Resul İzmirli

Gencecik fidanların acısı herkes gibi bendenizin de yüreğini dağlıyor, hatta yazmak bile istemiyorum bugün. Allah cümlesine rahmet eylesin, analarına babalarına, hanımlarına, kardeşlerine ve tüm sevenlerine sabırlar versin. Ülkenin geleceğiyle ilgili önemli kararlar arefesinde olan Başbakanımıza ve diğer yetkililere kolaylıklar ve basiret versin.

Dünyadaki sosyal ve ekonomik olaylarda ve buna bağlı olarak iş hayatında meydana gelen değişimlerin farkında değilsen...

Almanya'dan 1977'de döndüm. Üç yıl süren ve sonunda mideye vuran hummalı bir çalışma sonrası (iki harf bir noktayı) ismimin önüne koyduktan sonra, ne hayaller kurmuştum. Ancak 1978-79-80 yılları Türkiye'nin en sıkıntılı dönemlerinden biri olmuştu.

Yönetim biliminin neyle uğraştığını şöyle derinlemesine görmeye çalışırsanız, bu işin temelinde "kısıtlı kaynakların en uygun şekilde kullanılmaya gayret edilmesi" şeklinde bir yargıya varmanız mümkündür. Bu gerçeğin farkında olanlar başarılı oluyorlar zaten.

Gazetelerde adettendir, yılın belli günlerinde belli haberler rutin olarak gündeme gelir. Herkes de "Ha, öyle mi olmuş, bu yıl da!" der geçer. Mesela , "İzmir Fuarı açıldı, fuar alanını aydınlatmak için şu kadar ampul yakıldı, bu kadar çiçek dikildi, filan gazinoda filan, filan kabare de filan sahne alacak, giriş ücretleri şu oldu" vs. Hiç kimse mesela olayın derinine inmez "Fuarda ekonomik açıdan ne olup bitmiş" kimse hesaplamaz. Çünkü bu bir emek gerektirir. Fikir çilesi gerektirir. İzmir Fuarını örnek verişim beş yıl bu olayı yaşadığım içindir. Şimdi böyle midir bilmiyorum.

Benimkisi biraz fantezi biliyorum, temel bilgilere bihakkın vakıf olmadan Kuvantum Fiziği, Kuvantum Düşünce, Kuvantum Yönetim Anlayışı vs. gibi konulara kafa yormamalıyım. Ama elimde değil "Kuvantum"la ilgili konferanslara katılmaya, kitaplara göz gezdirmeye, makaleleri anlamaya çalışıyorum. "Bir çuval keçiboynuzu bir gram bal" ölçüsünde anlatılanlardan bir hisse kapmaya, yönetim konusunda bir ipucu yakalamaya, bunu çeşitli şekillerde paylaşmaya gayret ediyorum.

İnsan vücudu, insan aklının alamıyacağı kadar muhteşem, esrarlı. O'nun hakkında bir şey bilmiyoruz henüz desek abartılı olmaz herhalde. Ama bildiklerimiz de bizi şaşırtmaya devam ediyor.

Üniversite birinci sınıfı (o zaman FKB denirdi, yani Fizik-Kimya-Biyoloji) beraber okuduğumuz ortopedi mütehassısı doçent bir arkadaşımla sohbet ediyorduk. "Bize, yani hekimlere göre, Allah'ın insanlara en büyük lütuflarından biri ağrı ve sızılardır" demişti. Bir an hayret ettiğimi fark etmiş ve "Ağrı ve sızılar olmasa insanın derdinin ve hastalığının ne olduğunu bilebilmemiz yani teşhis etmemiz âdeta imkansız olurdu..." diye devam etmişti. Eh! Doğru söze ne denir?..

İş dünyamızın en önemli problemlerinden biri her sektörün ihtiyaçlarına uygun, yetişmiş elemanlar bulamamaktır. Bu tesbit yıllardır her programda, panelde, zirvede, sohbette dile getirilir. Ancak çözümü için yeterli gayretin gösterildiği söylenemez.

Şirketler de insanlar gibi doğar büyür ölürler. Aralarındaki fark "Anti-aging" (yaşlanmayı geciktirme) konusundadır. Şirketler bu konuda insanlardan daha etkili uygulamalar yapabilmektedirler. Şirketler gerek iç gerekse dış şartlarda meydana gelen değişimleri zamanında farkedip gereken tedbirleri alırlarsa teorik olarak hiç ölmeden hayatlarına devam edebilirler.

"Ayinesi iştir kişinin lâfa bakılmaz/Görünür şahsın rütbe-i aklı eserinde..." Yaşım altmışbir, kendime göre hayatı derinlemesine yaşamış çoğu kimse için erişilmez sanılan birçok iş ve makamda bulunmuş, ama hayatım boyunca hiçbir zaman (çok affedersiniz) yalakalık yapmamış bir Anadolu çocuğuyum. Bilenler bilir. Bilmeyenlere ne denir?

