Mehmet Oruç

Yanlış düşüncelerin, inançların boy gösterdiği bir zamanda, İmam-ı Mâtürîdî'nin ortaya çıkarak koyduğu kaideler, İslam âlemini kargaşadan, dağınıklıktan kurtardı...

İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki: Malumdur ki güneşin sıcaklığı ile yanan bir kimse gölgeyi sevdiğinde, ister istemez gölgenin varlığını temin eden ağaçları sever. Varlık âleminde her ne varsa, Allah'ın kudretine nisbet gibidir; zira hepsi O'nun kudretinin eserleridir. Hepsinin varlığı O'nun varlığına tâbidir. Işığın güneşe, gölgenin ağaca tâbi oluşu gibi...

İmâm-ı Gazali hazretleri, insanın sevdiği şeylerin hepsinin yaratanı, onlara o güzelliği, sevimliliği verenin Allahü teala olduğu için, hakiki sevgiye, sevilmeye tek layık olan O'dur, buyurmaktadır.

İmam-ı Gazali hazretleri, üçüncü olarak insanın güzel olan şeyi sevmesidir. O şeyin kendisinde bir güzellik görüp bundan dolayı onu sevmesidir, buyurur.

İmam-ı Gazali hazretleri, insan kendisinden sonra, kendisine ihsanda bulunanları sever, buyuruyor.

İslam büyüklerinin üzerinde çok durdukları konulardan biri de sevgi konusudur. Gerçek sevgi, sevginin kaynağı, sevginin çeşitleri, sebepleri üzerine çok yazılar, kitaplar yazmışlardır.

İslam büyüklerinin örnek hallerinden biri de, kendileri çok ibadet yapmalarına rağmen amellerine değil, Allah'ın lûtuf ve affına güvenirlerdi. Nitekim hadîs-i şerifte şöyle buyurulmuştur: "Akıllı o kimsedir ki, nefsine hakim olur ve öldükten sonrası için amelde bulunur. Âciz ve zavallı olan da o kimsedir ki, hevâî arzularını nefsinin emrine verir de üstelik Allaha karşı birtakım ümid ve kuruntular besler."

Hazreti Ömer buyurdu ki: "Deryalar dörttür: Allahü teala hazretlerinin rahmeti, günahlar için deryadır. Nefis, şehvetler için deryadır. Ölüm, ömürler için deryadır. Kabir, nedametler, pişmanlıklar için deryadır." Hazreti Osman buyurdu ki: "Dört şey vardır ki, zahirleri fazilettir. Ve batınları farzdır. Kur'an-ı azim-üş-şanın tilaveti fazilettir. Onunla amel farzdır. İnsanlara ihsan etmek fazilettir. Hasımları birbirinden razı ettirmek farzdır. Salihler ile beraber bulunmak fazilettir. Yaptıklarına uymak farzdır. Hastaları sormak fazilettir. Vasiyetlerini kabul etmek farzdır."

"Bizler artık Osmanlı değiliz!.." diyecek oldum, "Osmanlısınız bre. Osmanlısınız.. Ne çekiniyorsun Osmanlıyım demekten?!. Biz bu memlekette altı milleti bir arada yaşatmayı, yönetmeyi Osmanlı'dan öğrendik!" dedi.

Kendi öz değerlerimiz olmasın da ne olursa olsun anlayışı hakim. Dün Batı idi, bugün buna ilave Uzak Doğu. Yarın ne olacağı belli değil; çünkü yoldan çıkan arabanın nereye gideceği belli olmaz!..

Kadı Yahya bin Eksem hazretleri vefat edince, rüyada görüp halini sordular. O da, "Allahü teâlâ 'Ey kötü ihtiyar, şunları niçin yaptın' diye beni azarlayınca, beni büyük bir korku kapladı. 'Ya Rabbi, böyle sorguya çekileceğimi bildirmediler' dedim. 'Ne bildirdiler' buyurdu. Ben de ravilerin ismini sayarak, 'Ben azimüşşan Müslüman olarak saçı sakalı ağaran kuluma azap etmekten hayâ ederim' buyurduğunu bildirdiler, dedim. 'Sen ve raviler sadıksınız. Ben de seni mağfiret ettim' buyurdu" diye cevap verdi.

Cenâb-ı Hak affedicidir. İşlenen günâh ne kadar büyük olursa olsun, samimi bir şekilde tevbe edilirse, pişman olunursa, Allahü teâlâ onu affeder.

Allahü tealanın rahmeti, dünyada herkesedir. Ahirette ise sadece Müslümanlaradır. Allahü teâlâ, "Rahmetim her şeyi kaplamıştır" dedikten sonra, "Rahmetim, benden korkup, haramdan kaçan, zekatını veren ve Kur'ana inananlar içindir" buyuruyor. Daha sonra da Resule iman edip uymamızı emrediyor. (Araf 156-158)

Sıralamada, farzları yapmak haramlardan kaçınmaktan sonra gelir. Bunun için, islam büyükleri haramlar üzerinde çok durmuşlardır. Harâmlardan kaçınmak da, iki türlüdür:

İbadet yapmamak, günahlardan kaçmamak insanın kalbini karartır, zamanla küfre sokar, kâfir olur. Günahların hepsi Allahü teâlânın emrini yapmamak olduğundan büyüktür.

Hazreti Ömer'in Şam'da bir arkadaşı vardı. Gelenlerden sordu. "Şeytana arkadaş oldu. Günah işliyor" dediler.

Cennette çeşit çeşit ni'metlere kavuşan, sakatlar, hastalar, fakîrler ve zenginler, şükür ve sabır sebebiyle bunlara kavuşacaklardır. Fakîrler sabretmemiş ve zenginler şükretmemiş ise, şiddetli şekilde azâba düçâr olacaklardır...

İnsan yaptıklarından üzüntü duyar, pişman olursa, günahları affolur, cenab-ı Hak bu günahlardan bunu korur. İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki: "Evliyanın çoğu her gece, yatacağı zaman, o gün yapmış olduğu işlerini, sözlerini, hareketlerini, hareketsizliklerini, düşüncelerini, her birinin niçin olduğunu anlarlar. Kusurlarını ve günahlarını temizlemek için, tevbe ve istiğfar ederler. Allahü teâlâya boyun bükerler, yalvarırlar. İbadetlerini ve iyiliklerini de, Allahü teâlânın hatırlatması ile ve kuvvet vermesi ile olduğunu bilirler. Bunun için, Hak teâlâya hamd ve şükür ederler.

Sabredip, isyan etmeyenler için hadis-i şerifte "Gözsüz kimse, sabrederse, Allahü teâlâ ona Cenneti verir." , "Allahü teâlâ, iki gözü olmayan Müslümanı Cehenneme koymaz" buyuruldu...

Hasan-ı Basrî hazretleri buyurdu ki: Allahü teâlâ hatâ olarak veya unutarak yaptıklarımızı bağışladı. Bize, hoşlanmayacağımız, yâhut gücümüzün yetmeyeceği şeyleri emretmedi. Normal zamanlar için harâm kıldığı birçok şeyi zarûret hâllerinde helâl saydı. Bize beş şey verdi: