Necmettin Batırel

Avrupa ve ABD'de açıklanan hizmet ve imalat endekslerinin tahminlerin üzerinde iyi gelmesi, Eylül sendromu yaşayan piyasaları rahatlattı. Risk iştahı arttı, dolar değer kaybetti. Gerginlik azaldı, yatırımcı 10 yıllık ABD tahvilinde satış yaparak çıktı. Borsa endekslerinin yönü yukarı döndü. Vadeli ABD kontratları artıya geçti, New York borsası güne yüksek başladı. Evet Amerika'da ticari krediler nedeniyle banka iflaslarının devam edeceği balon haberi de böylece söndü.

Fon yöneticileri tatilden döndü, baktılar ki, endeksler zirveye ulaşmış, hisseler tavana çıkmış satış emirlerini peş peşe yağdırmaya başladılar. Amerika'nın TMSF'si olan FDIC'in ticari emlak kredilerinin banka batıklarını artırabileceğini duyurması, satışlar için iyi bir bahane oluşturdu. FDIC (Federal Mevduat Sigorta Şirketi) Başkanı Bair, bu gelişmenin bankalarda iflas tehdidi oluşturabileceğini belirtti. Ama bu durum yeni değil, uzun zamandan beri biliniyor.

Amerika'da konut sektöründen alevlenen kriz, yine aynı sektördeki iyileşmeyle sona eriyor. Yeni konut satışları Temmuz ayında %9.6'lık artışıyla dudak uçuklattı.

Dünya borsalarında toparlanma çabaları güçleniyor. Günün ilk yarısında zayıflayan risk iştahı öğleden sonra arttı. ABD'de büyüme verisinin güzel geleceği tahminleri iyimser hava oluşturdu. Sabah bölümünde 3.42'den işlem gören 10 yıllık ABD tahvillerinde faizler 3.47'ye çıktı. İMKB'deki özellikle bankalara alım gelmesi yukarı hareketi güçlendirdi. Endeks tahmin ettiğimiz gibi 47 bin 500 seviyesinde dengeyi sağladı. Pazartesi günü ağustos ayının son günü olduğu için, ekim vadeli kontratlara geçişler yoğunlaştı.

Dünya borsaları yılın zirvesine ulaştıktan sonra düzeltme yapmak için bahane arıyor.

Dünya borsaları coştu. ABD'de Dow Jones sanayi endeksi 9500'ü aştı, 10 bin puana koşuyor.

Dünya ekonomileri, ABD önderliğinde atağa kalktı. Borsalarda boğaların (alıcıların) hakimiyeti sürüyor. Uluslararası yatırım bankalarının raporlarında resesyonun (ekonomik durgunluğun) sona erdiği vurgulanıyor.

Dünya piyasalarını yönlendiren dolar, sert düşüşe mi hazırlanıyor? Bu soruya evet demeden önce son gelişmeleri mercek altına alalım. Düşük dolar Amerika'nın işine geliyor. Zira böylece ihracatı artıyor, dış ticaret açığı azalıyor. ABD ekonomisi canlandığı için sermaye girişi artıyor. Nitekim haziran ayında uzun vadeli sermaye girişi 17.5 milyar dolarlık beklentiyi 5 kat aşarak 90 milyar dolara ulaştı. Ekonomik krizi aşıp büyümeyi sağlamak için ABD Merkez Bankası FED, piyasalara trilyonlarca dolar verdi, faizleri sıfır ile 0.25 düzeyine indirdi.

Dünya borsalarındaki iyileşme hız kesse de devam ediyor. Şimdi herkesin ortak olarak sorduğu bir soru var: Bu yükseliş daha ne kadar sürdürülecek? Bakın Dünya ekonomileri 1 yıldan beri hiç hesaplarında olmayan tarihi bir krizle boğuşuyor. Olay o kadar abartıldı ki, panik havası zirveye çıktı, şirketler olması gerekenden çok daha fazla işçi çıkarttı. Hükümetler trilyonlarca liralık teşvik paketleri açıkladı. Atılan olumlu adımların sonuçları alınmaya başlandı. Japonya toparlıyor. Almanya ve Fransa yılın ikinci çeyreğinde artı büyüme hızına kavuştu. Hong Kong ekonomisi aynı dönemde %3.3 büyüdü.

