Mehmet Oruç

Geçen hafta, Çukurova Üniversitesi tarafından yapılan ve gençlerimizin ruh halini yansıtan bir araştırma neticesi yayınlandı gazetelerde. Herkesin bu araştırmayı tekrar tekrar okuyup ben ne yapabilirim diye kafa yorması gereken önemli bir araştırma bu. Çünkü, geleceğimizi emanet edeceğimiz gençlerle ilgiliydi. Güvenilir gençliği olmayan bir milletin geleceği de olmaz.

Allahü teâlâ Fussilet sûresinde "İyilik ile kötülük müsâvî değildir. Sen (kötülüğü) en güzel bir tavır ile önle. O zaman seninle arasında düşmanlık bulunan kimse, sanki yakın bir dost olur. Bu (haslete) ancak sabır eden kimseler kavuşturulur. Eğer şeytan tarafından hatırına bir vesvese gelirse, Allahü teâlâya sığın ki o her şeyi işitir ve bilir" buyurmuştur.

Müslümana zulüm haram olduğu gibi zimmîye, yani gayri müslime de zulüm etmek haramdır. Resûlullahın "sallallahü aleyhi ve sellem" zimmîlerle sözleşmesi bozulmuş olur. Vâsile bin Eska'nın rivâyet ettiği bir hadîs-i şerîfte "Zimmîye kazf eden, iftira eden kimseye Kıyâmet günü ateşten sopa ile had vurulur" buyurulmuştur.

Bilinmelidir ki, şirkten, küfürden başka bütün günâhların cezâsı, çok ve şiddetli olsa da, sonsuz değildir. Kul hakkı ve bilhassa zulüm etmenin cezâsı ağırdır fakat sonsuz değildir. Mazlumlara zâlimlerin iyiliklerinden verilir. Bu iyilikler yetmezse mazlûmların günâhı bunlara verilip, zâlimler Cehenneme gönderilir.

Bir kimsenin malına canına zarar vermek, malını gasbederek veya hırsızlıkla ele geçirmek, hıyânet etmek, sövme benzeri bir davranış ve söz ile bir kimsenin namûsuna, şerefine söz söylemek ve gıybet etmek kul hakkını gerektirir.

Allahü teâlâ Nisâ sûresi, ellisekizinci âyet-i kerîmesinde meâlen "Allahü teâlâ elbette size emânetleri sâhiplerine vermeği emir eder..." buyurmaktadır. Resûlullah "sallallahü alehi ve sellem" "İşçinin ücreti alnının teri kurumadan veriniz" buyurmuştur.

Papazlar, Anadolu seyahatlerine devam ettiler... Yine bir gün, bir mahkemeye şâhid oldular. Kâdı efendi, davâcıya söz verdi. O da mes'eleyi şöyle anlattı: "Bir hafta önce bu kardeşimden bir at satın aldım. Evime götürüp bakımını yaptım. Ancak birkaç gün sonra at rahatsızlandı.

Dinimizde önemli bir hak da, borç ve benzeri ödenmesi lâzım olan şeyleri ödemektir. Alış, satış, kirâya vermek, kirâlama âriyet ve emânet alma, borç alma, nikâh ve benzeri sebeplerle ödenmesi lâzım gelen şeylerde kul hakkı olur.

Bugün Fatih Sultan Mehmed Han'ın ölüm yıldönümü. Hiç olmazsa böyle özel günlerde içinde bulunduğumuz nimetlere büyük emeği geçen mübarek zatları hatırlayıp hayırla yad etmemiz vefa borcumuzdur. Bu vesile ile İstanbul'un alınmasından sonraki olaylarla ilgili bir iki anekdot vermek istiyorum. Bazıları bunları bir masal zannedecek, fakat, bunlar yaşanmış gerçek olaylardır. Günümüz insanının hafsalası bu olayları almasa da...

Resûlullah "sallallahü aleyhi ve sellem" bütün müminlerin babasıdır. Nitekim Hak teâlâ Ahzâb sûresi, altıncı âyet-i kerîmesinde "Peygamber, müminlerin kendi nefslerinden üstündür. Zevceleri müminlerin anneleridir..." buyurmaktadır. Yani, Peygamberimiz, müminler hakkında tasarrufta kendi nefslerinden evladır, buyurdu. Bunun için Hak teâlâ Hücurât sûresi, onuncu âyet-i kerîmesinde "Elbette müminler kardeştir. O halde kardeşlerinizin arasını ıslah ediniz..." buyurmuştur.

