Mustafa Selçuk

Bu ülkede jakoben bir zümre var; kuralı koyan, çizgileri belirleyen, neyin doğru, neyin yanlış olduğuna karar veren...Beğenmediklerini yere batıran, beğendiklerini göklere çıkaran...

Türkiye'de piyasa ekonomisinin gelişmesinde ve ekonominin devlet güdümünden kurtulmasında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın hayati rolünü herhalde kimse inkâr edemez.

Bir zamanların "sıcak mevzusu" dolar, ahalinin gündemine tekrar döndü. Nasıl dönmesin ki; 2006'daki spekülatif zıplamayı saymazsak, yedi yıldır TL ilk defa dolara karşı değer kaybediyor son haftalarda...

Bu ne biçim başlık demeyin. Doların haftanın son günü tarihi zirvesine çıkması üzerine, bazı aklıevveller Merkez Bankası'nı, piyasaya döviz satarak müdahale etmesi için "göreve" çağırdılar. Bu süpersonik yorumculardan birisi TV ekranlarından "MB faiz indirirken gösterdiği erkekliği şimdi de göstersin!" diye "muhteşem" bir yorum yapınca, bu yazının konusu da belli oldu. Amerikan ekonomisi başaşağı gittikçe, para birimi değerleniyor. Lakin doların bu kadar değerlenmesi o kadar irrasyonel ki, döviz piyasasında alan da satan da çok az... Haliyle küçük hacimlerle büyük zıplamalar ortaya çıkabiliyor. Haftanın son iki günü yaşandığı gibi...

Resmî olarak henüz açıklanmadı ama, Varlık Barışı ile ekonomiye giren paranın 13.5 milyar TL olduğu söyleniyor.

Türkiye sermaye fakiri bir ülke... Haliyle şirketler de faaliyetlerini "borçla" finanse ediyorlar. Gerçi son beş yıldaki bol ve ucuz kredi, sermayesi güçlü -veya patronu zengin- şirketleri dahi borçlanmaya yöneltmişti ama bu şirketlerin "sıkıştıklarında" uzanabilecekleri kaynakları mevcut... Daralma, "zaten sermayesi yetersiz olan" şirketleri sıkıştırıyor. Bugüne kadar borç kaldıracıyla döndürdükleri işleri durma noktasında...

Ne kadar uzaktan bakan, oryantalist bir tabir! Batı dillerindeki "fatalist"ten tercüme edildiği için, batıdan devşirilen birçok kavram gibi havada kalıyor. Doğu toplumlarındaki sabır ve tevekkülü "teslimiyetçi bir boşverme" sanan avrupalı müsteşrikler, "kendini talihin akışına bırakan" anlamında kullanmışlar bu kelimeyi...

Dünyanın başına kâbus gibi çöken kriz, "risk" kelimesinin de anlam ve ağırlığını bir hayli artırdı.

Dünyanın en büyük bilgisayar üreticilerinden HP, üretim üssü olarak seçtikleri Türkiye'ye 60 milyon dolarlık yatırım yapacağını açıkladı.

Bir İstanbul sakini olarak, kenti yönetecek belediyenin ulaşımı nasıl rahatlatacağını, caddeleri nasıl mamur hale getireceğini bilmek isterim. Suyumu, doğalgazımı kesintisiz ve makul şekilde kullanıp kullanamayacağıma bakarım. Çöpümün toplanmasını, şehrin orijinal dokusunun muhafazasını, yemek yediğim restoranların iyi denetlenmesini arzularım.

Birkaç tesettürlü hanıma rozet takacaksınız, iki türbe ziyaret edeceksiniz, "başörtülüler belediyede 'hizmetli' olarak çalışabilir" diyeceksiniz; ama zihniyet ve siyasetinizin ana omurgasını teşkil eden jakoben ideolojinizi aynen muhafaza edeceksiniz.

Bu kriz iktisadi paradigmayı altüst etti. Piyasalar, regülasyonlar, hatta istatistik analizler köklü bir değişikliğin eşiğindeler...

Başlık, Avrupa'nın en büyük bankalarından birisinin Türkiye Genel Müdürü'ne ait... Yemek için buluştuğumuz restoranın kalabalığını gösterip "kriz nerede?" diye sorunca "Bilançolardaki şişkin varlıklar ile borçlarda" dedi bankacı dostum...

Ocak bütçe gerçekleşmeleri bir hayli patırtı kopardı. Yıllık bütçe açığı hedefinin dörtte biri ilk ayda gelince patırtı kopmasını da yadırgamamak lazım...

Ortaya çıkan her bilgi, sızan her belge, deşifre olan her ilişki, bu ülkede -sadece- makul bir hayat sürmek arzusundaki milyonlarca insanın beynini zonklatıyor.

Uluslararası Yatırımcılar Derneği YASED'in düzenlediği uluslararası konferansın başlığı, dünya krizinin anahtar kelimesini vurguluyor:

Roubini'yi tanımayan kalmadı herhalde... Krizin şiddetini bir yıl önceden tahmin eden ve haklı bir şöhret yakalayan ekonomist...

"Her mahalleye Kur'an kursu açacağız." Kim söylüyor bunu? CHP...

IMF ile son stand-by anlaşması biteli neredeyse bir yıl oldu. Ve o gün bugündür Türkiye olarak IMF ile ne yapacağımıza bir türlü karar veremedik.

Piyasada estirilen "külliyen batıyoruz" havasının insanların psikolojisini etkilediğini ve tüketim ve yatırım kararlarını ertelettiğini söyleyip "krizin psikolojik yönü de var" diyoruz ya... Bazıları "ne krizi canım, her şey psikolojik!"