Mehmet Oruç

İyilikleri yaymak, kötülüklere mani olmak dinimizin emridir. Hubb-u fillah, buğd-u fillah yani Allah için sevmek, Allah için sevmemek olmayınca, yapılan ibâdetlerin faydası olmaz. Emr-i ma'rûf yani, iyilikleri yaymak özürsüz terk edilirse, duâlar kabûl olmaz. Hayır ve bereket kalmaz. müşkil işlerde zafer nasîb olmaz.

Kötü huylu, bozuk inanışlı kimselerden uzak durmalı, bunlarla arkadaş olmamalıdır. Çünkü, kötülükleri yayanları ve zâlimleri sevmek, günahdır. Hadîs-i şerifte, "Fâsıkın fıskına mâni olmağa kudret varken, kimse mâni olmazsa, Allahü teâlâ, bunların hepsine, dünyada ve âhırette azâb yapar" buyuruldu. Ömer bin Abdülazîz diyor ki: "Allahü teâlâ, bir kimse günah işlediği için, başkalarına da azâb yapmaz ise de, açıkça günah işliyenler görülüp de, görebilenler mâni' olmadığı zaman, hepsine azâb yapar".

Dün İslamiyetin Protestanlaştırılması gayretlerinden söz etmiştim. Bugün de, İslam dünyasında bu faaliyetlerde rol alan, iç ve dış destekçilerden bahsetmek istiyorum. İslam dünyasında Protestanlaştırma hareketlerine ilk destek; Muhammed Abduh, Cemalettin Efgani, Mercani, Musa Carullah...

Fitne çıkarmak büyük günahtır. İnsanları sıkıntıya, belâya düşürmek, anarşiye sebep olmak, fitne çıkarmaktır. Hadîs-i şerifte, "Fitne, uykudadır. Bunu uyandırana Allah la'net etsin!" buyuruldu. İnsanları, devlete karşı, kanûnlara karşı isyâna teşvîk etmek, fitne olur.

Batı dünyası, yani Hıristiyan âlemi, ilk zamanlar İslamiyeti pek ciddiye almadı. Arabistan yarımadasında, Araplar arasında dini bir mücadele olarak baktı olaya. İslamiyet Arabistan dışına taşıp, doğuya, batıya, özellikle de Anadolu kapılarına dayanıp, Bizans'ı, Avrupa'yı tehdit eder duruma gelince Hıristiyan âlemi telaşlandı.

Dinimize göre, dinin emirlerine uymayan, haram işliyen kimseye "fâsık" kötü kimse denir. Fıskın en kötüsü, zulüm yapmaktır. Çünkü, açıkca yapılmakta ve kul hakkı da karışmaktadır. Âl-i İmrân sûresi, elliyedinci ve yüzkırkıncı âyetlerinde meâlen, "Allahü teâlâ, zâlimleri sevmez" buyuruldu. Hadîs-i şerifte, "Zâlimin çok yaşamasına duâ etmek, Allahü teâlâya isyân olunmasını istemektir" buyuruldu.

İbâdetleri ve hayırlı işleri yapmakta acele etmelidir. Bunlarda acele etmemek kötü huydur. Hadîs-i şerifte, "Ölmeden evvel tövbe ediniz. Hayırlı işleri yapmağa mâni çıkmadan önce acele ediniz. Allahü teâlâyı çok hâtırlayınız. Zekât ve sadaka vermekte acele ediniz.

Dünya muhabbeti, yani dünyaya düşkün olmak demek, nefsin arzûlarını, tatlı gelen şeyleri ve bunlara kavuşmanın sebebi olan parayı, haram yollardan aramak demektir. Dünyaya düşkün olmak, hayal peşinde koşmaktır. Çünkü, dünya lezzetlerinin zararları, faydalarından daha çoktur. Elde kalmaz, çabuk giderler. Bunlara kavuşmak ise, çok güçtür. Faydası hiç olmıyanlara oyun ve eğlence denir.

