Ayşe G. Tunceroğlu

Bu söz "devlete zeval vermesin" diye söylenegelir. Ordu devletin bünyesinde bir organ, zaten ayrı mütalaa etmek mümkün değil ama son zamanlarda orduya yönelik öyle bir yıpratma faaliyeti yürütülmekte ki böyle bir cümle kurmak ihtiyacı hissettim. Öyle bir faaliyet ki çamur atmak, karalamak, açığını yakalamak, köşeye sıkıştırmak için akıllara zarar işler yapılıyor. Ankara'da "yakalanan" kamyona bakın meselâ. Asılsız -ve kasıtlı olduğu belli- bir ihbar mesajıyla nasıl bir komplo kurulmuş?!. TSK'nın ihtimal yıllardır yüzlerce defa yaptığı bir iş, olağan bir mühimmat nakli yeni bir karalama operasyonuna dönüştürülmeye çalışıldı. Ankara'ya âdeta bir düşman ordusu kamyonu girdi! Çamur at izi kalsın. Zihinler bulansın. Sivil kamyon yürütmek suç, askerî kamyon yürütmek başka suç! Nakil askerî kamyonla yapılsa "gövde gösterisi" diye manşet atardık!

Bugün Dünya Kadınlar Günü. İlk defa 1910 yılında Kopenhag'daki İkinci Enternasyonal bünyesinde tertiplenen sosyalist kadınlar konferansında bir kadınlar günü ihdas edilmesi kararlaştırılmıştı... Bir sene sonra New York'ta büyük bir iş kazası oldu. Öyle ki, 11 Eylül'e kadar o olay şehir tarihindeki iş yeri faciaları listesinde ilk sıradaydı.

Edward Tashji Ermeni asıllı bir Amerikalı. (2005 yılında hayata gözlerini yumdu.) Osmanlı vatandaşı olan anasıyla babası Birinci Dünya Savaşı sonrasında Amerika'ya göçmüşler. Avcıol Yayınevi Edward Tashji'nin ölümünden hemen önce Amerika'da basılan kitabını Türkçe'ye kazandırdı.

RTÜK Aşk-ı Memnû dizisine uyarı cezası vermiş. Gerçi bu roman yüz küsur sene önce yazıldı, Osmanlı toplumu bile kaldırdı. Tabiî olayları kitap sayfasında okumakla ekranda seyretmek farklıdır. Ekranın tesir gücü fazladır. Hem roman belirli bir eğitim ve yaş grubundaki insanlara hitabeder, isteyen alır okur diye düşünebiliriz, doğru. Halbuki televizyon toplumun her kesiminden çoluk çocuk herkesin gözü önünde, o da doğru.

Fâili meçhul cinayetlere kurban giden aydınların aileleri omuz omuza verdi, bir platform oluşturdu. Eşler, evlâtlar, kardeşler... Kaybettikleri yakınlarının acısı hâlâ içlerinde. Ama daha da acı olanı fâillerin meçhul kalması. Bunun ölümden bile daha fazla incitici, yaralayıcı bir tarafı olduğunu anlıyorum. Umarım, bu çırpınışları sonuçsuz kalmaz. Peki, televizyon haber bültenlerinde her gün saat başı gördüğümüz, gazetelerde her gün okuduğumuz isimler sizce "listenin" tamamı mı? Bu haberlerde, bu fotoğraflarda, bu görüntülerde, bu tabloda eksiklik yok mu? Son otuz-kırk yılın suikastlarını düşündüğümüzde...

Kelimeler zamanla ve olaylarla nasıl da anlam değiştiriyor?! Son yıllarda mânâsı en fazla kayan kelimemiz Ergenekon. Bir de galiba töre... Töre kelimesi son yıllarda vahşetin, dehşetin, hunharlığın kod adı oldu. Acaba hep böyleydi de, iletişim vasıtaları bu kadar yaygın olmadığı için duymuyor muyduk? Töre milletin hayatındaki yazılmamış kurallar bütünü.

Şubat ayının ABD'de Afrikalı Amerikalılar ayı olduğunu kaç kere yazmışımdır. Bu ifadenin 1980'li yıllarda ortaya çıktığını, o zamana kadar siyahîlar için kullanılan "black (siyah), negro (İspanyolca siyah), colored (renkli)" gibi isimlendirmelerin artık gözden düştüğünü, tabulaştığını da yazmışımdır. Siyahlara "Afrikalı-Amerikalı" demek onlara sınıf atlatmak, bir çeşit iade-i itibar etmek, hürriyet ve eşitlik yolunda son noktayı koymak gibi telâkki edilmişti. Ben Amerika'ya geldim geleli böyle yazılmış, böyle söylenmiştir.