Ebüdderdâ'nın "radıyallahü anh" rivâyet ettiğine göre, Resûlullah Efendimiz, Eshâbına "Dikkat ediniz! Size namaz, oruç ve haccın derecesinden dahâ yükseğini haber vereyim mi?" buyurduktan sonra, "İnsanların arasını bulmaktır. Onların aralarını bozmak 'hâlıka'dır" buyurmuştur. Hâlıka, saçı tıraş eden demektir. Burada dini tıraş eden manasındadır..

Ebû Hüreyre'den "radıyallahü anh" rivâyetle Resûlullah Efendimiz buyurdu ki: "Kötü zandan uzak olunuz. Çünkü kötü zan sözlerin en yalanıdır. Kimsenin aybını araştırmayınız. Kimseyi kıskanmayınız. Kimseye buğz ve düşmanlık etmeyiniz.

Bir Müslümanın bir Müslümana hediye göndermesi, hayır ile anması, selâm vermesi, tevâzu göstermesi, ayağa kalkması, musâfaha etmesi, boynuna sarılması ve benzeri söz ve hareketlerle iyilik yapması ve muhabbetini, sevgisini izhar etmesi lazımdır.

Hazret-i Ali'nin rivayet ettiği bir hadîs-i şerîfte "Müslümânın Müslümân üzerinde altı hakkı vardır: Karşılaşınca selâm vermek, çağırdığı zaman cevap vermek veya davetini kabûl etmek, aksırdıkdan sonra hamd edene "yerhamükâllah" demek, hastalanınca ziyaretine gitmek, ölünce cenazesinde bulunmak, kendi nefsi için sevdiğini onun için de sevmek" buyurulmuştur.

İslâmın haklarından bir diğeri de mü'minlerin avâmını bilhassa zaîf, âciz, yetîm, fakîr, hasta ve dul hakları ve dilenci, yolcu ve misafir haklarıdır. Bakara suresi yüzyirmiyedinci âyet-i kerîmesinde Allahü teâlâ, "Malını Allah rızâsı için yakınlarına yetimlere, fakîrlere, yolcuya, dilenenlere ve köleleri âzâd etmek için verirler."

Komşularımızın bizim üzerimizde hakları olduğu gibi, iş, yolculuk veya başka sebeblerle beraber bulunduğunuz kimselerin de üzerimizde hakları vardır.

Osmanlının asırlarca huzur içinde idare ettiği ve her çeşit milletin, dinin bulunduğu ülkeler, Osmanlının çekilmesiyle bir anda huzursuzluk kaynağı ülkeler haline geldi. Bilhassa Balkanlar ve Ortadoğu'da kan ve gözyaşı hiç eksik olmadı. Bugün, insan haklarını, özgürlükleri dillerinden hiç düşürmeyen Batı'nın gözü önünde Filistin'de soykırım uygulanıyor; ancak kendilerinin duyabileceği kadar bir sesle "Yapmayın" "Etmeyin"den öteye yaptıkları ciddi bir şey yok.

Bugün Filistinlilerin başına gelenleri en iyi şekilde gören, bunu önlemek için çırpınan tek devlet adamıydı Sultan İkinci Abdülhamid Han. Bunun için tahta çıkınca ilk icraatı, Filistin'in bütün topraklarını sarayın (Osmanlı Hanedanının) mülkü haline getirmek oldu.

İslâmdaki haklardan biri de komşu hakkı, yol ve sohbet arkadaşının haklarıdır. Bunlar insanın Allahü teâlâya yaklaşmasına vesîle olur. Nisâ sûresi, otuzaltıncı âyet-i kerîmede Allahü teâla, "Allaha ibâdet ediniz. Ona hiçbir şey ile şirk koşmayınız. Anne-babaya, yakınlarınıza yetimlere, fakirlere, komşularınıza, uzak komşularınıza yolcuya ve misafirlerinize hizmetçilerinize ihsân iyilik ediniz" buyurmuştur.

Bir köylü, Resûlullahın "sallallahü aleyhi ve sellem" huzûruna geldi. "Siz çocuklarınızı öpüyorsunuz biz öpmüyoruz" dedi. Ona, "Allahü teâlâ senin kalbinden rahmet ve şefkati uzaklaştırmışsa, ben ne yapabilirim!" buyurdular.