Âdem aleyhisselamdan beri insanoğlunun en büyük düşmanı dünya olmuş, mal, mülk olmuştur. Geçmiş ümmetlerin, Peygamberlerine "aleyhimüssalevâtü vetteslîmât" inanmamalarına sebep, dünyaya düşkün olmaları idi. Dünya muhabbeti, şarâba benzer. Bundan içen, ancak ölüm zamanında ayılır.

Kötü huyların en tehlikelilerinden biri de dünyaya, mala muhabbettir. Bu muhabbet, sevgi kötülüklerin başıdır. Mâl, para peşinde koşmak, Allahü teâlânın emirlerini unutturursa, "dünya muhabbeti" denir. Allah zikri, düşüncesi bulunmıyan kalbe şeytan yerleşir. Şeytanın en büyük hîlesi, insana hayırlı işler yaptırarak kendisini sâlih, iyi zan ettirmesidir. Böyle kimse, kendisinin kulu olur.

Allahü teâlâ, şartlarına uygun tövbe yapılınca, her türlü küfürü ve her türlü günahı muhakkak af eder. Dilerse, küfürden başka günahları tövbesiz de, af eder. Hadîs-i şerifte, "Allahü teâlâya hüsn-i zan ediniz" buyuruldu. Zümer sûresi, elliüçüncü âyetinde meâlen, "Ey günahı çok olan kullarım! Allahın rahmetinden ümîdinizi kesmeyiniz. Allah, günahların hepsini af eder. O, sonsuz magfiret ve nihâyetsiz merhamet sâhibidir" buyuruldu.

Dün, ölümden korkanların ömür boyu çektiği ıstıraptan bahsetmiştim. Gerçekten, bazıları ölüm lafını bile duyunca tüyleri ürperiyor. Birisi, odalarından biri mezarlığa bakıyor diye evinden taşınmıştı. Peki, ölümden kimler niçin korkar bugün de bundan bahsetmek istiyorum. Ölümden korkanların birincisi, ahiret hayatına inanmayanlardır. İkincisi inansa bile, dünyadan hiç ayrılmayacakmışcasına, dünyaya ve dünyalıklara dünya nimetlerine bağlananlardır. İnsanın çok sevdiği, aşk derecesinde bağlandığı şeylerden ayrılması zordur.

Rahmetli Ayhan Songar Bey anlatmıştı: Meşhur romancımız Reşat Nuri Güntekin'in hastahanede tedavi görürken, oda arkadaşı üç ihtiyarın neşe içinde konuşmaları dikkatini çeker. İhtiyarlar, huzur içinde, gönül rahatlığı ile aralarında şöyle sohbet ediyorlar: "Çok şükür haccımızı yaptık, namazımızı kılıyoruz, kılamadıklarımızın da kazasını yaptık. Çocuklarımızı da evlendirdik. Torunlarımızı da gördük. Artık sona yaklaştık. Bir de son nefeste imanla gidebilirsek bizden iyisi yok. İnşallah bu da olacak."

Kötü huylardan biri de su-i zan yani kötü bilmektir. Su-i zan, günahının af olunmıyacağını zan etmek, Allahü teâlâya sû-i zan olur. Müminleri haram işleyici, yani fâsık zan etmek, sû-i zan olur. Sû-i zan haramdır. Haram işlediğini öğrenerek, bilerek onu sevmemek, sû-i zan olmaz. Buğd-i fillah yani Allah için sevmemek olur, sevap olur. Din kardeşinin aybını görünce, ona hüsn-i zan etmeli, te'vîline çalışmalıdır. Onu islâh etmelidir.

Gadabı, öfkeyi meydâna getiren sebeplerden birisi de "Gadr" yani ahdinde ve mîsâkında durmamaktır. Bir tarafın söz vermesine "Va'd" denir. İki kimsenin sözleşmelerine "Ahd" denir. Yemîn ile kuvvetlendirilen vaade "Mîsâk" denir. Karşılıklı sözleşilene, önceden haber vermeden sözünü bozmak gadr olur. Devlet başkanı, kâfirlerle yapmış olduğu antlaşmayı bozmak lâzım geldiğini anlarsa, onlara haber vermesi vâcibdir.

