Yılmaz Öztuna

Haftanın ilk 3 günü dünya borsaları yeniden epey sarsıldı. Kriz sona erince oluşacak ülkeler ve kıt'alar arası dengelerdeki değişiklikleri şimdiden tespit etmek mümkün değil.

Standart and Poor's, son 9 ayda, dünya sermaye piyasasının kaybını 10.5 trilyon dolar olarak tespit etti (son 1 aya bunun 4.1 trilyonu isabet ediyor). Büyük kısmı Birleşik Amerika'dan... Sonra Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, Japonya, Çin, Hindistan, Kore vs. geliyor. Türkiye'nin kaybı da var ama, bu ülkelerin kaybı derecesinde değil. Hattâ yabancı sermaye Türkiye'den çekilmedikçe, bu büyük global (dünya) krizi, en hafif atlatan ülke şeklinde yeni bir rekor kırmak ihtimalimiz yüksek görünüyor.

Temsilciler Meclisi, geçen cuma günü 171'e karşı 263 oyla Amerika'nın finans krizini değil, gerçekte dünya düzenini, fırladığı mihverine döndürmek kararını oyladı.

PKK'nın Şemdinli Aktütün karakolumuza baskınında şehit düşen askerlerimiz için ailelerine ve Silâhlı Kuvvetlerimize taziyetlerimizi sunarak yazımıza başlıyoruz. Bu defaki baskın sürpriz mahiyetinde ve ağır oldu. Askerî bakımdan nasıl gerçekleşebildiğini açıklamak faydalıdır. Terör üzerinde temennilerin tekrarlanması, bilgimize bir şey katmıyor (bu satırlar Genelkurmay 2. Başkanı'nın dünkü medya toplantısından önce kaleme alındı).

Bayramın 2. günü Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, ikinci defa açış konuşması yaptı. 7 Ekim Salı günü mesaiye başlamak üzere ara verildi. Bu yılki tatil iki buçuk aydan ibaret kaldı. Meclis'in yaz tatilleri, milletvekillerinin seçim çevrelerine gidip inceleme ve temaslarda bulunmaları içindir.

ABD Temsilciler Meclisi'nin 700 milyar dolarlık finans krizini iyileştirme teklifinin sürpriz reddi ile dünya borsalarında 9 saat içinde 1.1 trilyon dolar kaybedildi. Ertesi sabah saat 7:30'da Başkan'ın TV'de halka hitabı ve Temsilciler Meclisi'nde yeniden oylamanın perşembe günü yapılacağını bildirmesi ile dünya piyasaları, bir gün önceki zararını geniş ölçüde telâfi etti.

Amerika Birleşik Devletleri'nde 700 milyar doların serbest bırakılmasının gecikmesi, dünya borsalarında fırtına kopardı. Pazartesi günü New York Borsası, tarihinin en büyük düşüşünü yaşadı. Japonya, Güney Kore, İngiltere, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, İzlanda, Danimarka gibi irili ufaklı kapitalist devletler, acele tedbirler aldı. Bankalar devletleştirildi, piyasaya milyarlarca dolar salıverildi.

Çok başarılı New York ziyaretinde bulunan Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 40'a yakın devlet ve hükümet başkanı ile görüştü. Birleşmiş Milletler'e üye 193 devletin üçte ikisinin gizli oyunu alarak Güvenlik Konseyi üyeliğine seçilmek için son temaslarda bulundu.

Global finans krizinin teknik sebeplerini ekonomistler, yazıp çiziyorlar. Biz, politik sebep ve sonuçları üzerinde odaklanıyoruz. Ancak gerek Demirel'in, gerek Özal'ın epey yıl ara ile ikili sohbetlerimizde devletler ekonomi üzerinde durur dediklerini unutmadık.

Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül'ün Birleşmiş Milletler kampanyası çok olumlu geçti. BM üyesi 192 devletin birçoğunun başkanları ile görüştü. Genel Kurul'da beğenilen bir konuşma yaptı. Barış'ı vurguladı. 2009-2010 yılları Güvenlik Konseyi üyeliğimiz için oy sağlamaya çalıştı. Birkaç dönem milletvekilliği, kısa başbakanlık, uzun dış işleri bakanlığındaki tecrübelerini başarı ile kullandı.

