Mehmet Oruç

Devletin, idarecilerin halkın üzerinde hakkı olduğu gibi halkın da idareciler üzerinde hakları vardır. Cenab-ı Hak, halkı idarecilere emanet etmiştir. İdareciler, halkın hakkını hukukunu korumak zorundadırlar. Abdullah bin Ömer'den rivayet edilen bir hadis-i şerifte, Resûlullah "sallallahü aleyhi ve sellem" şöyle buyurmuşlardır: "Hepiniz bir sürünün çobanı gibisiniz.

Allahü teâlâ, Bakara sûresi, ikiyüz yirmisekizinci âyet-i kerîmesinde meâlen "Erkeklerin kadınlar üzerinde hakları olduğu gibi, kadınların da erkekler üzerinde belli hakları vardır. Ancak erkekler, kadınlara göre bir derece üstünlüğe sahiptirler." Nisa Suresinin 34. ayetinde, "Erkekler kadınlar üzerine hakimdirler." buyurulmuştur.

Erkeğin hanımı üzerindeki hakkı ile ilgili hadîs-i şerîfler çoktur. Âişe'nin "radıyallahü anhâ" bildirdiği hadîs-i şerîfte, "Bir kimseye secde edilmesine hüküm etseydim, kadının kocasına secde etmesini emir ederdim" buyuruldu. Resulullah Efendimiz, "Kadının cihadı, kocası ile iyi geçinmektir."

Halkın; âmirlerin, idarecilerin meşru olmak şartıyla tabi'atına aykırı olsa da emirlerine itâ'at etmesi lazımdır. Allahü teâlâ Nisâ sûresi, ellidokuzuncu âyeti kerimesinde "Allaha, Resulüne ve sizden olan ülül emre, itâ'at ediniz!..." buyurmaktadır.

Ana-baba haklarından, erkek kardeş, kız kardeş ve diğer akrabânın sıla-i rahminden bahsedince; Resûlullahın, halîfelerin, evliyâ ve âlimlerin haklarından, evliyâ ve âlimlerin çocuklarını ziyâret ve onlara iyilik etmekten bahsetmek de lazımdır. Allahü teâlâ Şûrâ sûresi, yirmiüçüncü âyet-i kerîmesinde meâlen "Ey Resûlüm de ki, peygamberliği tebliğ ettiğim için sizden ücret istemiyorum. Akrabâlarımı sevmenizi istiyorum..." buyurmuştur.

Kudüs'ün, asırlarca süren karanlık zulüm devri, 638 senesinde hazret-i Ömer'in Kudüs'ü muhasara etmesiyle son buldu. Kudüs halkı, hazret-i Ömer'e şehrin anahtarlarını bizzat kendileri teslim etti. Böylece kendi devletleri olan Bizans'ın ağır vergi ve işkencelerinden eziyet ve cefalarından ve zulümlerinden kurtuldular.

Babanın vefatından sonra, baba dostlarıyla dostluk yapmak, onlara iyilik etmek, babanın haklarındandır. Onlara bedenî ve mâlî hizmetlerde bulunmak lazımdır. Akrabâyı ziyâret ve onlara iyilik etmek, ana-babaların haklarındandır. Anne-babanın çocuklarına ya'nî erkek ve kız kardeşlerine, anne ve babanın kız kardeşlerine ve onların çocuklarına iyilikte bulunmak ve ziyâret etmek lâzımdır.

Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem buyurdu ki: "Anne-babasına itâat eden kimse için Cennetten iki kapı açılır. Eğer anne-babasından biri varsa bir kapı açılır. Ana-babasına âsî olan için de Cehennemden iki kapı açılır." Orada bulunan Eshâb-ı kiram, Yâ Resûlallah! Ana-babası zulmediyorsa? Diye sordular. Cevâbında üç kere "Zulm etseler de" buyurdular.

İslâmiyette haklardan biri de; insanın vücûda gelmesine, beslenmesine, rızıklanmasına ve benzeri şeylere vâsıta olan anne, baba, dede, nine gibi kimselerin haklarıdır. Hak teâlâ bunlar vasıtasıyle kullarına rızık ulaştırmaktadır. Bunlar vâsıtasıyla bir kısım insanlar menfaat bulmakta, izzet ve bedenî rahatlığa, mâli ni'metlerden bir çoğuna kavuşmakta onlardan beslenmektedirler.

