Yılmaz Altuğ

TBMM 3 Kasım 1922 Cuma günü Dr. Adnan Bey'in başkanlığında toplandı. Diyap Ağa milletvekilliği hayatında ikinci kez söz alarak Türk-Kürt konusunda şöyle dedi: "Hepimiz biliyoruz ki ve söylüyoruz ki dinimiz, aslımız, neslimiz birdir. Bizim içimizde ayrılık gayrılık yoktur. Hep biriz, kardeşiz. Düşmanlar bizi birbirimize düşürmek için tuzaklar kuruyorlar. Hile yapıyorlar. Biz birbirimizle iftihar ederiz. İşte bu kadar..."

Türkler ve Kürtler asırlar boyunca beraber yaşamışlardır. Aynı dine ve aynı vatana mensupturlar. Şehitliklerimizde binlerce Kürt kardeşimiz Türk şehitlerle birlikte yan yana yatmaktadırlar...

Bireysel başvuru hakkını kullanırken ön şartlara dikkat etmek gerekir. Çünkü Komisyonun ret nedenleri arasında ön şartlar önemli yer tutmaktadır. İç hukuk yollarının tüketimi bu şartların en önemlilerindendir. İç hukuk yollarının tüketilmesi şartının istenmesi yalnızca uluslararası hukukun bir kuralının uygulanması değil, asıl korumanın ulusal düzeyde sağlanmasının amaçlanmasıdır...

Türkiye büyük bir devlet adamını Kasım ayının başında kaybetmiştir. Burdur ilimizin bu değerli evladı 12. dönem TBMM üyeliği yapmıştır. 1972-1978'de Kontenjan Senatörü idi.

Bazı önemli ansiklopedilerde ve eserlerde dahi birbirine karıştırılmış olan ve Kurtuluş Savaşında önemli hizmetleri bulunmuş üç Bekir Sami Bey vardır... Bunlardan birincisi Dışişleri Bakanlığı da yapmış olan Bekir Sami (Kunduh), ikincisi Ödemiş Kaymakamı Bekir Sami (Baran), üçüncüsü ise 56'ncı Tümen Komutanlığı da yapmış olan Albay Bekir Sami (Günsav)'dir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 8. maddesi "Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına sahiptir" demektedir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) 22. maddesinde "Herkes haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizlisi esastır" denilmektedir.

Gümrü Andlaşması yeni Türkiye'nin (Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetinin) bir yabancı devlet ile yaptığı ilk uluslararası sözleşmedir. Gerçi bu Andlaşma, Kafkasya'da ortaya çıkan gelişmeler sonucu, onaylanamadığı için yürürlüğe giremeyecek ve yerini, Gürcistan ve Azerbaycan ile ilgili konularla birlikte, 16 Mart 1921 günü Moskova'da imzalanan Andlaşmaya bırakacaktır. Ama onun tarihsel değeri gene de ortadadır. Olaylar şöyle gelişmişti:

Gümrü Andlaşması, 18. Maddesi uyarınca, bir ay içinde onaylanması beklenirken, ertesi gün Sovyetler Birliği'nin desteği ile Ermenistan'da yönetimi Menşeviklerden alan Bolşevikler bunu yapamayınca, yürürlüğe girememiştir. Ancak, Türk kuvvetleri belirlenen sınırın da ötesinde işgal ettikleri yerleri ve kimi ulaşım noktalarını tutmuştu. Böylelikle, Ankara Hükümeti Moskova görüşmeleri boyunca güçlü durumunu sürdürmüştür.

Batum'a asker çıkaran İngilizlerin desteği ile, Gürcistan ve Azerbaycan'da olduğu gibi, Ermenistan'da da Menşeviklerin (ılımlı sosyalist, Sosyal-Demokrat) yönetiminde, Erivan başkent olmak üzere, 28 Mayıs 1918'de bağımsız bir devlet kurulmuştu. Aşırı Ermeni milliyetçisi Taşnakların yönetimindeki bu Devlet "Büyük Ermenistan"ı gerçekleştirmeyi amaç edinmişti.

Türkiye-Ermenistan arasındaki ilişkilerin yeniden tesisi için imzalanan 2 protokolden yaklaşık bir ay sonra Ermenilerden, yeniden toprak isteği dünyaya açıklanmıştır. Ermenistan'ın İsviçre elçisi ve Birleşmiş Milletler Temsilcisi Charles Aznavour, "Doğduğum yıl, Ermenilere anlaşmalarla toprak sözü verilmiş. Ben 85 yıl daha bekleyemem" demiştir. Ermeniler Türk topraklarının 3'te 1'ini istemektedirler.