Nükleer enerjide 40 yıl gecikmemiz, Türkiye'nin ileri ülkeler ekonomisi çizgisine ulaşarak çağdaş uygarlık düzeyini yakalayamamasındaki sebeplerin başlarında gelir.

Türkiye'de iç kavga iyi bir gelişme değil. Üstelik daha da kargaşaya gitmek istidadı taşıyor. Anayasa Mahkemesi'nin gerekçe açıklaması yeni gündemler oluşturacak. Ergenekon tabir edilen dava, yargı başlayınca, her celsede yepyeni konular ortaya çıkaracak. O kadar dallı budaklı ki, yıllarca sürecek. Böyle bir ortamda Mart 2009'da yerel seçimlere gireceğiz.

Âsıf Ali Zerdârî'nin işi zor... Üstelik ne idam edilen kayınpederi başbakan Zülfikar Ali Butto, ne öldürülen eşi karizmatik başbakan Benazir Butto gibi bir devlet tecrübesi yok...

Başkan Bush, global finans krizine müdahale etti. Dünya tarihinin en büyük mali buhranı olan 1929 felaketinden bu yana en kapsamlı ekonomik krizin Amerika'da mesken kredisinden kaynaklanarak başlaması gibi, bitmesi de Amerika ile mümkün görünüyor.

1929, Dünya tarihinin en büyük ekonomik krizinin çıktığı yıl olarak hafızalara kazılmıştır. Amerika, Birinci Cihan Savaşı'nı dünyanın en zengin devleti sıfatını kazanarak bitirdi(1918). İngiltere, dünyanın sadece 2. zengin devleti derekesine düşmüştü (cihan devleti durumu ile birinciliğini 1943'e kadar sürdürecektir).

Amerika Birleşik Devletleri genel kurmay başkanı Oramiral Michael Mullen'in dünyada üniforma taşıyan en sorumlu asker olduğunu rahatça söyleyebiliriz.

Amerika Birleşik Devletleri genel kurmay başkanı Oramiral Michael Mullen Türkiye'yi resmen ziyaret etti. Dünya toplam askerî gücünün yüzde 55'ini komutası altında tutan (müttefikleri ile beraber bu güç yüzde 80'e yaklaşıyor) Oramiral'in gelişi, önemli konuların ele alınacağını gösteriyor (Avrupa ve ABD'de genel kurmay başkanı, millî savunma bakanının emrindedir)

Pazar günü Söğüt'te Ertuğrul Gazi, 727. ölüm yıl dönümünde anıldı: Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül, ana muhalefet partisi lideri Sayın Deniz Baykal, Milliyetçi Hareket Partisi genel başkanı Sayın Devlet Bahçeli, bir arada idiler. Doğrusu parti liderlerimizi bir arada görmenin hazzını yaşadım. Böyle tabloların tekrarını istiyoruz, bekliyoruz. Bütün millet istiyor, bekliyor.

Baltık Denizi ile Japon Denizi ve Kuzey Buz Denizi ile Hazar Denizi arasında 11 zaman dilimine yayılan 21 Türkiye büyüklüğünde, dünyanın en geniş devleti Rusya kabına mı sığamıyor nedir? Yoksa Amerika'yı kıskandı, ABD gibi 6 kıt'a ve okyanusa yayılmak mı istiyor?

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün Azerbaycan ziyaretinin, Ermenistan ziyareti derecesinde başarılı geçmesi gerekiyor. Her ne kadar Azerbaycan'a haber verildiyse de, Cumhurbaşkanımızın Erivan'a gitmesi, Bakû'de ihtiyat ve tereddütle karşılandı. Sayın Gül'ün, Aliyev'le konuşmalarında, bu tereddüdü ortadan kaldıracağı muhakkaktır. Ermenistan'la ilişkilerimizin başlaması, Avrupa ve Amerika'da memnuniyet havası oluşturdu. Ermeniler bir taşkınlık yapmadıkları takdirde münasebetler gelişecektir. Güney Kafkasya'da barış, bu dar bölgeyi paylaşan üç devlete de faydalar getirecektir.