Tüm İslam âlemi ile birlikte idrak ettiğimiz mübarek Şehr-i Ramazanın artık son günlerine geldik… Ramazan Bayramını 30, 31 Mart ve 1 Nisan tarihleri arasında kutlayacağız. Dolayısıyla tüm çalışanlar için 3,5 günlük resmî bayram günleri söz konusudur.
Hâl böyle iken hem çalışanlar hem de emeklilerden çok sayıda sual gelmektedir. Okuyucularımızın suallerine toplu cevap olmak üzere Ramazan Bayramı’nda çalışma esasları ve ücretlendirme konularına bu yazımızda yer verilmiştir.
Memurlar için bayram sonrası hafta içi kalan 3 günlük süre için idari izin sayılabilir mi? Maalesef şimdiye kadar hükûmetin bu yönde karar alacağına dair hiçbir alamet bulunmamaktadır. Ancak isteyen memur haftanın geriye kalan günleri için yıllık izin kullanarak tatil süresini uzatabilir.
İşçiler için ise durum zaten farklıdır. Keza hükûmet idari izin verse bile özel sektör için resmî ücretli tatil sayılmayacaktır. Tatili uzatmak isteyen işçiler yıllık izin kullanarak tatil süresini uzatabilirler.
İşveren, işçilerine maliyet nedeniyle belirtilen sürelerde ücretli izin vermek istemiyorsa bu durumda telafi çalışmasını tavsiyede bulunuyoruz.
Bu durumda çalışanlar hemen bayram sonrası günlerde tatil fırsatını yakalarken işveren de bayram sonrasında çalışılmayan süreleri telafi çalışması ile telafi etme imkânına sahip olacaktır. Telafi çalışma süreleri fazla çalışma sayılmamaktadır.
Kural olarak bayramda işçilerin dinlenmesi ve çalışmaması esastır. Ancak bayram günlerinde işçilerin iradesi dahilinde çalıştırılmasında kanuni bir engel bulunmamaktadır. Yeter ki mevzuata uygun olarak hakları eksiksiz uygulansın.
Ramazan Bayramı’nda işçilerin çalışıp çalışmamasına göre özel hakları bulunmakta olduğundan yapılacak ödemelerin hesabı da özellik arz etmektedir.
İş hukukumuzda dinî bayram günlerinde çalışma karşılığı olmaksızın o günün ücretinin ödeneceği, tatil yapılmayarak çalışıldığında ise, ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücretin ödenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.
Resmî bayram günlerinde işçilerin çalıştırılmaması genel kural olmakla birlikte bayramda çalışıp çalışmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesiyle kararlaştırılması tarafların karşılıklı iradelerine bırakılmıştır.
Sözleşmelerde hüküm bulunmaması hâlinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayının alınması şattır. İş yerlerinde çalışan işçilere her bir bayram günü için;
Hiç çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak,
Tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ilave ücret ödenmesi gerekecektir.
Yüzde usulünün uygulandığı iş yerlerinde de işçi ücretlerinin işverence işçiye ödenmesi gerekmektedir.
Örneğin bir markette kasiyer olarak çalışan Duran Bey, aylık 30.000 TL ücret alıyorsa, günlük ücreti 1.000 TL’dir. Duran Bey’in, her bir bayram günü çalışmazsa maaşında ve sigortasında herhangi bir eksiltilme yapılmadan ücretleri tam olarak yatırılacaktır.
Ancak örneğimizdeki Duran Bey’in, tatil yapmayarak çalışırsa; o gün için 1.000 TL yerine 2.000 TL’ye hak kazanacaktır. Bu durumda Duran Bey’in üç buçuk günlük (bayramdan bir gün öncesi için de yarım gün) kazancı (3,5X1.000=) 3.500 TL’dir. Böylece örneğimizde adı geçen Duran Bey’e 2024 Nisan ayı için toplamda 33.500 TL ödeme yapılması gerekecektir. Diğer yandan bu ücret artışının SGK emekliliğinde de faydası olacaktır.
Bayram günü olarak kabul edilen günlerde işçi normal çalışma süresinin üzerinde çalışıp fazla mesai yaparsa ayrıca ilave bir günlük ücrete ek olarak %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanmaktadır. Bu nedenle bayram günü çalışan işçiler fazla mesai yapmazlar ise her halükârda çifte yevmiyeye hak kazanacaktır.
Fazla mesai yaparlarsa çift yevmiyenin yanı sıra her fazla mesai saati için %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanacaklardır. Hemen belirtelim ki; fazla mesai ücretleri de işçinin emeklilik maaşının hesabında SGK tarafından dikkate alınmaktadır.
İsa Karakaş'ın önceki yazıları...
