Mustafa Selçuk

Bu soruya tereddüt etmeden "evet" demek çok da mümkün değil Türkiye'de. Toplanan verginin yüzde 70'i dolaylı vergi ise, adil bir dağılımdan bahsetmek zor. Bir ülkede, kişi veya kurumların kazançlarından alınan vergi (doğrudan), harcamaları üzerinden alınan vergiden (dolaylı) fazla ise, vergi sistemi aksıyor demektir.

Uzun bir başlık oldu ama, bu klişeyi hayatında "hiç olmazsa on defa" duymayan bir Türk vatandaşı var mı? 40'lı yıllarda birlik ve beraberliğe "en çok" ihtiyaç duyan devlet, 80'lerde de hâlâ birlik ve beraberliğe "en çok" ihtiyaç duyuyordu.

Dünya huzur ve sükun bulamıyor. Ne siyasi olarak, ne iktisadi olarak... Son birkaç yılı gözalıcı büyüme rakamlarıyla geçiren küresel ekonomi, hiç ummadığı bir anda, üstelik de Amerika kaynaklı bir finansal çalkantının ortasına düşüverdi.

Son zamanlarda Merkez Bankası'na "çakmak" popüler oldu. Herkes, kur deyip, enflasyon deyip, para arzı deyip MB'yi yerden vuruyor.

-Karakalabalıklardan bidon kafalılara- "Mendres ve DP, halkı iktidara getirdikleri için cezalandırıldılar". 27 Mayıs ve Menderes ekseninde yakın tarihi anlatan bir kitaptan alıntı bu cümle. 50 yılda çok şey değişmiş Türkiye'de ama statükonun ana damarı diyebileceğimiz zihniyet hiç değişmemiş.

Yukarıdaki soruya, Türkiye pratiği açısından verilecek cevap net olarak "hayır"dır. 1950'den beri muhalefet demek, her zaman ve her konuda iktidarı kötülemek, hiçbir şeyi beğenmemek demektir.

Yaz aylarında başlayan mortgage krizinin lokal ve sınırlı kalacağı zannedilmişti.

Yeni "trend" ulusalcılık ya... Beyaz Türk muhitlerinde de "milliyetçi sembollerden" geçilmiyor. Fikirler slogan düzeyinde kalınca, aksiyon da sembollerden ibaret oluyor haliyle. Birkaç klişe cümle söyleyince , hamasi yazıları e-mail ile arkadaşlarına iletince, arabasında, evinde veya üzerinde milliyetçi semboller bulundurunca "en hakiki vatansever" oluveriyorlar.

Türkiye'nin gelecek vizyonunun en önemli ekseni olan AB üyeliği konusunda önemli bir belge yayınlandı salı günü. AB Komisyonu, 2006 yılı ilerleme raporunu açıkladı. Türkiye ile AB arasındaki üyelik müzakerelerinin en kritik belgesi denilebilecek ilerleme raporu ne gazetelerin çok ilgisini çekti, ne haber merkezlerinin.

Merkez Bankasına "faizi indirin" dedikçe, enflasyon da inmemekte direniyor. Ekim ayında en yüksek beklentinin dahi üzerinde gelen aylık enflasyon, yıl sonunda, -revize edilen- hedef aralığın bile tutmayabileceğini gösterdi.

"Vatanseverliği sen mi bize öğreteceksin!" diyeceklere baştan söyleyeyim: Kimseye bir şey öğretmek gibi bir gailem yok. Lakin, "üzülüyoruz, kızıyoruz, savaşıyoruz, şehitler veriyoruz, sınır ötesini bombalıyoruz ama PKK musibeti 23 yılda bitmek bir yana çoğalıyor, biz bir yerlerde hata mı yapıyoruz" diye sorduğumda, "senin gibiler oldukça PKK bitmez" diyenlerin de akıl ve idrak ile problemleri olduğunu düşünmeden edemiyorum.

Fiyatı 4 senede neredeyse dört kat artan bir emtia düşünün. Üstelik talep aynı oranda artmamış. Ve bu emtia, insanların kullandığı, tükettiği, istifade ettiği yüzlerce ürün ve hizmetin ana girdisi... Yani petrol. 2003 yılında petrolün varili 25 dolar iken Goldman Sachs bir rapor yayınlamış ve fiyatın 80 dolara ulaşabileceğini söylemişti. O tarihte birçoğumuz "yok artık, daha neler" diye özetlenebilecek tepkiler vermiştik.

Türkiye 2005'te enflasyon hedeflemesine geçtiğinde, 3. yıl sonunda ulaşılacak % 4'lük hedef, birçok ekonomist için fazla iyimserdi. Hatta bu hedefi, Serdengeçti ekibinin yeni yönetimin kucağına bıraktığı bir bomba olarak niteleyenler vardı.

Kitlesel öfke, kışkırtılmaya o kadar müsait ki... Linç duygusu, kışkırtılmış öfke ile o kadar hızlı birleşiyor ki... Ve maalesef akıl, yerini öfkenin ölçüsüzlüğüne o kadar çabuk bırakıyor ki...

23 yıl, 24 sınır ötesi operasyon, 30 bin can kaybı, harcanan 300 milyar dolar, yakılan binlerce köy, yerinden yurdundan olan yüzbinlerce insan... PKK terörü denilen musibetin serencamı bu işte. ANAP, DYP, SHP, CHP, RP, DSP... Özal, Yılmaz, Demirel, İnönü, Çiller, Karayalçın, Baykal, Erbakan, Bahçeli, Ecevit...

2008 bütçe hedefleri açıklanmış, Faiz dışı fazla oranı aşağıya, büyüme oranı yukarıya çekilmiş. Ekonominin yönü açısından çok önemli mevzular.

Tezkere, soykırım tasarısı, ABD ilişkileri, sınır ötesi operasyon... Hepsi piyasaları kısa vadede etkileyebilir. Yabancı yatırımını yavaşlatabilir, kuru zıplatabilir, faizi yükseltebilir.

Türkiye'de bulunan yabancı portföy yatırımlarının net tutarı... Kabaca sıcak para tabir edilen, daha kısa vadeli hedeflerle yatırım yapmayı hedefleyen fonlar da diyebiliriz buna.

Annesinin sesiyle uyandı genç adam. "Mahalle"nin camisinden gelen sabah ezanının sesine kulak verdi. Bayram sabahı olduğunu hatırladı. Kalktı, bayram namazına gitmek üzere hazırlandı. Yıllar sonra "mahalle"sinde geçireceği bayramın sevincini içinde hissetti. Camiye giderken, "mahalle" sakinlerinin telaşlı hallerini seyretti tebessümle.

2000'de ABD'de yaşanan internet şirketleri krizi dünyayı bir gerçekle tanıştırdı: Fikri mülkiyet ve bilginin değeri. Bir bilgisayar sunucusu ve bir yazılımdan ibaret şirketlerin, web'de eriştikleri sanal müşteri potansiyeli ile değerlerinin milyon, hatta milyar dolara ulaşabileceğini hep birlikte gördük.