Dünya ekonomisi büyümeye başladı. Açıklanan ikinci çeyrek gayri safi yurtiçi hasıla rakamlarında dikkati çeken bir düzelme var. Yılın ilk çeyreğinde %5.5 küçülen ABD ekonomisi ikinci çeyrekte %1 daraldı. ABD'de verimlilik artıyor, işsizlik azalıyor, tüketim de çoğalıyor.

Euro ile dolar arasında amansız bir savaş başladı. Göstergeler silah oldu, risk iştahı kalkan..

Dünya borsaları krizden ilk çıkacak olan Amerika'daki göstergelerin düzelmesinden aldığı güçle toparlıyor. ABD'de tarımdışı istihdam Temmuz ayında 247 bin kişi azaldı. Bu güzel sonuç gelecekteki ekonomik toparlanmayı satın alan piyasalar için temel dayanak oldu. Biliyorsunuz tüketici talebi artınca sistem çalışmaya başlıyor.

Küresel borsalarda yükseliş hareketi kaldığı yerden devam etti. Ancak biz bu yarışa katılamadık. Önce, yurt dışında düşüş yaşanırken, biz yükseliyorduk, bu ayrışma yüzünden geri çekilme yaşandığı yorumları yapıldı. Buna bir ölçüde katılmamak mümkün değil. Ama madalyonun arka yüzüne baktığımızda Moody's'in aldığı siyasi kararı görüyoruz.

Yeşil filizler, sararmadı, fidan oldu. Borsalar çökecek kaçın diyenler, şimdi yarışa katılmanın hesabını yapıyor. Dünyada 6 ay önce açıklanan teşvik paketleri meyvelerini vermeye başladı.

Herkese merhaba. Dünya ekonomisi toparlanıyor. ABD'de cuma günü açıklanan ikinci çeyrek büyüme verisindeki iyileşme ve şirketlerin karlarındaki artış, güven verdi. Global piyasalarda iyimserlik arttı, risk iştahı yükseldi.

Ekonomide dengeleri sağlamak giderek güçleşiyor. Nedense biz hep vur deyince öldürürüz. Kraldan fazla kralcı oluruz. Sonunda iki yakamız bir araya gelmez. İstikrar programında kamu harcamalarına fena taktık:

Piyasalar geçen hafta boyunca Başbakan Ecevit'in ABD gezisi ile yattı-kalktı. Kalabalık heyetteki bakanlar, bürokratlar ve işadamları Washington ve New York'ta toplantı üstüne toplantı yaptılar. Bu gezinin ne kadar başarılı olduğu hakkında karar vermek için henüz çok erken.

Hükümet bunalımın üzerinden 14 ay geçtikten sonra nihayet bankalarla ilgili en ciddi operasyonu başlattı. Çünkü bankalar ekonominin can damarı. Bu damar tıkandığı takdirde sanayinin eli ayağı tutmaz oluyor.

2001 yılı, Türkiye için tam bir ekonomik felaket yılı olarak tarihe geçti. Kasım 2000 tarihinde başlayan kriz, Şubat 2001'de sabit kur sisteminin felç olmasıyla sonuçlanı. Vatandaşın yaşam seviyesi 4 ay içinde 10 yıl geriye gitti.

Bayram tatili dolayısıyla piyasalar geçen hafta 3 işlem günü çalıştı. Ama bu kısa dönemde Arjantin ekonomisindeki çöküşü gören bizim yetkililer hop oturup hop kalktı. Birbiri arkasına açıklamalar yaparak Türkiye'nin durumunun çok farklı olduğunu vurguladılar. "Biz IMF'nin emirlerini harfiyen yerine getiren bir ülkeyiz.