Resul İzmirli

Şirketlerin en baş ağrıtıcı problemlerinden biri de 'uzun ömürlü olabilmektir'. Büyük emekler, fedakârlıklar, çileler hatta işkenceler çekerek kurulan ve geliştirilen bir şirketin nesiller boyu devamı arzulanır. İşin enteresan tarafı insanlar 'benden sonra tufan, ben öldükten sonra ne halleri varsa görsünler' demezler, şirketin kendilerinden sonra da devamını arzularlar.

Yeni Ticaret Kanunu'nu henüz okumuş değilim. Ancak bu konuda konuşulanlara ve yazılanlara göre anladığım, bu kanunla iş dünyamızda yeni bir dönem başlıyor. En çok tartışılan konulardan biri şirketlere 'Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi' tayin edilmesi meselesi.

Son zamanlarda gerçekten reform olarak nitelendirebileceğimiz birçok düzenleme yapılıyor memlekette. Bazılarını hayal bile edemezdik bizim nesil. Hatta düşünmekten bile korkardık bazı şeyleri.

Olan biteni takip ederken yönetim çerçevesinden bakmaya alışmışım. Küçük de olsa yönetim biliminin ortaya koyduğu esaslara uygun bir uygulama gördüğümde ümidim artıyor ferahlıyorum.

'Hiçbir emek zayi olmaz!' atasözü müdür bilemiyorum ama gerçekten hiçbir emek zayi olmuyor. Lütfen bu anlatacaklarımı 'Böbürleniyor yine adam!' diye anlamayınız...

Anadolu esnaf kültüründe 'Bu dükkân sizin mi?' diye sorsalar ne cevap verilir? Bir kere o dükkânın sahibi biraz kızarır ve hafiften 'Evet bize emanet' der.

Torunların derslerine yardım etmek gerekiyor bazen. "Ne gibi?" derseniz, "Bilgisayarı onlara bırakarak!.." Aletin başına bir geçiyorlar, beş dakikada Beşiktaş! "Google Amca" sağolsun, ara bul, kes yapıştır, al çıkışı, bitir işi. Sonra varsa yoksa kızlarda "ev düzenleme-kız giydirme", oğlanda "Araba yarışları-harb darb işleri..."

Bazen öğrencilerimden ziyaretime gelenler oluyor. Benim bu ziyaretlerde hoşuma giden tarz serbest sohbet ortamıdır. Çünkü insan beyni 'zihinsel kalıplar'dan kurtulabildiği ölçüde üretken oluyor ve sohbet tatlanıyor.

Bizim en önemli problemimiz 'kendi yağımızla kavrulalım' paradigmasını yıkmaktı. İnönü devrinin temel stratejisi bu idi. Anadolu insanının alın teriyle ürettiği tarım ürünlerinin ham madde olarak ihracatı ile petrol ithalatını karşılama dışında geliştirilmiş bir vizyon yoktu.

Hanımla memleketin her karış toprağında iz bırakmak planımız çerçevesinde, o meşhur kitabevi meselesinden önce Şemdinli'ye gitmiştik.

Şeffaflık öteden beri yönetim işinin en önemli yönlerinden biri olarak belirtilir durur. Ancak ne hikmetse yöneticiler bu konuda pek cömert değildirler. Şirketin ya da organizasyonun bütün sırlarının ortaya saçıldığı bir durumdan söz edilmiyor tabiî. Ama en küçük bilginin bile sır gibi saklanması da normal bir şey değil. Her şeyde olduğu gibi burada da orta yolu bulmak gerek.

Strateji, yönetimin en önemli ayağıdır. İyi belirlenmemiş bir strateji kadar organizasyona zarar veren başka bir husus yoktur. Bu konuda en güzel benzetme malum; "Gömleğin ilk düğmesini yanlış iliklerseniz ondan sonraki bütün düğmeler yanlış iliklenir..." Eğer bir de aceleniz varsa sonuç çok can sıkıcı olur.

Kırk yıldır İzmir-İstanbul arası gider gelirim. İlk gelişim Tuzla Piyade Okulu'na 'sülüs' ile geldiğim seyahattir. İzmir-Bandırma tren, Bandırma-İstanbul gemi. Bir koca gün süren ve sabahın ilk ışıklarında koyun-keçi melemeleri arasında geminin güvertesinden gördüğüm İstanbul'un esrarlı silüeti ile tamamlanan o yolculuk beni âdeta çarpmıştı...

"Türkiye'de son otuz yılın en büyük değişimi nedir?" deseler siz ne cevap verirsiniz bilemem ama bendeniz şunu derim: "Memlekette insanımızın beyin damarlarını daraltan, beynini adeta kurutan "Bizden adam olmaz abicim!!!" paradigması yıkılmıştır.

Şirket kurmak beş dakikada mümkün olacakmış! Her şeyin magazinini çıkaranlar,?iş hayatına büyük yenilikler getiren?yeni ticaret kanununu da böyle magazinleştirdiler.?Sanki?şirket?kurmak?işin en önemli safhasıymış?havası?basılıyor?insanların?kafasına.

Geçen gün bir toplantıda elimdeki son model laser ışıklı, powerpoint slayt kaydırıcıyı gösterip dinleyenlere 'Bu aletin daha iyisi ve yenisi ne kadar zaman sonra çıkar sizce?' diye sordum.

Son elli yılda iş dünyasında yönetime yardımcı birçok sistemler, metotlar geliştirildi. Bu konuda en etkili olanlardan biri mesela Peter Drucker'ın 1950'lerde ortaya koyduğu 'Hedeflerle Yönetim' anlayışıdır. Hâlâ geçerliliğini korur.

Bugüne kadar yüzlerce yabancı yönetim uzmanını dinleme imkânım oldu. Konu ekseriyetle 'başarılı olmak'. Fert, takım, şirket, devlet seviyesinde başarılı olmanın birçok yönleri, faktörleri, metotları, engelleri tartışılır durur senelerdir.

Sahibine küsen nice kedi nice köpekler, atlar gördüm hayatım boyunca. Hatta çiçeklerle konuştuğunu, onlara iyi davranıldığı zaman daha güzelleşip geliştiklerini söyleyen meraklı hanımları dinlemiş olmalısınız.

Dünyada 'liderlik' işinin öncülerinden Jack Welch (General Electrics'in bir önceki CEO'su) bir konferansında liderlik sırlarını paylaşırken şunları söylüyor(*):