Vicdanî retçilik milletlerarası hukuka göre insanın temel hakları cümlesinden sayılıyor.

Eczaneler bakkal oldu diye yakınıldığını duyardık bir vakitler. Şimdi devran tersine döndü, marketlerin eczane olup olmaması tartışılıyor. Vatandaştan yükselen tereddütlere, itirazlara kulak verince meselenin pek anlaşılmadığını düşünüyorum. Galiba markete gidip bulgur, makarna, deterjan alır gibi antibiyotik alınacağı zannedildi. Bu konu her açılışta "Amerika'da olduğu gibi" lâfı dolaşıyor. O halde Amerika'da olana bakalım.

Amerika'nın benim yaşadığım doğu yakası ile Türkiye arasında 7 saatlik zaman farkı vardır.

2010 senesi cümleye hayırlar getirsin. Böylece üçüncü milenyumun ilk on yılı geride kaldı. İngilizce'de "onyıl" için özel bir kelime vardır. Biz yüzyıla "asır" deriz ya, İngilizce'de onyıl için de ayrı bir kelime kullanılır. (Decade). Bu demektir ki "onyıl" önemsenmesi gereken bir zaman dilimidir, bir ölçüdür, ölçektir. Şimdi meselâ geride kalan 2009 senesinden ayrı, geride kalan on yılın muhasebesi yapılıyor.

Memleket kaynayan kazan! Gelin yoğurtla serinleyelim... Yoğurt konusu mühimdir! İngilizce'ye girmiş az sayıdaki Türkçe kelimeden biridir yoğurt. Gerçi Amerikalılar bizim gibi okuyamaz, "yoogırt" der ama olsun, kutuların üzerinde "yogurt" yazar. (g'nin yumuşak g olmadığını fark etmezsiniz bile). Kelime şeksiz şüphesiz Türkçe'dir.

Ahmet Türk "olayın bütününe bakalım" diyordu... Doğru, bakalım. Gökçeada-İnce Burun'dan Iğdır-Dilucu sınır kapısına 814 bin küsur kilometrekare ülkesi olan bir devlet.

Abla çırpınıyordu cenazede: "Hani inmişlerdi? Hani inmişlerdi dağdan?"

Beş bile değil!.. Medenî kanunu, saati, çukulatası, kayak merkezleri, sanatoryumları, özel yatılı okulları, Heidi'si, tarafsızlık, anlaşma, uzlaşma ve barış sembolleri olmuş Cenevre'si, Zürih'i, Davos'u... Dört tane de minaresi! İsviçreliler medeniyet dersinden sınıfta kalmıştır.

Buradan bakınca barut fıçısı manzarası... Eşbaşkan "biz korsan parti değiliz" diye yakınıyor. Madem korsan parti değilsiniz o halde önce taraftarlarınızın yüzlerini açtırın! Konvoylara, mitinglere katılanların neden yüzleri kapalı? Hangi siyasî parti toplantısında böyle yüzü poçulanmış kişiler görüyoruz? Madem korsan parti değilsiniz çehreniz meydanda olsun.

Gelişmiş ülkeler arasında en dindar olanının ABD olduğu söylenir. Gerçi son yıllarda bu dindarlık seviyesinde düşüş gözlenmekteymiş. Memleketimizde yapılan din konulu anketi okuyunca Amerika'daki duruma bakayım dedim. Şu rakamlar ekim ayı başında yayımlandı:

Mağazanın fotoğrafçı bölümünde duvara koca bir reklam asmışlar: "Hatıralarınızı 300 yıl saklayabilirsiniz." Yani dijital fotoğraf makineleri ile çekilen fotoğrafları, filmleri iyi bir teknikle CD'ye kaydediyorlar ve 300 sene silinmiyor. Vatandaşın kendi yaptığı kayıtlar uzun ömürlü değilmiş ya, CD'ye aldığımız resimler, yazılar, müzikler beş-on yıl sonra sırra kadem basacakmış ya, kaydı onlara yaptırırsanız 300 yıl!

Memlekette pastırma yazı yaşanıyormuş. Burada da öyle. Amerika'da pastırma yazına "Indian summer" derler. "Kızılderili yazı."

Geçen gün bir yazımda "Türk milleti olarak..." diye bir ifade kullanacak oldum. Birden elim geri gitti! "Türk milleti olarak..." Böyle dersem kimilerini incitmiş, gücendirmiş mi olurum?