Türkiye nihayet 11'inci Cumhurbaşkanı'nı seçti. Hayırlı, uğurlu olsun. Sezer gitti, Gül geldi. Gidenin ardından iyi şeyler söylemek lazım. En azından nezaket gereğidir bu. Hele giden kişi cumhurbaşkanı ise. De... ben şahsen yapamıyorum!.. Ahmet Necdet Sezer hakkındaki düşüncelerimi doluya koyuyorum almıyor, boşa koyuyorum dolmuyor.

Sayın Abdullah Gül ile -özellikle başbakanlık yaptığı dönemden itibaren- yakın birkaç temasım oldu. Kendisini birkaç toplantıda yakından izleme imkânı buldum. Malum bendenizin yönetimde "takım olma ve liderlik" konusunda oldukça abartılı takıntılarım vardır. Sayın Gül'ü de "Yönetimde yeni trendler" konulu bir konferans için davet edildiğim Kayseri'de, konferansımdan bir gece önce Hilton Oteli'nde Kayserili iş adamı ve yöneticilerin ağırlıkta olduğu bir toplantıda yaptığı konuşmayla daha bir yakından izleme ve liderlik açısından değerlendirme imkânını buldum...

Batıda sanayi çağının yönetim tarzı, feodalite (derebeylik) ve militarite (askerlik) sistemlerinin karışımı üzerine kurulmuştu. Sanayileşme hamleleri başlayınca toprak sahipleri fabrikaların da sahibi olmuşlardı. İlk önceleri şirketlerini sert derebeyi anlayışıyla ve tarım çağının paradigmalarıyla yönetmeye çalıştılar. Yani yönetenlerle yönetilenler arasında çok belirgin statü farkları vardı ve bu kesimler birbirleriyle görüşemez, konuşamazlar, aralarındaki ilişki sert askerî hiyerarşi tarzında emir ve talimatların verilmesi, alınması ve yapılan işin sonuçlarının kontrol edilmesi tarzında yürütülürdü.

Futbol oyununun seyredenlere pek bir faydası olduğu söylenemez. Oynayanlardan da bazılarına bir müddet maddî imkân sağlaması mümkün oluyor. Ancak bendeniz gibi yönetime kafa yoranlara çok önemli ipuçları veriyor bu oyun. Takım çalışması denilen yönetim aracının birebir modelini oluşturduğu söylenebilir mesela. Son zamanlarda bütün yönetim oyuncularının en güçlü çözümlerden biri olarak öne sürdükleri liderlik için de futbol oyunu anlamlı örnekler sunuyor.

1923'te yapılan İzmir 1. İktisat Kongresinde Türkiye'nin ekonomi politikasının temeli "özel sektöre dayalı bir liberal ekonomi" olarak atılmış, aslında Osmanlı devlet geleneğine de uygun bir model esas kabul edilmişti. Malum Osmanlı'da neredeyse ordu dahil her müessese özel sektör mantığıyla çalışırdı. Bu sistemin ana unsuru da vakıf sistemiydi.

Seçim öncesinde yazdığım yazıda, liderlikten bahsetmiş ve lafı şöyle bağlamıştım, hatırlarsanız: "Seçimlerden sonra benim liderlerden beklediğim davranış şudur: Kazanan kutlamalarda aşırıya kaçmayacak, kaybedenler kazananı kutlama nezaketi gösterecekler. Birbirlerine karşı gösterecekleri saygı aslında millete gösterilen saygıdır. Bu saygıda kusur etmeyeceklerine inanmak istiyorum..."

Evet 2007 yılının en önemli olayı seçim; milletin sahip çıkması sayesinde yüzde doksana yaklaşan katılım oranı ve yüzde elliye varan çoğunlukla tek parti iktidarı oluşmasıyla neticelendi.

Yazının başlığı kesinlikle "laf olsun torba dolsun" kabilinden seçilmemiştir. Atayurt Türkçemize aşina olmayanlar için Anayurt Türkçesine çevirelim: "Anayurtta düğünümüz var, buyurun!"

Millet son dört yılda fert başına millî gelirin, ihracatın, ithalatın, döviz rezervlerinin ve de daha birçok ekonomik parametrenin yani ölçütlerin arttığını duydu ve bunların böyle olduğuna inandı. Enflasyonun hız kestiğini, fiyatların eskisi gibi anormal artmadığını, mesela elektrik ve benzeri birtakım mal ve hizmetlere zam yapılmadığını gördü. Aslında bütün bunlar bir ölçüde cebe yansıyan şeylerdi. Ama milletin hâlâ "ekonomik gelişmeler halka yansımadı, istihdam yeterince gelişmedi" düşüncesi devam ediyor.