Mehmet Oruç

Abdurrahman bin Muhammed Şeyhizade'nin yazdığı Mecma'ul Enhûr adında çok kıymetli bir fıkıh kitabı vardır. Fakat kitabın yazarı bu isimle değil, "Damad" ismi ile anılır. Bu isimle anılmasının ibretli bir hikâyesi var:

İslam büyükleri, başlarına bir iş geldiğinde, kaza ve kaderde ne varsa onun olacağını hatırlarlar ve acele karar vermezler, sabırlı olurlardı.

İslam büyükleri, ucbdan, ibadetlerini, yaptıklarını beğenmekten çok korkarlardı. Peygamber efendimiz bildirir: Benî İsrail'den iki kişi arkadaş idiler.

Yahyâ bin Muaz hazretleri buyurdu ki: "Altın, para zehirli bir akrebe benzer. Tedavisini beceremeyen bir kimseyi zehirler, öldürür." Ona; "Yâ Muaz, bunun tedavisi nasıl olur?" diye sormuşlar. O, şu cevabı vermiş: "Helâlinden kazanmak ve yerine sarf etmektir."

İmam-ı Şarani hazretleri buyurdu ki: Tasavvuf büyükleri, başlangıçta talebelerini paradan uzak tutarlardı. Para biriktirmesine mani olurlardı. Talebenin bütün ihtiyaçlarını kendileri karşılar, ona sadece verilen vazifelere çalışmak kalırdı.

İslam büyükleri, sondan, son nefesten çok korkmuşlardır. Ya, son iyi olmaz, son nefeste imansız gidersem, sonsuz olarak Cehennem azabında kalırsam hâlim ne olur, endişesini taşımışlardır.

İslam büyükleri, ellerinden geldiği kadar, hayır hasenat yapar, fakir fukarayı kollarlardı. Bunu yaparken de, hayır hasenatına kibrin, ucbun karışmamasına çok dikkat ederlerdi.

Geçmişte dinin yerine çeşitli felsefi akımlar "izm"ler konulmak istendi. Hepsi geri tepti. Çünkü, beşer mahsulü felsefî ideolojilerin, ilahi dinin boşluğunu doldurması mümkün değildir.

İslam büyükleri, dünya sevgisi hastalığına müptela olan yani, dünyalık şeylere, paraya, mala mülke düşkün olan kimselere, ölümü düşünmelerini, ölümü hatırlarından çıkarmamalarını tavsiye ederlerdi. Çünkü, ölümü düşünen, ölümden sonra faydası olmayan işlerden vazgeçer. Ölümü çok düşünen kimsenin ömrü huzurlu ve uzun olur.

Cenab-ı Hakkın emrettiği gibi yaşayan, insan gibi yaşamış; rahat ve huzur içinde olmuş; kendi aklına, mantığına göre ayrı bir yol tutan insanlar ise canileşmiş, kendilerine ve topluma büyük zarar vermişlerdir...

Hasan-ı Basri hazretleri iyiliklerin, güzel huyların neler olduğunu ve bunların nasıl elde edileceğini şöyle bildirir:

Enes bin Mâlik hazretleri anlatır: Bir gün, Resûl-i Ekrem efendimizle beraber oturuyorduk. "Şimdi buraya Cennetliklerden bir adam çıkagelecektir" buyurdular.

Geçmişte hükümdarlardan biri, zamanının hikmet ehli bir zatından nasihat istemişti.

İmam-ı Mücâhid hazretleri buyurdu ki: "Âdemoğlu, şeytana şu üç hâlde zorluk göstermez. Şeytan, insanları bu hallerde istediği tarafa çevirir: Birincisi, sarhoşluk hâlidir; sarhoş oldu mu onu istediği tarafa çevirir ve istediğini ona yaptırır.

İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Allah adamlarının kalbindeki feyizler, nurlar, güneşin ziyası gibi, her yere yayılmaktadır. İslamiyete uyan ve Onu seven Müslümanların kalplerine akar.

Ehl-i sünnet üzere imân edip salih amel işleyen kimselere, ölüm ânında melekler gelerek, korkmamalarını, üzülmemelerini söylerler; onlara, karşılaşacakları mesut hayâtı müjdelerler...

Mevlâna Halid-i Bağdadi hazretleri, "Hak kapısında ehil ve nâ ehil beraberdir" buyuruyor. Hak yolda olup, dünyada iken birbirini sevenler beraber haşrolunur. Bunların arasındaki ehil olmayanlar da diğerlerinin hatırına affolunur. Sen ehil değilsin deyip geri çevirmezler. Dünyada bile bir insan hakkında karar vermek için arkadaşlarına; kimlerle beraber olduğuna bakılır.

"Ey insan! Çocukluğun oyunla geçer, gençliğin gafletle. İhtiyarlayınca da zayıf düşersin. Acaba sen, şanı yüce olan Allah için ne zaman sâlih ameller işleyeceksin?"

İslam büyükleri, Cenab-ı Hakkın sevdiği kimseleri sever, sevmediklerinden uzak dururlar, bunları sevmezlerdi. Zaruret olmadıkça bunlarla görüşmezlerdi. Buna çok önem verirlerdi.

Allah adamlarının bir hususiyeti de, dünyalık için öfkelenmemeleriydi. Zülkarneyn bir defasında karşıladığı bir hükümdara "Bana bir öğüt ver ki, bununla beraber iman ve yakinim kuvvetlensin" dedi.