Yılmaz Öztuna

ABD Savunma Müsteşarı Paul Wolfowitz'in Türkiye hakkındaki sözleri, iki Türk gazetecisi ile yapılan bir sohbet mahiyetinde olsa da, büyük yankı buldu. Dışişleri Müsteşarı Marc Grossman'ın (ki eski Ankara büyükelçisidir) söyledikleri ile teyid edildi, vurgulandı. Her ikisinin de Türkiye dostu şöhretlerini belirtmek gerekir. Ama dün medyamızda epey fırçalandılar.

Amerika, Suriye'den ne istiyor? Evveliyetle, teröre karşı cihanşümûl savaş yürüttüğüne göre, Lübnan'da himayesinde barındırdığı örgütlerden el çekmesini istiyor. Ancak bu örgütler kendilerini, müstevli siyonist Yahudiler'le savaşan mücâhidler şeklinde görüyorlar. İslâm âleminin önemli kısmı, bu görüşe katılıyor. Hizbullah, İslâmî Cihad, Hamas ve benzerleri... Çok teşkilâtlı olan bu kuruluşların asıl patronu Suriye değil, İran'dır. Ama Suriye'nin himayesi açıktır.

Amerika'da başkan seçimlerine 1.5 (bir buçuk) yıl kaldı. Bush'un ikinci defa seçilmesi ihtimali çok yüksektir. O zamana kadar dış politikada ne yapacak? Suriye meselesini çözümleyecek. Ve ikinci defa seçilir seçilmez İran üzerine gidecek. İran konusunu bitirince, Pax Americana, Avrasya'da hemen hemen tamamlanacak. Az şans verilen, yetenekleri kifayetsiz bulunan, kıl payı seçim kazanan Bush, ABD tarihinin büyük, seçkin başkanları arasında yer alacak. Tarih, böylesine sürprizlerle dolup taştığı için biz fazla hayret etmiyeceğiz.

Türk dış politikasında bundan sonraki yoğunluk, Avrupa Birliği ile müzakereye hazır olmak, fakat bunu, ABD ile bozulan münasebetlerimizi adım adım düzelterek, onararak başarmaktır. Amerika Savunma Bakanı Rumsfeld'in İncirlik'e indiği halde Türkiye ile temasta bulunmaması, stratejik müttefikimizin bize ne derecede gücendiğini gösterir. Rumsfeld, Körfez'deki minik bağlaşıklarını ziyaret ve teşekkür etti. Türkiye'yi âdetâ hışımla geçti.

Amerika, Irak gibi bir ülkeyi; akla sığmaz masrafları göze alarak ve maddî hiçbir şey esirgemeksizin, fakat inanılmaz derecede az insan zayiatı vererek işgal etti. Ne kadar Iraklı asker ve sivilin öldüğü bilinmiyor. Ülkede yapılan tahribatın bilançosu da meçhuldür. Ancak korkunç boyutları âşikârdır.

Bingöl'de deprem için milletimize taziyetlerimizi sunuyoruz. Yatılı ilköğretim okulundaki facia, yüreklerimizi dağladı. O binayı yapanların sorgulanmasını bekliyoruz. Millî Güvenlik Kurulu'nun epey yüklü gündemi sona ermişti ki, bir kaç saat, sonra depremin bu defa bizi doğumuzdan vurduğunu öğrendik.

İran ve Suriye ile temaslarımız, haklı haksız, Birleşik Amerika'yı rahatsız ediyor. Birleşik Amerika müttefikimizdir. İran'la Suriye müttefikimiz falan değillerdir. Her ikisi de Amerika'nın terörist devletler listesindedir. Her ikisi de, Amerika'nın müdahalesine maruz kalacaktır.

Irak Savaşı, Birleşik Amerika'nın hem Fransa, hem Türkiye ile ilişkilerini bozdu. Bu ilişkiler tarihî, derin ve samimi idi. ABD ile Almanya daha mesafelidir. Amerika, tarihi boyunca Fransa ve Türkiye ile asla savaşmadı. Osmanlı ile Amerika, Birinci Cihan Savaşı'nda bile biribirlerine harb ilân etmediler.

Yarınki Millî Güvenlik Kurulu toplantısı gene -haydi heyecanla demiyeyim- merakla bekleniyor. Milletimiz başta hayat pahalılığı pek çok dert ile ıstırap içinde inliyor. Devlet zirvesinde kargaşaya tahammülü yoktur. Birleşik Amerika ile ilişkilerimiz gibi, Türkiye Cumhuriyeti'nin geleceği ile birinci derecede ilgili bir dış meselede Millî Güvenlik Kurulu, bir gün sonra hayatî oylama yapacak Yüce Meclis'i aydınlatmadı. Meclis, elbette kendi iradesini kullanır. Ancak MGK gibi organlar, bu iradenin sağlıklı tecellisine yardımcı olmak için vardır.

Anadolu'nun güneyinden Hind Okyanusu'na uzanan, doğuda Basra Körfezi, batıda Kızıldeniz arasında kalan ve Meşrık denen Doğu (Asya) Arap ülkeleri, Osmanlı İmparatorluğu toprakları idi. Bugün bu topraklarda Filistin'le beraber 12 Arap devleti ve İsrail yer alıyor. Sınırları 1919'da -Osmanlı'yı yenen- İngiltere çizmiş.