Kötü huyların en kötülerinden biri de hıyânettir. Hıyânet, birine kendini emîn, güvenilir tanıttıktan sonra, o emniyeti, güveni bozacak iş yapmak demektir. Hıyânet haramdır. Münâfıklık alâmetidir. Hıyânetin zıddı emanettir, emîn olmaktır.

"Adalet, halkın dirliği ve düzeni, idarecilerin süsü ve güzelliğidir." "Akıllı kimse; dilini kötü söz ve gıybetten koruyan; mümin, kalbini şek ve şüpheden temizleyendir." "İyilikle emretmek, insanların en faziletli amelleridir."

"Haset, bir dert ve hastalık olup, haset eden veya olunan helak olmadıkça, çaresi bulunmaz." "Günahlar birer dert olup, devası istigfardır." "Sabır iki kısımdır: Sevmediğin şeye sabretmek ve sevdiğin şeye sabretmek." "Sabır, en güzel iman kisvesi ve insanların en şerefli ahlâkıdır." "Şek, şüphe, yakîni bozar, imanı yok eder." "Mürüvvet; insanın, kendisini lekeleyecek şeylerden kaçınması ve güzellik kazandıracak şeylere yaklaşmasıdır." "Cömertlik ve cesaret, şerefli maksatlar olup, Allahü teâlâ bunları sevdiği ve denediği kişilere ihsan eder." "Sıkıntıya karşı sabretmek, bolluk anındaki afiyetten daha efdaldir." "Mümin, baktığında ibret alır. Bir şey verilirse, şükreder. Musibet ve belaya uğrayacak olursa, sabreder. Konuşacak olursa, Allahü teâlâyı hatırlatır." "Akıllı, iyiliklerini canlandıran, kötülüklerini öldürendir." "Tûl-i emel (Fazla yaşama arzusu), serap gibidir, bunu gören su sanıp aldanır." "İyiliği tamamlamak, yeniden başlamaktan daha hayırlıdır." "Kendi nefsinden razı olan, aldanmıştır. Ona güvenen, mağrur ve yolunu şaşırmıştır." "Gerçek dost, ayıbını görüp nasihat eden, gıyabında seni koruyan ve seni kendisine tercih edendir." "Ahmaklık; herşeyi fuzuliymiş gibi hiçe saymak ve cahil insanlarla arkadaşlık kurmaktır." "Allah için dost olan, kişiye doğru yolu gösteren, fesattan uzaklaştıran ve ibadetlerinde yardımcı olandır." "İlim, maldan daha hayırlıdır. İlim seni, sen ise malı korursun." "Fazilet; çok mal ve büyük işlerle değil, güzel kemâliyet ve hayırlı işlerle olur." "İslâmiyet, teslimiyettir. Teslimiyet, yakîndir. Yakîn, tasdîktir. Tasdîk, ikrardır. İkrar, edâdır, yerine getirmektir. Edâ ise ameldir." "Fazilet, en iyi maldır. Cömertlik, en güzel mücevherdir. Akıl, en güzel zinettir. İlim, en şerefli meziyettir."

"Mal ve çocuklar, dünya hayatının zinetidirler. Salih amel de, dünyadan ahirete götürülen mahsuldür." "Allah için seven bir kardeş, en yakından daha yakın, anne ve babalardan daha merhametlidir." "Amel eden cahil kişi, yoldan başka yerde yürüyen gibidir. Bu yürüyüşü ona, ihtiyacından uzaklaşmaktan başka birşey kazandırmaz."

Dün, Osmanlının Batı'daki teknolojik gelişmelere ayak uydurmasında en büyük iki engelden biri olan Patrona Halil isyanından bahsetmiştim. Bugün de diğeri, yani Kabakçı Mustafa isyanından ve sebeplerinden bahsetmek istiyorum.