Ehli sünnet âlimlerinin hakkını yerine getirmek, Sahâbe ve Ehl-i beytin hakkı gibi olup Allahü teâlânın ve Resûlünün "sallallahü aleyhi ve sellem" hakkını yerine getirmeğe dâhildir.

Allahü teâlânın zâtını, sıfatlarını, râzı olduğu ve olmadığı şeyleri tanımak, bilmek, Resûlullahın "sallallahü aleyhi ve sellem" aracılığı ile meydana gelmiştir. Hulefâ-i râşidinin yani dört büyük halifenin çalışmaları ile de din yayılmış, kuvvet bulmuştur.

Allahü teâlânın zâtını, sıfatlarını, razı olduğu ve beğenmediği şeyleri, Peygamberlerin aracılığı olmadan bilmek mümkün değildir, akıl bunda yeterli değildir. Bunun için ilâhî kitaplara, Peygamberlere ve onların getirdiklerine inanmak, hakîkî îmâna dâhil olmuştur.

Dün; para ve şöhretin insanı ne hale getirdiğini, ruh dengesini nasıl bozduğunu bir sanatçı "şöhretzede"nin ağzından nakletmiştim. Peki, paranın yani dünyalıkların hiç mi faydası yok, bunlar hep zararlı mı? Bugün de bunun üzerinde durmak istiyorum.

Bazı şeyler vardır, anlatmakla öğrenilemez; ancak yaşamakla öğrenilir. Yaşamayan bilmez. Çocuğa ateşin yaktığını ne kadar anlatırsanız anlatın, onu tatmadıkça, acısını hissetmedikçe gerçek manada ateşin ne olduğunu anlayamaz.

Eskiden ramazanlarda, camilerde, evlerde, konaklarda, hatimler indirilir, mukabeleler okutulurdu. Şimdi işitiyoruz ki, reformcuların, mezhepsizlerin propagandaları ile bunun yerine manasını öğrenelim diye meal okuma hastalığı peyda olmuş.

Her kim gücü yettiği hâlde Allahü teâlâya şükür etmekte kusûr ederse, zalîm, çok zulm edici ve nihâyet sayısız ni'metlerin şükründe küfrân-ı ni'met etmiş olur.

Dinimizde "haklar" çok önemlidir. Herkes hakkını hukukunu bilmesi lazımdır. Dinimize göre, haklar konusunu evliyanın büyüklerinden, Kâdî Muhammed Senâullah-i Pânî-Pûtî hazretleri, "Hukuk-ul İslâm" kitabında kısa ve öz olarak bildirmektedir. Haklar konusunu bu kitaptan alarak sizlere sunmak istiyorum: İslamiyet, her hak sâhibinin hakkını sâlim ve kâmil olarak, kusûrsuz ve fütûrsuz edâ etmekten ibârettir.

Dinin temeli olan fıkıh ilmini yıkıp, İslamiyeti içeriden çökertmek istiyen dinde reformcular, kıyası sadece mezhep imamlarının yapmasına karşı çıkıyorlar, herkes kıyas yapmalı diyorlar. Halbuki kıyas yapabilmek herkesin işi değildir. Kıyas yapabilmek için, müctehid olmak, konunun mütehassısı olmak lazımdır.

Her asırda , her zaman, hiç bozulmayan, Eshâb-ı kirâmın yolundan ayrılmayan, hakîkî, sâlih müslümanlar da vardır. Bunlara "Ehl-i sünnet vel cemaat" denir. Ehl-i sünnet âlimleri dünyanın her yerinde, her asırda , insanları irşâd ettiler.

İmâm-ı a'zam hazretleri daha gençliğinde kelâm ilmine ve marifete çalışıp, pek mâhir oldu. Sonra, imam-ı Hammâd'a yirmisekiz yıl hizmet edip yetişti. Hammâd vefât edince, onun yerine, müctehid ve müftî oldu. İlmi, üstünlüğü her yere yayıldı. İlmi, fazîleti, zekâsı, anlayışı, zühd ve takvâsı, emâneti, "hazır cevap" olması, dîne bağlılığı, doğruluğu ve bütün insanlık olgunluklarında, herkesin üstünde idi.