Gazi Mustafa Kemal Paşa, Kemalettin Sami, Eyüplü Halit, İsmet, Kâzım Özalp Paşaları ve Fethi Beyi akşam yemeğine çağırdı ve onlara "Yarın Cumhuriyeti ilân edeceğiz" dedi. Yemekteki bütün kişiler bu fikri kabul ettiler. Hepsini uğurlayan Mustafa Kemal sadece Dışişleri Bakanı İsmet Paşayla kaldı.

Bir meselenin uluslararası yargı organlarına götürülmeden önce, aleyhine yakınılan devletin mahkemelerinde öngörülen tüm iç hukuk yollarının denenmesi, çok uzun zamandır yerleşmiş bir kuraldır. Hiç kimse tüm etkili ulusal başvuru yollarını denemeden komisyona başvuramaz. İlgili kişi iç hukuk yollarına başvururken hiç değilse öz olarak yakınılan tutum ve davranış nedeniyle sözleşmeye aykırılığın sözkonusu olduğunu da ileri sürmesi gerekir.

Her şeyden önce soralım: Çağdaş medeniyet nedir? Şüphesiz bu soruya herkesin tartışmasız kabul edeceği bir şekilde cevap vermek kolay değildir. Ancak çağdaş medeniyetin nasıl oluştuğu bilinirse ona hangi yoldan ulaşılacağı daha kolay anlaşılacaktır.

Komisyona başvurabilme bakımından sözleşmede iki yol sözkonusudur. Bu iki yoldan biri; sözleşmenin 24. maddesinde yer alan devlet başvurusu, diğeri ise sözleşmenin 25. maddesinde yer alan bireysel başvuru yoludur.

Çocukluğumuzda askerî bandolar hep yerli marşlar çalarlardı. Sözlerini biz çocuklar ezbere bilirdik. Bugün sizlere birkaç dörtlük yazmak istedim:

Uygur Türklerinin "Toy-Düğün" merasimine, geçen hafta kaldığımız yerden devam ediyoruz: Kız köçürüş (gelini almak): Nikahtan sonra gelin ve damat ayrı ayrı mekanlarda dostlarıyla birlikte eğlenirler. Kızın yengesi ve arkadaşları gelini hazırlar.

Dünya medeniyetinin ve Türklüğün en eski beşiği olan Doğu Türkistan'da yaşayan Uygur Türkleri, ecdatları Turalar, Hunlar, Sakalar devrinden beri şekillenen şanlı tarihleriyle, geleneksel Türk kültür ve medeniyetine vârislik yapmıştır.

Dr. Tevfik Rüştü Aras Atatürk'ün 13 yıl devamlı, kesintisiz Dışişleri Bakanlığını yapmıştı. Atatürk'ün ölümünden sonra İnönü Cumhurbaşkanlığına seçilmişti. Aras'la arası açık olduğundan onu Dışişleri Bakanı yapmadı. Sadece kısa bir süre Londra'ya büyükelçi oldu. Emekli olunca Bebek'e yerleşti. Ben kendisini sık sık ziyaret eder Cumhuriyetin kuruluşundaki diplomatik çalışmalar hakkında orijinal bilgiler alırdım...

"Cennet annelerin ayağı altındadır" düsturuyla dinimiz, kadına hak etmiş olduğu değeri vermiştir. İslamiyet'in ilk şehidi bir kadındır.

Çin yasalarında; Çin'in çifte vatandaşlığı kabul etmeyeceğini, bir Çin vatandaşı yurt dışında başka bir ülkenin vatandaşlığını aldığı anda Çin vatandaşlığından çıkacağını yazmasına rağmen, yurt dışındaki D. Türkistanlılar yaşadığı ülkelerde, vatandaşlığı aldıktan sonra Çin vatandaşlığından çıkmak için, Çin'in yetkili makamlarına defalarca müracaatta bulunmasına rağmen, Çin vatandaşlığından çıkarılmamaktadır. O yüzden yurt dışında yaşayan binlerce D. Türkistanlı, yaşadığı ülkenin vatandaşı olmasına rağmen tutuklanma korkusuyla D. Türkistan'a geri dönememektedir.