Şimdilik Irak sınırlarına dokunulmıyacak, ABD, bir sınır değişikliğine gitmiyecek. Kuzeyde iki Kürt aşiretinin otonomileri devam edecek. Musul ve Kerkük, savaş öncesi gibi bu otonomilerin dışında kalacak. Petrol, Irak devletinin olacak. Petrolü ABD satacak. Eskisi gibi Japonya, Almanya, Fransa, İtalya gibi devletlerin paylarını verecek. Fiatı ve petrol üretimini ayarlıyacak. ABD, Irak petrolünü dolarla satacak, euro almıyacak.

16 Mart 1920 günü, Birinci Cihan Savaşı'nın (1914-18) galipleri İngiltere, Fransa, İtalya askeri, ansızın çıkartma yaparak mağlûp Osmanlı devletinin taht şehri İstanbul'u işgal etti. Türk parlamentosunu basan İngilizler, milletvekillerimizin bir kısmını Malta adasına sürdü. Bir kısmı Ankara'ya can attı. Zira bu son Osmanlı Meclisi, -hiç olumsuz oy çıkmaksızın- ittifakla Mîsâk-ı Millî denen millî and metnini kabûl etmiş, galipleri çok kızdırmıştı.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, başkanlık sistemini tercihini vurguladı. Fakat bu derecede radikal bir değişiklik için devletin kurumları arasında konsensüs oluşması gerektiğini -haklı olarak- belirtti. Gerci Yüce Meclis'in Anayasa'yı tadili yeterlidir. Ancak bazı meselelerin çözümlenmesi, bunun ötesinde bir millî mutabakata ihtiyaç gösterir. Aksi takdirde, diktatörlük özlemiyle itham gibi ağır suçlamaların sonu gelmez.

Şark toplumlarını yönetmekte Amerikalılar'ın, selefleri İngilizler, Fransızlar ve diğer Avrupalılar'dan daha başarılı olacakları ümid ediliyordu. Kısa bir savaştan sonra ele geçirilen ülkelerde düzen, asayiş, hukuk, refah getirmekte Amerika'ya şans tanıyanlar yanıldılar. Afganistan'da düzen kuramıyan Amerika'nın Irak'ta bu işi yapabileceğinin belirtileri görülmüyor. Ancak 1945'ten sonra Almanya, İtalya, Japonya gibi modernleşmiş toplumlarda Amerika'nın başarı kazandığı unutulmamalıdır.

Yağma, insanlık ayıplarından biridir. Alçakça ve korkakça bir davranış biçimidir. Kitle hâlinde yapılır (tek veya birkaç kişinin yaptığı hırsızlığa yağma denmez.) Tamamen veya kısmen alenîdir (açıkça yapılır.) Böyle bir eylem, ancak devlet otoritesinin çöktüğü veya zayıfladığı ülkelerde olabilir. Otorite avdet edince, kalabalık kitleler oluşturdukları için yağmacılar takibata uğramaz, çaldıkları mallar ellerinde kalır.

Amerika, Irak'ta barış ve asayişi sağlamakta zorlanacağa benziyor. Uzun dikta rejimi, ülkede yönetici kadroları biçmiş, politik kadroları imha etmiş, ayakta duracak adam bırakmamıştır. Amerika, Irak'tan kaçıp uzun yıllardan beri dışarıda yaşayan muhaliflerden bir ekip oluşturmak istiyor. Irak'a yabancılaşmış bu kişilerin ülkede kabûl yüzü görmeleri ihtimâli yok gibidir. Meselâ ABD'nin çok güvendiği Ahmed Çelebi, biyografisi yolsuzluklarla dolup taşan birisidir. Böylelerinin, her bakımdan ezilmiş, dertli bir halka, yalnız kendilerinin ve efendilerinin menfaatleri çerçevesinde davranacakları âşikârdır.

Geçen yıl Irak'tan büyük bir ülke olan Afganistan'ı ele geçiren Birleşik Amerika ne yaptı? Afganlar'ı Taliban ve Kaide ayıbından, zulmünden, barbarlığından kurtardı. Orta Asya petrollerini Pakistan üzerinden Hind Okyanusu'na akıtacak petrol hattını döşedi. O kadar... El koyduğu ülkeye Roma ve Osmanlı, hiç olmazsa Britanya gibi bir düzen, hattâ sadece asayiş sağladı mı? Ne gezer! Koskoca ülkeyi yüzüstü bıraktı. Sürgünden getirdiği eski kralı bile millî birlik sembolü hâlinde tahtına oturtamadı.

Irak savaşı, ekonomimizi korkulduğu derecede etkilemedi. Sadece 3 hafta sürdü. Saddam'da bize füze fırlatacak güç vehdemenler yanıldılar. Borsamız, hizaya geldi. Turizmde ve başka sektörlerde ne kadar zarar olduğu, mübalağaya düşmeksizin, yakında aşağı yukarı ortaya çıkacaktır. Asıl zarar, sanıyorum zarurî askerî masraflar için bahis konusudur.

ABD, Suriye'yi yokluyor. Oradaki Baas rejimini askerî güç kullanmaksızın kesin çökertmek niyetindedir. Bu işte de İngiltere, ayrılmaz müttefikidir. Şam'da Baas karşı koyduğu takdirde, ülkeye asker sokacaktır. Ama İsrail'in üzerinden Irak'tan sonra Suriye baskısını da kaldıracaktır. İsrail Dışişleri Bakanı dün, Ankara'da idi.

Cumhuriyet tarihimizde dış politikada, tezkerenin reddi trajedisinden daha feci hata yaptığımız tek olay, çeyrek yüzyıl önce Avrupa Birliği'ne çağırıldığımız zaman 10 yıl müddet isteyip reddetmemizdir. O tarihten sonra artık Yunanistan'ı tutmak mümkün olmadı. Osmanlı vârisi Türkiye ile rekabete başladı.