyal güvenlik sisteminin çalışmayı değil sistemin çıkışları hızlandırıcı yapısı sigortalıları sistemde tutmayı değil âdeta emekli olmayı teşvik etmektedir.
Bunu görmek için uzman olmaya gerek yok. Sadece 2024 yılında emekli olmayıp emekliliğin ertelenmesi hâlinde bile emeklilik maaşlarında büyük kayıpların yaşanması gerçeğini akıl ile sosyal sigortalar tekniğiyle izah etmek mümkün değildir.
Hele ki son yıllarda uygulanan kök maaş meselesiyle külfet-nimet dengesi gözetilmeden prim gün sayısı dikkate alınmadan eşit bir maaş ödeyeyim derken adaletsizliğe sebep olan götürü usulde taban maaş ödemesi sistemden kaçışların daha da artmasını teşvik etmektedir…
28 yılını SGK’ya harcamış bir uzman olarak umarım sisteme bir an önce neşter atılarak sistemin sürdürülebilirliği sağlanır…
İsa Karakaş'ın önceki yazıları...
Merhaba İsa bey, 30/09/1999 4C sigorta başlangıcım var, 25 gün askerlik borçlanması yaptım. Sistemde işe başlangıç 05/09/1999, 4C tescil 30/09/1999 görünüyor. Şu an istesem emekli olabilir miyim. İyi çalışmalar.