Abdüllatif Uyan

Seyyid Fehim Efendi zamanında "Necâti Bey" diye biri vardı ki, Van'da adliye müfettişiydi. Bu kimse, bir bayram arefesi vazîfeyle "Müks"e gitti bir sene. Kendisi anlatıyor:

Van'da medfun bulunan Velîlerden Şeyh Mehmet Emîn Efendiye, bir gün bâzı sevdikleri gelip; - Efendim, bir din adamı var ki, çalgı dinliyor. Yabancı kadınlarla, kızlarla arkadaşlık yapıyor. Karısını, kızlarını çıplak gezdiriyor. Sonra da; "Kalbim temizdir. Sen kalbe bak" diyor. Siz buna ne dersiniz? Cevabında; - Onun gideceği yer Cehennemdir, buyurdu.

Gürpınar'da "Hacı Alî" adında biri vardı. Seyyid Fehîm hazretlerini görünce çok sevdi bu Velîyi. Talebesi olmakla şereflendi hatta.

Evliyâ-yı kiramdan Seyyid Fehîm Efendi, heybetli bir zât idi. Sevimli, nûrlu, vakar sâhibiydi. Gölgesini gören, "Bu, Allahın velîsidir", derdi mutlaka.

Aydın vilâyetinde yetişen velîlerden Şeyh Kemâl Efendi, bir gün sevdiklerine; - Kardeşlerim, Resûlullaha uymakta gevşek olanları, Onun ışıklı yolundan ayrılanları din adamı sanmayınız! Buyurdu. Onların yaldızlı sözlerine ve ateşli yazılarına aldanmayınız! Ve ekledi:

Evliyânın büyüklerinden Seyyid Fehîm Efendi, üstâdını çok severdi. Bir an ayrılmak istemezdi yanından. Hep Onu düşünür, Onu hayâl ederdi.

Kastamonu'da doğup istanbul'da vefat eden Hak dostlarından Şeyh İsmâil Rûmî hazretleri, bir sohbetinde; - Kardeşlerim, şu iki nîmete kavuşan kimse, bu dünyâda hiçbir şeyi dert etmemeli, hiçbir şeye üzülmemelidir, buyurdu.

Büyük velî Seyyid Fehîm Efendi, üstâdını ilk defa Nehri'de gördü. Görür görmez hayran oldu. Öyle ki, gözü, ondan başkasını görmüyordu artık.

Bağdat'ta yetişen velîlerden Şeyh İsmâil Enarânî hazretleri, bir gün sevdiği bir gence; - Ey oğlum! Bu gençlik zamanını büyük nîmet bil! Elden geldiği kadar bu zamanı, Allahü teâlânın râzı olduğu işleri yapmakla geçir! buyurdu. Bunun için iki şey çok mühimdir. Delikanlı sordu: - Onlar nedir efendim?

Evliyânın büyüklerinden Seyyid Fehîm hazretlerinin, henüz çocukken hârikulâde halleri vardı. Biri şöyle mesela: Bir amcazâdesi vardı.

Şırnak civarında yetişen velîlerden Şeyh İbrâhim Hakkı hazretleri, bir gün fena arkadaşlara aldanan sevdiği bir genci görüp, şefkatli bir sesle;

Büyük velî Seyyid Fehîm Efendi hakkında, kaynaklarda şu bilgiler yer alıyor. Seyyid Fehim Efendi, devrinin bir tekiydi.

Yemen evliyâsından Şeyh İbrâhim bin Alî hazretleri, bir gün sevdiklerine; - Kardeşlerim, namazları cemaatle ve huşû ile kılmalıdır, buyurdu. Çünkü, insanı dünyâda ve âhirette felâketlerden, sıkıntılardan kurtaracak şey, ancak namazdır.

Büyük velilerden Abdülhakîm Efendi, Bâyezid Câmiinde vaaz ediyordu bir gün. Hac mevsimiydi.

Mısır'da yetişen büyük velîlerden Şeyh İbni Nûh hazretleri, bir sohbetinde; - Kardeşlerim, boş zamanlarımızı kıymetlendirmeli, bu zamanlarda Allahü teâlânın beğendiği şeyleri yapmalıyız, buyurdu.

Allah dostlarından Abdülhakîm Efendi'yi çok seven bir "Hüseyin Efendi" vardı. Eyüp Sultân'da otururdu. Bu zat anlatıyor: Ben "Kâdirî şeyhi" idim. Yüzlerce mürîdim vardı.

Necip Fâzıl anlatıyor: Yıl, bindokuzyüz kırkbir. Ben, gazetenin birinde yazıyorum. İkinci Dünyâ Harbinin patladığı zamanlar. Almanlar sınırımıza dayanmış. Harbe girmemiz, an meselesi.

Yemen'de yetişen velîlerden Şeyh Hubeyşî hazretlerine, bir gün; - Efendim, Allahın bir kimseyi sevdiğinin alâmeti nedir? diye sordular. Cevaben;

Büyük velîlerden Abdülhakîm Efendi, Beşiktaş Sinanpaşa Câmiinde vaaz ederdi. Bir gün, yine vaaz edip dışarı çıktığında, bir saray arabası gördü kapı önünde. İçinden kibâr bir bey inip yaklaştı kendisine.

Büyük velîlerden Abdülhakîm Efendi, bâzan sevdikleriyle birlikte deniz sâhillerine giderdi. Meselâ Rumeli Kavağı'na... Veya Altınkum sâhiline. Bâzan da Beylerbeyi'ne.